Απάντηση στις νέες οικονομικές προκλήσεις -μαζί και στον ενεργειακό τομέα- τις οποίες θα φέρει για τη Γερμανία και την Ευρώπη, η ηγεσία, η οποία θα αναδειχθεί μετά τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ αναζητούν στο Βερολίνο. Ενόψει των αμερικανικών προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, χρειάζεται μια σταθερή ομοσπονδιακή κυβέρνηση, ενώ η κυβέρνηση του τρικομματικού συνασπισμού (SPD, Πράσινοι, Φιλελεύθεροι) απλώς δεν ξέρει πώς να προχωρήσει, σχολιάζει ο γερμανικός τύπος.
Τα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν ήδη ζητήσει νέες εκλογές στο παρελθόν, αλλά η κλιμακούμενη σύγκρουση στον συνασπισμό τους έδωσε τώρα νέα επιχειρήματα. Ο Γενικός Γραμματέας του CDU Κάρστεν Λίνεμαν (Carsten Linnemann) έκανε μια αιχμηρή δήλωση στην Bild, λέγοντας «δεν μπορούμε να αντέξουμε αυτή την ασταθή κυβέρνηση για άλλη μια μέρα». O ηγέτης του αδελφού κόμματος του CDU στη Bαυαρία, Μάρκους Ζέντερ (Markus Soeder), έγινε ακόμα πιο αιχμηρός (όπως γενικότερα το συνηθίζει) λέγοντας «το μόνο πράγμα που έχει σημασία τώρα είναι οι νέες εκλογές – αμέσως!».
Ωστόσο, αναλυτές εκτιμούν πως η ανατροπή της κυβέρνησης μπορεί να συμβεί μόνο εφόσον δεν υπάρχει η αναγκαία κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ενώ ακόμα και η φράση «πρόωρες εκλογές» είναι πολιτικά σχεδόν «απαγορευμένη» μετά το Μεσοπόλεμο. Παρόλα αυτά, ισχύει το ρητό «κοντός ψαλμός αλληλούια», καθώς ούτως ή άλλως ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τις προγραμματισμένες βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία και υπολείπονται μόλις 11 μήνες από αυτές, αφού θα γίνουν το Σεπτέμβριο του 2025 και ουσιαστικά οι προεκλογική περίοδος έχει ξεκινήσει.
Οι πανεθνικές δημοσκοπήσεις δίνουν κάτι παραπάνω από σαφές προβάδισμα στο κεντροδεξιό CDU και στον ηγέτη του Φρίντριχ Μερτς (Friedrich Merz). To πάλαι ποτέ κόμμα της Μέρκελ, προηγείται με 32% έναντι του ακροδεξιού AfD (17%). Το κυβερνών SPD κερδίζει το 16%, οι Πράσινοι το 10% και οι Φιλελεύθεροι το 4%. Αν επαληθευθούν αυτές οι προβλέψεις τον Σεπτέμβριο του 2025, το CDU θα είναι στην επόμενη κυβέρνηση, με πιθανούς συμμάχους το SPD ή ακόμα και τους Πράσινους, καθώς τα τρία αυτά κόμματα μπορούν πιθανότατα να βρουν κοινό τόπο για συνεργασία, ενώ κάτι τέτοιο υπάρχει στην πολιτική κουλτούρα της Γερμανίας, ειδικά μεταπολεμικά.
Ένα από τα βασικά σημεία του σχεδιαζόμενου κυβερνητικού προγράμματος του CDU είναι φυσικά το ενεργειακό, δεδομένης της γιγάντιας πληγής που έχει προκαλέσει η πολεμική κρίση στην Ουκρανία, αλλά και αυξανόμενη αδυναμία προόδου στο μέτωπο της πράσινης μετάβασης. Το CDU ετοίμασε εσωτερικό έγγραφο, το οποίο αποκάλυψε η Handelsblatt την περασμένη εβδομάδα και έχει τίτλο «Νέα ενεργειακή ατζέντα για τη Γερμανία». Το σχέδιο προορίζεται για μια ενεργειακή σύνοδο κορυφής που θέλει να διοργανώσει το CDU στο Βερολίνο την Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2024.
Το κόμμα, το οποίο μπορεί να κυβερνήσει ξανά τη Γερμανία στο μέλλον, θέλει να παρουσιάσει εκεί το όραμά του για την ενεργειακή μετάβαση. Ωστόσο, δεν καταφέρνει σχεδόν καθόλου να διαφοροποιηθεί από τη σημερινή ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Μια ακόμη ημιτελής εκδοχή δείχνει πόσο πολύ το CDU παλεύει με τον εαυτό του. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλές από τις προτάσεις της ατζέντας είναι σύμφωνες με τις προηγούμενες πολιτικές της κυβέρνησης συνασπισμού αντί να είναι διακριτές από αυτήν – κάτι που είναι επίσης εμφανές από την εσωτερική αναθεώρηση.
Τα εσωτερικά σημειώματα δείχνουν το δίλημμα του CDU
Το σχέδιο αναφέρει, για παράδειγμα, ότι απαιτείται νέος σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ένας τέτοιος σχεδιασμός θα πρέπει να καθορίζει σαφείς κανόνες για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, έτσι ώστε να υπάρχει επαρκής και ασφαλής ικανότητα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία ακόμη και μετά τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα. Η κυβέρνηση του τρικομματικού συνασπισμού εργάζεται ήδη πάνω σε έναν τέτοιο σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Το 2023, τα κόμματα του συνασπισμού δημιούργησαν τη λεγόμενη Πλατφόρμα για ένα κλιματικά ουδέτερο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας (PKNS), η οποία εξετάζει το θέμα και έκτοτε έχει δημοσιεύσει ένα έγγραφο επιλογών που ξεπερνά τις εκατό σελίδες. Η PKNS αποτελείται από ενδιαφερόμενους φορείς από την πολιτική, την επιστήμη, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών. Παρά την ολοκληρωμένη αυτή πλατφόρμα, η ιδέα του CDU αναφέρει πως «σε αντίθεση με το σύστημα της τρικομματικής κυβέρνησης, θα αναπτύξουμε το νέο σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με μια ευρέως υποστηριζόμενη διαδικασία».
Ωστόσο, κάποιο στέλεχος του CDU το οποίο εμπλέκεται στη σύνταξη αυτού του σχεδίου σημείωσε πως ο κλάδος είχε «γνωμοδοτήσει ευρέως ξανά και ξανά» για το ζήτημα αυτό. Σε άλλο σημείο του προσχεδίου, αναφέρεται πως στόχος του CDU -προφανώς ενόψει του παροπλισμού των πυρηνικών και ανθρακικών εργοστασίων- είναι να «αποτραπεί η αναγκαστική διάλυση των ενεργειακών υποδομών». Ωστόσο, ένα άλλος στέλεχος σημείωσε πως δίπλα στο σχέδιο για την ενέργεια «κανείς δεν μιλάει για εξαναγκασμό εδώ και πολύ καιρό…».
Σε ένα τρίτο χωρίο, αναφέρει σχετικά με τη θέρμανση πως «το κράτος δεν θα πρέπει να υπαγορεύει ποιες τεχνολογίες θα χρησιμοποιούνται». Η πρόταση αυτή έχει διορθωθεί ως εξής: «Το κράτος δεν θα πρέπει να υπαγορεύει – είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω περίπλοκων κριτηρίων επιδότησης – ποιες τεχνολογίες θα χρησιμοποιούνται».
Πολλές ενεργειακές προτάσεις είναι σύμφωνες με την πολιτική του τρικομματικού συνασπισμού
Με ή χωρίς προσθήκες, το συμπέρασμα είναι πως σε πολλά σημεία, η ατζέντα του CDU δίνει την εντύπωση ότι δεν θα πρέπει να αναμένονται σημαντικές αλλαγές στην τρέχουσα ενεργειακή πολιτική, ακόμη και υπό μια κυβέρνηση Merz. Τονίζεται ρητά η πρόθεση να καταστεί η Γερμανία κλιματικά ουδέτερη έως το 2045. Αυτός ο στόχος είναι μια νομοθετική απαίτηση – την οποία όμως οι εκπρόσωποι του CDU και των επιχειρήσεων αμφισβητούν όλο και περισσότερο πίσω από κλειστές πόρτες. Ωστόσο, οι αμφιβολίες αυτές δεν φαίνεται να αποτελούν μέρος της κομματικής γραμμής.
Συγκεκριμένα, το CDU δηλώνει ότι θέλει να κάνει εκστρατεία για τη μείωση του φόρου ηλεκτρικής ενέργειας και τη μείωση των τελών δικτύου για τους πελάτες ηλεκτρικής ενέργειας. Η κυβέρνηση συνασπισμού είχε ήδη αποφασίσει και για τα δύο αυτά τον Νοέμβριο του 2023 – και στη συνέχεια τα απέσυρε μόνο επειδή η CDU-CSU είχε ασκήσει αγωγή ενώπιον του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου για τον σημαντικό περιορισμό του κρατικού προϋπολογισμού.
Το θέμα της χρηματοδότησης για την κλιματική αλλαγή απέτυχε επίσης λόγω της κρίσης του προϋπολογισμού. Το CDU επικρίνει τώρα το σχέδιο, λέγοντας πως «τα κόμματα του τρικομματικού συνασπισμού υποσχέθηκαν χρήματα για το κλίμα, αλλά δεν το πραγματοποίησαν. Αυτό κόστισε την εμπιστοσύνη και την αποδοχή». Σε άλλο σημείο, το CDU αναφέρει ότι το δίκτυο υδρογόνου που έχει σχεδιαστεί από τη γερμανική κυβέρνηση μέχρι σήμερα είναι ανεπαρκές: «Πρέπει να προσεγγιστούν όλες οι οικονομικές περιοχές. Αυτό απαιτεί εκτεταμένο σχεδιασμό με πρόσθετες γραμμές». Ωστόσο, ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δικτύων, Κλάους Μύλλερ, είχε ήδη ανακοινώσει την περασμένη εβδομάδα ακριβώς ένα τέτοιο σχέδιο για το ερχόμενο καλοκαίρι.
Σε μεταγενέστερο σημείο του προσχεδίου, το CDU τονίζει «τις δυνατότητες για απευθείας συμβάσεις ηλεκτρικής ενέργειας, τις λεγόμενες Συμφωνίες Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (PPA), στις οποίες οι επιχειρήσεις αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια απευθείας από τον προμηθευτή ενέργειας από ένα αιολικό πάρκο ή ένα φωτοβολταϊκό σύστημα». Ο Φίλιπ Νίμερμαν (Philipp Nimmermann), υφυπουργός υπό τον υπουργό Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ (Robert Habeck), έκανε πολύ παρόμοια σχόλια σε ειδική εκδήλωση πριν από μερικές εβδομάδες.
Ακόμα και όσον αφορά την αποθήκευση CO2 (CCS), οι απαιτήσεις του CDU δεν υπερβαίνουν πλέον τους στόχους της κυβέρνησης του τρικομματικού συνασπισμού. Το σχέδιο αναφέρει ότι «εκτός από τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου με δυνατότητα χρήσης υδρογόνου, δεν θα πρέπει τουλάχιστον να αποκλείονται οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου σε συνδυασμό με CCS». Κάποιο στέλεχος του CDU το οποίο συμμετέχει του σχεδίου του κόμματος για την ενέργεια, έγραψε στο περιθώριο δίπλα στη φράση: «Θέλουμε να το γράψουμε τόσο αμυντικά; Ακόμα και η κυβέρνηση Σολτς (στο χαρτί) το επιτρέπουν αυτό».
Αντιφατικά αιτήματα
Το προσχέδιο του CDU αντιφάσκει σε σημεία τα οποία αφορούν θέματα όπου διαφοροποιείται σαφώς από προηγούμενες πολιτικές. Για παράδειγμα, δηλώνει ότι η τιμολόγηση του CO2 είναι το πιο οικονομικά και οικολογικά λογικό εργαλείο για την προστασία του κλίματος. Η τιμολόγηση του CO2 καθιστά τεχνητά ακριβότερες και επομένως λιγότερο ελκυστικές τις διαδικασίες που βλάπτουν το κλίμα, όπως η καύση άνθρακα στις επιχειρήσεις ή η θέρμανση με πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Το CDU ζητά την επέκταση της τιμολόγησης του CO2 και τη συνακόλουθη μείωση των επιδοτήσεων – αλλά ταυτόχρονα δηλώνει ότι η τιμή του CO2 δεν πρέπει να οδηγήσει σε «ξαφνική επιβάρυνση των ιδιωτών καταναλωτών» και σε «καμία βιομηχανική μετανάστευση».
Εκτός από την τιμή του CO2, το CDU βλέπει μια ευκαιρία στο «πραγματικό τεχνολογικό άνοιγμα». Στο σχέδιο για την ενέργεια αναφέρεται πως «η πιθανή χρηματοδότηση των πιο υποσχόμενων τεχνολογιών θα πρέπει να βασίζεται στην εξοικονόμηση CO2 στον ισολογισμό και όχι σε μεμονωμένες πολιτικά ευνοούμενες τεχνολογίες». Αργότερα, ωστόσο, αναφέρει ότι η ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να γίνει αισθητά φθηνότερη, καθώς διαφορετικά «εφαρμογές έντασης ηλεκτρικής ενέργειας, όπως η ηλεκτροκίνηση ή οι αντλίες θερμότητας, δεν θα μπορέσουν να εδραιωθούν επαρκώς».
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί τι άλλο δεν υπάρχει στην ενεργειακή ατζέντα του CDU. Δεν υπάρχουν θέματα που οι εκπρόσωποι του CDU προωθούν επί μήνες στη σκηνή: Δεν υπάρχει τίποτα για την κατασκευή νέων πυρηνικών εργοστασίων, ούτε για την ανανέωση του νόμου περί θέρμανσης ή τη σταδιακή κατάργηση των κινητήρων εσωτερικής καύσης.
Διαβάστε ακόμη
