Η ΕΕ βρίσκεται στο χείλος να χάσει την παγκόσμια προθεσμία για νέους στόχους για το κλίμα, ενώ ταυτόχρονα ετοιμάζεται να υπογραμμίσει τη σημασία αυτών των στόχων στο παγκόσμιο σκηνικό. Μέχρι τις 10 Φεβρουαρίου, οι κυβερνήσεις πρέπει να καταθέσουν νέες προτάσεις για το πώς θα αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή στα Ηνωμένα Έθνη. Αυτά τα έγγραφα, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της Συμφωνίας του Παρισιού, καθορίζουν τις εθνικές προσπάθειες κάθε χώρας για τη μείωση των εκπομπών ρύπων μέχρι το 2035.

Σύμφωνα με το Politico, η ΕΕ, η οποία υποβάλλει συλλογικό στόχο για τα 27 κράτη-μέλη της, έχει δηλώσει πως η προώθηση φιλόδοξων σχεδίων για το 2035 αποτελεί κορυφαία της προτεραιότητα για την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για το Κλίμα, που ξεκίνησε τη Δευτέρα στο Αζερμπαϊτζάν. Με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, πολλοί στρέφονται στην ΕΕ για ηγεσία στο θέμα της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, καθώς οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες, υπουργοί και ηγέτες καταφθάνουν στο Μπακού, η ΕΕ φαίνεται να προετοιμάζεται να καταθέσει το δικό της σχέδιο αργοπορημένα – ίσως και πολύ αργά, δεδομένης της αυξανόμενης απροθυμίας ορισμένων χωρών της ΕΕ να δεσμευτούν σε πιο φιλόδοξους στόχους για το κλίμα.

«Σχεδόν αδύνατο» να τηρήσει η ΕΕ την υπόσχεσή της

«Είναι σχεδόν αδύνατο» να τηρηθεί η προθεσμία του Φεβρουαρίου, δήλωσε ανώτερος Πολωνός κυβερνητικός αξιωματούχος. Η Βαρσοβία θα ηγηθεί των συζητήσεων για το νέο σχέδιο τον Ιανουάριο, όταν θα αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, που καθοδηγεί τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών. Μία από τις αιτίες της καθυστέρησης είναι η θεσμική διάρθρωση της ΕΕ. Η νομοθεσία συνήθως χρειάζεται έναν χρόνο ή περισσότερο για να ψηφιστεί, και η ΕΕ βρίσκεται στη μέση μιας μεταβατικής περιόδου λόγω των πρόσφατων εκλογών, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον εκτελεστικό βραχίονα της ΕΕ που προτείνει τη νομοθεσία, ουσιαστικά σε αναστολή μέχρι τον Δεκέμβριο.

Η θεσμική πολυπλοκότητα, όμως, χρησιμεύει και ως πρόσχημα για την αυξανόμενη έλλειψη ενότητας στην ΕΕ σε θέματα κλίματος. Ορισμένα κράτη μέλη πιστεύουν ότι η Ένωση έχει κάνει αρκετά και είναι ώρα άλλες χώρες να αναλάβουν δράση, καθώς η ΕΕ τώρα αντιπροσωπεύει μόνο το 6% των παγκόσμιων εκπομπών. Το μπλοκ ευθύνεται για το 12% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από την προ-βιομηχανική εποχή.

Η Συμφωνία του Παρισιού απαιτεί από τις χώρες να καταθέτουν σχέδια – γνωστά με τη διεθνή ορολογία ως «εθνικά καθορισμένες συνεισφορές» (NDCs) – κάθε πέντε χρόνια, ωστόσο η ΕΕ θέτει στόχους κάθε δεκαετία. Αυτή τη στιγμή, το μπλοκ σχεδιάζει να μειώσει τις καθαρές εκπομπές κατά 55% μέχρι το 2030, με στόχο το μηδενισμό τους μέχρι το 2050. Νωρίτερα φέτος, η Επιτροπή πρότεινε έναν στόχο 90% για το 2040, αλλά απαιτείται μήνες διαπραγματεύσεων για να καταστεί αυτός ο στόχος νόμος.

Στην πραγματικότητα, τίποτα δεν εμποδίζει τους ηγέτες της ΕΕ να παρακάμψουν αυτή τη διαδικασία με μια πολιτική δήλωση που να στηρίζει έναν στόχο. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή τώρα περνά σε δεύτερη μοίρα λόγω των οικονομικών δυσκολιών και του πολέμου στην Ουκρανία. Επιπλέον, υπάρχει διχασμός μεταξύ των χωρών, καθώς ενώ ορισμένες, όπως η Δανία, υποστηρίζουν έναν στόχο 90% για το 2040, άλλες, όπως η Πολωνία, δεν είναι ακόμη έτοιμες να το κάνουν. Τα NDCs θεωρούνται ως τεχνική λεπτομέρεια, όμως αποτελούν το θεμέλιο της Συμφωνίας του Παρισιού. Τα υπάρχοντα σχέδια θέτουν τον πλανήτη σε πορεία για αύξηση της θερμοκρασίας έως και 2,8 βαθμούς Κελσίου, πολύ υψηλότερη από τον στόχο του συμφώνου για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2°C και ιδανικά στους 1,5°C.

Η καθυστέρηση της ΕΕ μπορεί να αξιοποιηθεί από άλλες χώρες ως δικαιολογία για να καθυστερήσουν και εκείνες τα δικά τους σχέδια. Ο Ευρωπαίος επίτροπος για το κλίμα, Βόπκε Χουκστρά, εξέφρασε εμπιστοσύνη ότι το σχέδιο θα κατατεθεί «περίπου έγκαιρα», επισημαίνοντας τις παρελθούσες επιτυχίες της Ένωσης ως ένδειξη φιλοδοξίας. Ωστόσο, κάποιοι προειδοποιούν πως αν η ΕΕ χάσει την προθεσμία, θα πρέπει ίσως να μετριάσει τη διεθνή της αφήγηση για την ηγεσία στο κλίμα.

Διαβάστε ακόμη