Μεγάλη ανησυχία φαίνεται να έχει προκαλέσει σε κορυφαίους κύκλους της γερμανικής -αλλά και ευρύτερα της ευρωπαϊκής- βιομηχανίας ο νέος κανονισμός ο οποίος ισχύει στην Κίνα, σύμφωνα με τον οποίο θα πρέπει να εκπροσωπούνται οι εργαζόμενοι στα διοικητικά συμβούλια των ξένων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην ασιατική χώρα. Και αυτό γιατί οι Ευρωπαίοι επιχειρηματίες εκτιμούν πως στα Διοικητικά Συμβούλια των εταιρειών τους δεν θα εκπροσωπούνται απλώς οι εργαζόμενοί τους, αλλά και το… Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας. Ειδικά, καθώς, εδώ και χρόνια, είναι επιτρεπτό και επίσημα, να λειτουργούν κομματικοί «πυρήνες» στο εσωτερικό των ξένων επιχειρήσεων στην Κίνα.

Έτσι, εκτιμούν οι Ευρωπαίοι πως το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας θα μπορεί να έχει και άμεση πρόσβαση -δηλαδή και δια της φυσικής παρουσίας των μελών του- στο τι συζητείται και πως λαμβάνονται οι αποφάσεις στις κορυφές των ξένων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη χώρα του. Το ζήτημα αυτό, το οποίο έχει προκαλέσει αρνητικές αντιδράσεις στους κύκλους της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, εμπλέκεται με το ζήτημα των δασμών.

Υπενθυμίζεται πως πρόσφατα η ΕΕ -παρά την αρνητική στάση της Γερμανίας- επέβαλε δασμούς στα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, προκειμένου να αναχαιτίσει τις πιέσεις τους στα ευρωπαϊκά (στην κούρσα για την κατάκτηση της πρωτιάς στην πράσινη μετάβαση), προκαλώντας τις απειλές της Κίνας να κάνει το ίδιο σε ευρωπαϊκά προϊόντα. Αν αυτό συμβεί, τότε οι ευρωπαϊκές εταιρείες που συναλλάσσονται με την Κίνα, θα βρεθούν σε διπλό κινεζικό «κλοιό», καθώς η Κίνα, όχι μόνο θα έχει τους «δικούς της» ανθρώπους στα Διοικητικά Συμβούλια των ευρωπαϊκών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο εσωτερικό της, αλλά θα επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές ευρωπαϊκών προϊόντων.

Τι προβλέπει ο νέος κανονισμός της Κίνας

Το καλοκαίρι τέθηκε σε ισχύ ένας νέος κανονισμός που ορίζει ότι ένας εκπρόσωπος των εργαζομένων που εκλέγεται από τους ίδιους πρέπει να συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο των εταιρειών της Λαϊκής Δημοκρατίας. Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει ότι ο νέος νόμος έχει τη δυνατότητα να γίνει άλλο ένα όχημα μέσω του οποίου το Κομμουνιστικό Κόμμα μπορεί σταδιακά να επεκτείνει την επιρροή του στον ιδιωτικό τομέα – μεταξύ άλλων και στις γερμανικές εταιρείες.

Η Σαμπίνε Στρίκερ – Κέλερερ (Sabine Stricker-Kellerer), μία από τις πιο γνωστές δικηγόρους που ειδικεύονται στην Κίνα, εξηγεί στην Handelsblatt πως «η νέα νομοθεσία σημαίνει ότι, κατά κανόνα, οι εταιρείες που επενδύουν στο εξωτερικό στην Κίνα πάνω από ένα ορισμένο μέγεθος πρέπει να περιλαμβάνουν έναν εκπρόσωπο των εργαζομένων στο διοικητικό τους συμβούλιο». Ο δικηγόρος κατηγοριοποιεί την εκλογή του εκπροσώπου των εργαζομένων ως εξής: Πρόκειται για «μια διαδικασία από την οποία μπορεί να αναμένεται μικρή διαφάνεια και η επιρροή από το εξωτερικό της εταιρείας θα είναι δύσκολο να αναγνωριστεί».

Οι ειδικοί της διεθνούς δικηγορικής εταιρείας Harris Sliwoski είναι ακόμη πιο σαφείς σε ένα λεπτομερές άρθρο σχετικά με τις αλλαγές στο νόμο. Αναφέρει πως «στην πράξη, αναμένουμε οπωσδήποτε τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας να εκλέγονται στο διοικητικό συμβούλιο μέσω “δημοκρατικών εκλογών” (…)». Και αν ένα μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας δεν εκλεγεί άμεσα, ο ορισμένος εκπρόσωπος των εργαζομένων θα αναφέρεται «σίγουρα» λεπτομερώς σε ένα ή περισσότερα στελέχη του ΚΚΚ εντός ή εκτός της εταιρείας (ή και στα δύο).

Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, ο νέος κανονισμός δεν αποτελεί επανάσταση και μπορεί ενδεχομένως να παρακαμφθεί σε ορισμένες περιπτώσεις. Ωστόσο, παρέχει στην Επιτροπή Προστασίας του Πολίτη ένα ακόμη εργαλείο για να επηρεάσει και να αποκτήσει εικόνα για τις ιδιωτικές εταιρείες. Τα τελευταία χρόνια, το κόμμα παρεμβαίνει όλο και περισσότερο στις υποθέσεις του ιδιωτικού τομέα.

Κίνα: Το Κομμουνιστικό Κόμμα πρέπει να εκπροσωπείται παντού

Ο Νις Γκρίνμπεργκ (Nis Grünberg), ο οποίος ερευνά αυτό το θέμα στην κινεζική δεξαμενή σκέψης Merics, περιγράφει την εξέλιξη: «Από τότε που ο Σι Τζίνπινγκ (Xi Jinping) βρίσκεται στην εξουσία, επιδιώκει εμφατικά τον στόχο της προώθησης του κομματικού ήθους στις πιο μικρές γωνιές της κοινωνίας». Οι δυνάμεις του κόμματος θα πρέπει να εκπροσωπούνται σε κάθε οργανισμό στην Κίνα, συμπεριλαμβανομένου του ιδιωτικού τομέα. «Η κινεζική ηγεσία θέλει οι εκπρόσωποι του κόμματος να κάθονται στο τραπέζι των εταιρειών όταν λαμβάνονται αποφάσεις», λέει.

Υπό τον επικεφαλής του κινεζικού κράτους και ηγέτη του κόμματος, η υποχρέωση δημιουργίας ενός λεγόμενου κομματικού πυρήνα έχει επιβληθεί όλο και περισσότερο. Εδώ και αρκετά χρόνια, οι εταιρείες στις οποίες εργάζονται τρία ή περισσότερα μέλη του κόμματος οφείλουν να δημιουργήσουν ένα επίσημο γραφείο εκπροσώπησης (σ.σ. Κομματικό πυρήνα) του Κομμουνιστικού Κόμματος στην Κίνα. Αυτό σημαίνει πως όλες οι μεγάλες γερμανικές εταιρείες στη Λαϊκή Δημοκρατία είναι πιθανό να διαθέτουν έναν τέτοιο πυρήνα.

Αρχικά, οι ενέργειες του Κομμουνιστικού Κόμματος έγιναν δεκτές με εκτεταμένες διαμαρτυρίες στην ευρωπαϊκή οικονομία. Όταν ο ρόλος των κομματικών πυρήνων επισημοποιήθηκε το 2017 και επρόκειτο να τοποθετηθεί εκπρόσωπος του κόμματος επικεφαλής του διοικητικού συμβουλίου των ξένων θυγατρικών, οι γερμανικές εταιρείες απείλησαν ακόμη και με αποχώρηση από την Κίνα.

Αντιθέτως, οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων επικρίνουν την τρέχουσα κίνηση, αλλά είναι πιο προσεκτικοί. Όταν ρωτήθηκε για τους νέους κανόνες από την εφημερίδα Handelsblatt, ο Μαξιμίλιαν Μπούτεκ (Maximilian Butek), επικεφαλής του Ξένου Εμπορικού Επιμελητηρίου στη Σαγκάη, δήλωσε ότι «δεν γνωρίζει συγκεκριμένες προβληματικές περιπτώσεις». «Παρ’ όλα αυτά, παρακολουθούμε πολύ στενά τις εξελίξεις στον τομέα αυτό», προσθέτει.

Εμπορικό Επιμελητήριο του Πεκίνου: Ανησυχίες για μεγαλύτερη επιρροή

Ωστόσο, ο Γενς Έσκελουντ (Jens Eskelund), πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Εμπορικού Επιμελητηρίου στο Πεκίνο, επισημαίνει πως η απαίτηση αυτή δημιουργεί «υπερβολικά πολύπλοκες απαιτήσεις διακυβέρνησης για τις εταιρείες», και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Δεν υπάρχουν σαφείς κανόνες ή κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής αυτής της απαίτησης και ποιος επιβάλλει την εφαρμογή της.

Μέχρι στιγμής, ωστόσο, το ποσοστό των εταιρειών που δηλώνουν ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας επηρεάζει τα λειτουργικά ζητήματα είναι σχετικά χαμηλό μεταξύ των μελών του επιμελητηρίου, εξηγεί ο Έσκελουντ. «Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες ότι η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να αλλάξει στο μέλλον, ιδίως καθώς η κινεζική κυβέρνηση εστιάζει όλο και περισσότερο σε θέματα εθνικής ασφάλειας». Η δικηγόρος Στρίκερ – Κέλερερ έχει παρόμοια ανησυχία. Προειδοποιεί πως «η νέα εταιρική νομοθεσία έχει τη δυνατότητα να δώσει στο κινεζικό κράτος και κόμμα πιο άμεση επιρροή στις εταιρείες που επενδύουν στο εξωτερικό στην Κίνα. Αυτό περιλαμβάνει κινεζικές εταιρείες με πλήρη ή μερική γερμανική συμμετοχή».

Η Κίνα φλερτάρει επί του παρόντος με τους ξένους επενδυτές για να βελτιώσει τη δύσκολη οικονομική κατάσταση της χώρας – και θα μπορούσε να αντιδράσει σε αυτό με αυξανόμενες προσπάθειες άσκησης επιρροής. Σε έρευνα που διεξήγαγε το Γερμανικό Εμπορικό Επιμελητήριο Εξωτερικού στις αρχές του τρέχοντος έτους, το 22% των εταιρειών δήλωσε ότι δεν επιθυμεί πλέον να επενδύσει στην Κίνα ή ότι θέλει να εγκαταλείψει τη χώρα εντελώς: Ο λόγος γι’ αυτό, όπως είπαν, ήταν η πολιτική επιρροή στις αποφάσεις των εταιρειών. Οι αναφορές από εμπιστευτικά πρόσωπα στην εφημερίδα Handelsblatt δείχνουν πόσο έντονα επηρεάζονται ήδη ορισμένες εταιρείες: Για παράδειγμα, αξιωματούχοι του κόμματος πιέζουν τους διευθυντές των γερμανικών εταιρειών στην Κίνα με απειλές για επιτάχυνση των κρίσιμων χρονοδιαγραμμάτων.

Ο βαθμός στον οποίο οι εκπρόσωποι του κόμματος στο διοικητικό συμβούλιο ή σε άλλα τμήματα της εταιρείας μπορούν πράγματι να επηρεάσουν τις αποφάσεις ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό, λέει ο εμπειρογνώμονας της Merics, Γκρίνμπεργκ. Αυτό εξαρτάται, για παράδειγμα, από το αν οι εταιρείες δραστηριοποιούνται σε έναν κλάδο που η κινεζική ηγεσία θεωρεί σημαντικό για την εθνική ασφάλεια. Ωστόσο, ένα πράγμα είναι σαφές, λέει ο Γκρίνμπεργκ: «Η εκπροσώπηση των μελών του κόμματος στις εταιρείες θα συνεχίσει να αυξάνεται και σταδιακά θα επισημοποιηθεί. Οι κανόνες γι’ αυτό γίνονται όλο και πιο εκλεπτυσμένοι και σαφείς – το «μπορεί» γίνεται «πρέπει».

Αναγκαστική πίστη στο Κομμουνιστικό Κόμμα

Ωστόσο, η άσκηση επιρροής συχνά δεν αναγνωρίζεται καν ή απορρίπτεται. Ορισμένες εταιρείες έχουν ήδη παραιτηθεί. Εμπειρογνώμονες όπως ο Γκρίνμπεργκ αναμένουν ότι το πολιτικό συναίσθημα στην Κίνα θα παίζει όλο και πιο σημαντικό ρόλο στο γεωπολιτικά φορτισμένο περιβάλλον. «Η προληπτική και δημόσια έγκριση θα επιβληθεί και στις ξένες εταιρείες», υποθέτει ο Γκρίμπεργκ. «Αργά ή γρήγορα, η κομματική αφοσίωση θα απαιτηθεί από όλες τις εταιρείες άνω ενός ορισμένου μεγέθους».

Οι συνέπειες αυτού μπορούν ήδη να γίνουν αντιληπτές στην πρόσφατη συζήτηση για τα τιμολόγια των ηλεκτρονικών αυτοκινήτων. Η Κίνα απείλησε ανοιχτά την αυτοκινητοβιομηχανία με αυξημένους δασμούς στις εισαγωγές πολυτελών αυτοκινήτων στην Κίνα σε σχέση με την έρευνα της Επιτροπής της ΕΕ κατά των επιδοτήσεων. Στη συζήτηση που ακολούθησε, οι επικεφαλής των μεγάλων γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών επιδόθηκαν σε δηλώσεις αφοσίωσης στην κινεζική αγορά. Και επέκριναν την Επιτροπή της ΕΕ και τους νέους δασμούς. Οι γερμανικές εταιρείες αναζητούν τώρα τρόπους να ερμηνεύσουν τον νέο κανονισμό για την εκπροσώπηση των εργαζομένων με τέτοιο τρόπο ώστε το Κομμουνιστικό Κόμμα να αποκτήσει όσο το δυνατόν λιγότερη πρόσθετη επιρροή. Ένας γνώστης του κλάδου δήλωσε στη Handelsblatt ότι η εντύπωσή του μέχρι στιγμής είναι ότι οι εταιρείες θα πρέπει να ζήσουν με τον κανονισμό.

Για παράδειγμα, υπάρχει η εναλλακτική λύση να συμπεριληφθεί ο εκπρόσωπος των εργαζομένων στο συμβούλιο εποπτών, το οποίο δεν έχει καμία εξουσία λήψης αποφάσεων. Αυτό κάνει η αυτοκινητοβιομηχανία BMW στην Κίνα, σύμφωνα με τις δικές της πληροφορίες. Στις εταιρείες της BMW στην Κίνα, ένας επιπλέον επόπτης θα εκλέγεται στο μέλλον από τους εργαζόμενους. Ωστόσο, αυτό δεν είναι δυνατό σε κάθε εταιρεία. Όταν ρωτήθηκε, η VW δήλωσε μόνο ότι η προσαρμογή των δομών και των διαδικασιών υλοποιείται επί του παρόντος και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2024.

Διαβάστε ακόμη