Οξύνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ Γερμανίας-Γαλλίας και Κίνας για το λίθιο της Χιλής, αλλά και της Αργεντινής το οποίο χρειάζεται για τις μπαταρίες των smartphones, για τις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και για τα ειδικά γυαλιά.

Η ζήτηση αυτής της βασικής πρώτης ύλης για την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση τριπλασιάστηκε μεταξύ 2017 και 2022 – και η τάση αυτή θα συνεχιστεί. Ο γερμανικός οργανισμός πρώτων υλών Dera υποθέτει ότι η ζήτηση λιθίου θα πενταπλασιαστεί σχεδόν μέχρι το 2030.

Η Χιλή είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου στον κόσμο μετά την Αυστραλία και διαθέτει σχεδόν το ήμισυ των παγκόσμιων πόρων.

Η κυβέρνηση του προέδρου Γκάμπριελ Μπόριτς θέλει να αξιοποιήσει αυτούς τους πόρους με μια εθνική στρατηγική για το λίθιο. Ωστόσο, ο κλάδος παραμένει επικριτικός: Είναι πολύ αργά και πολλές λεπτομέρειες είναι πολύ ασαφείς.

Όποιος μιλάει σε χιλιανές εταιρείες για την κυβέρνηση συνήθως δέχεται κριτική. Η κυβέρνηση του πρώην φοιτητή ηγέτη Μπόριτς είναι πολύ αργή, γραφειοκρατική και δημιουργεί αβεβαιότητα. Το πράσινο-αριστερό υπουργικό συμβούλιο ανεβάζει το κόστος με κοινωνικές, φεμινιστικές και περιβαλλοντικές πολιτικές. Επιπλέον, η κυβέρνηση δεν εμπιστεύεται τους επιχειρηματίες, σύμφωνα με τις κατηγορίες της επιχειρηματικής κοινότητας του Σαντιάγο.

Ο υπουργός Οικονομίας Νίκολας Γκράου πιστεύει ότι μέρος της κριτικής είναι δικαιολογημένο. Ωστόσο, δεν πιστεύει ότι η κυβέρνηση Μπόριτς, η οποία βρίσκεται στην εξουσία από το 2022, είναι αποκλειστικά υπεύθυνη. «Η Χιλή έχει κάνει πολύ λίγα τα τελευταία δέκα με 15 χρόνια για να ξεκινήσει νέα μεγάλης κλίμακας έργα λιθίου», λέει ο 41χρονος οικονομολόγος. «Αλλά αυτό αλλάζει τώρα». Ο Γκράου επικεντρώνεται στην εθνική στρατηγική για το λίθιο, τη σημαντικότερη επενδυτική επίθεση.

Ελπίζει στην υποστήριξη της Γερμανίας. «Έχουμε πολύ καλές σχέσεις με τη γερμανική κυβέρνηση», λέει ο οικονομολόγος με διδακτορικό, ο οποίος, όπως και ο πρόεδρος Μπόριτς, ήταν ενεργός στη φοιτητική πολιτική.

Οι γερμανικές βιομηχανικές εταιρείες στους τομείς του χαλκού και του χάλυβα συνεργάζονται εδώ και πολύ καιρό με χιλιανές εταιρείες.

Όταν η κυβέρνηση της Χιλής επισκέφθηκε το Βερολίνο, οι γερμανικές εταιρείες αναγνώρισαν αμέσως τις ευκαιρίες που θα μπορούσαν να προκύψουν από τη στρατηγική για το λίθιο.

Λίθιο: Αποθέσεις σε αλμυρές λίμνες στις Άνδεις

Το ελαφρύ μέταλλο εξάγεται από αλμυρές λίμνες με εξάτμιση κατά τη διαδικασία παραγωγής που χρησιμοποιείται συνήθως στις Άνδεις της Νότιας Αμερικής – γεγονός που προκαλεί επικρίσεις, καθώς οι κάτοικοι της περιοχής των Άνδεων φοβούνται ότι το νερό τους θα γίνεται όλο και πιο σπάνιο ως αποτέλεσμα.

Η κυβέρνηση θέλει να εκδώσει άδειες για 26 salars, όπως είναι γνωστές οι αλμυρές λίμνες στις Άνδεις, με πιθανά κοιτάσματα λιθίου, μόλις οι εταιρείες θελήσουν να εγκαταστήσουν παραγωγή. 54 εταιρείες έχουν υποβάλει 88 σχέδια για πιθανές περιοχές εξόρυξης.

Ο Γκράου είναι βέβαιος ότι “τρία έως πέντε” νέα μεγάλα έργα λιθίου θα δρομολογηθούν μέχρι το τέλος της θητείας της κυβέρνησης Μπόριτς το 2026. «Αυτές οι επενδύσεις έχουν μεγάλο χρονικό περιθώριο», λέει ο Γκράου. «Αλλά είμαστε βέβαιοι ότι η Χιλή θα παράγει διπλάσια ποσότητα λιθίου το 2030 από ό,τι σήμερα».

Αλλά οι φιλοδοξίες της Χιλής πηγαίνουν ακόμη παραπέρα. Η κυβέρνηση δεν θέλει πλέον να είναι απλώς προμηθευτής λιθίου – θέλει να φέρει περισσότερη προστιθέμενη αξία στη χώρα.
Παρόλο που η Αυστραλία και η Χιλή είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί λιθίου, σχεδόν το 90% της παγκόσμιας δυναμικότητας διύλισης βρίσκεται στην Κίνα. Από τις μπαταρίες μέχρι ολόκληρα ηλεκτρικά αυτοκίνητα: η Λαϊκή Δημοκρατία διαθέτει τη μεγαλύτερη αλυσίδα επεξεργασίας.

Αν η κυβέρνηση της Χιλής κάνει ό,τι θέλει, αυτό θα αλλάξει. Η ρυθμιστική αρχή Corfo προετοιμάζει τώρα έναν διαγωνισμό που θα δώσει στους δυνητικούς επενδυτές πρόσβαση στο λίθιο σε ευνοϊκότερες τιμές μέχρι το 2040, εάν κατασκευάζουν προϊόντα με υψηλότερη προστιθέμενη αξία στη χώρα. «Ελπίζουμε ότι οι γερμανικές εταιρείες θα συμμετάσχουν επίσης σε αυτή τη διαδικασία», λέει ο Γκράου.

Από τη στιγμή που οι εταιρείες της αλυσίδας αξίας θα παράγουν στη χώρα, για παράδειγμα για την κατασκευή μπαταριών, θα αγοράζουν λίθιο σε επιδοτούμενες τιμές από την SQM και την Albemarle, τις δύο εταιρείες που παράγουν σήμερα λίθιο.

Η Χιλή έχει δύο αποφασιστικά πλεονεκτήματα έναντι πολλών άλλων χωρών εξόρυξης, τονίζει ο Γκράου:

  • «Απολαμβάνουμε την εμπιστοσύνη των μακροπρόθεσμων επενδυτών, επειδή η Χιλή είναι γνωστή για την τήρηση των συμβάσεων».
  • Επιπλέον, στη μελλοντική εξόρυξη θα χρησιμοποιηθούν τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον. «Αυτό μας κάνει να ξεχωρίζουμε από άλλες χώρες εξόρυξης».

Συνεπώς, η Χιλή βρίσκεται σε προδιαγεγραμμένη θέση για να καλύψει τη διαφορά στην αλυσίδα παραγωγής λιθίου.

Οι επενδυτές λιθίου μεταναστεύουν στην Αργεντινή

Στην πραγματικότητα, η Χιλή πρέπει να βιαστεί αν δεν θέλει να χάσει την ηγετική της θέση. Επειδή η Χιλή καθυστέρησε τόσο πολύ το άνοιγμα του τομέα του λιθίου της, διεθνείς επενδυτές, ιδίως από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Κίνα, έχουν μετακινηθεί στη γειτονική Αργεντινή και έχουν επενδύσει σημαντικά σε ορυχεία εκεί.

Η Christel Bories, επικεφαλής της γαλλικής εταιρείας εξόρυξης Eramet, η οποία μόλις άνοιξε εργοστάσιο ανθρακικού λιθίου στην Αργεντινή, δήλωσε: «Υπάρχουν τώρα πολύ περισσότερα έργα στην Αργεντινή από ό,τι στη Χιλή, επειδή οι συνθήκες στη Χιλή είναι αρκετά δύσκολες».

Στη Γερμανία, επίσης, οι επιχειρηματίες έχουν επικρίνει τις υπερβολικά χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης, λέει ο Γκράου. Ο υπουργός Οικονομίας θέλει τώρα να δώσει προτεραιότητα στις διαδικασίες έγκρισης και ετοιμάζει αντίστοιχη νομοθεσία στο Κογκρέσο.

Η αυξανόμενη γραφειοκρατικοποίηση είναι μόνο ένα πρόβλημα. «Οι διαδικασίες όχι μόνο διαρκούν πολύ, αλλά είναι και απρόβλεπτες», λέει η Cornelia Sonnenberg, διευθύνουσα σύμβουλος του Γερμανο-Χιλιανού Επιμελητηρίου Εξωτερικού Εμπορίου στη Χιλή. «Εν τω μεταξύ, έργα έχουν ακυρωθεί επειδή νέες απαιτήσεις προέκυψαν απροσδόκητα και οι πολιτικοί έχουν σταματήσει ακόμη και έργα που έχουν ήδη εγκριθεί».

Οι εταιρείες θέλουν ασφάλεια σχεδιασμού. Για παράδειγμα, προς το παρόν δεν είναι ακόμη σαφές σε ποιο βαθμό οι ιθαγενείς στις πιθανές περιοχές εξόρυξης στις Άνδεις θα έχουν δικαίωμα βέτο στα έργα.

Το κράτος ασκεί επιρροή στην παραγωγή λιθίου

Η αυξανόμενη επιρροή του κράτους στον τομέα του λιθίου επικρίνεται επίσης από τη βιομηχανία. Σε περιοχές με αποδεδειγμένα αποθέματα λιθίου, οι κρατικές μεταλλευτικές εταιρείες Codelco και Enami πρόκειται τώρα να συμμετάσχουν – εν μέρει ως μέτοχοι πλειοψηφίας και εν μέρει με μειοψηφικά μερίδια. Οι εκπρόσωποι του κλάδου επικρίνουν το γεγονός ότι οι ιδιωτικές εταιρείες θα έχουν πρόσβαση μόνο σε κοιτάσματα δεύτερης κατηγορίας με υψηλούς κινδύνους ανάπτυξης.

Για τον Γκράου, οι φόβοι αυτοί είναι αβάσιμοι: Οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, δηλαδή οι συνεργασίες μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών εταιρειών, είναι ο στόχος για όλα τα κοιτάσματα, λέει. «Δεν είναι αλήθεια ότι προσφέρουμε στις ξένες εταιρείες μόνο δεύτερης επιλογής», λέει ο Γκράου.
«Αντιθέτως: χρειαζόμαστε τον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να αξιοποιήσουμε πλήρως το δυναμικό των κοιτασμάτων».

Μέχρι σήμερα, μόνο η ιδιωτική χιλιανή εταιρεία SQM, στην οποία η κινεζική εταιρεία Tianqi κατέχει το 20% των μετοχών, και η αμερικανική εταιρεία Albermale έχουν εξορύξει στο Salar de Atacama, μια από τις μεγαλύτερες αλυκές των Άνδεων, με κρατικές άδειες. Τώρα η κρατική εταιρεία Codelco και η ιδιωτική εταιρεία SQM πρόκειται να ιδρύσουν κοινή επιχείρηση. «Αυτό θα δημιουργήσει την πιο σημαντική ίσως συμμαχία λιθίου στον κόσμο», λέει ο Γκράου.

Οι κινεζικές εταιρείες ενοχλούνται

Η Stefanie Schmitt από τον γερμανικό οργανισμό προώθησης εξαγωγών GTAI στο Σαντιάγο παρατηρεί ότι οι συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ των παλαιών ιδιοκτητών και των νέων παικτών είναι αναπόφευκτες με την αυξανόμενη κρατική επιρροή.

Η κινεζική εταιρεία Tianqi βιώνει αυτή τη στιγμή αυτό το φαινόμενο. Μόλις το 2018, η Tianqi αγόρασε το ένα πέμπτο του μεγαλύτερου παραγωγού λιθίου της Χιλής SQM έναντι τεσσάρων δισεκατομμυρίων δολαρίων, με την ελπίδα να αυξήσει τη συμμετοχή της στο μέλλον. Τώρα θα συμβεί το αντίθετο: Η κρατική Codelco θα έχει τον λόγο στη συμμαχία με ποσοστό 50% συν μία μετοχή. Η επιρροή της Tianqi στην κοινοπραξία θα μειωθεί.

Οι Κινέζοι αισθάνονται τώρα ότι αγνοούνται. Η Tianqi υπέβαλε καταγγελία στην οικονομική εποπτική αρχή. Η Κίνα θα ασκήσει ισχυρή πολιτική πίεση για να επεκτείνει τα ερείσματά της στα κοιτάσματα λιθίου της Χιλής, λέγεται στο Σαντιάγο. Οι σχέσεις μεταξύ Χιλής και Κίνας είναι εδώ και καιρό τεταμένες λόγω της διαμάχης για το λίθιο. Ωστόσο, η κυβέρνηση πρέπει να προσέξει πόσο μακριά πάει: η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής χαλκού από τη Χιλή, μακράν το σημαντικότερο εξαγωγικό προϊόν της χώρας των Άνδεων μέχρι σήμερα.

Εν τω μεταξύ, αρκετές κινεζικές εταιρείες εξόρυξης, όπως οι Ganfeng, Tianqi και Zijin, έχουν επενδύσει σημαντικά σε ορυχεία στην Αργεντινή. Η Zijin εξετάζει το ενδεχόμενο να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο κατασκευής καθόδων μπαταριών λιθίου ακριβώς δίπλα στο ορυχείο της μαζί με την κρατική εταιρεία YPF της Αργεντινής. Οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες Chery και Gotion επεξεργάζονται σχέδια για ένα εργοστάσιο 400 εκατομμυρίων δολαρίων για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και μπαταρίες στην αργεντίνικη επαρχία εξόρυξης Jujuy. Μένει να δούμε ποια σχέδια θα υλοποιηθούν τελικά.

Στη Χιλή, από την άλλη πλευρά, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ηλεκτρικών αυτοκινήτων στον κόσμο BYD ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά τον Μάιο ότι δεν θα κατασκευάσει το εργοστάσιο μπαταριών που σχεδίαζε εδώ και καιρό. Η Stella Li, επικεφαλής της BYD Αμερικής, εξήγησε ότι η κατάσταση στη Χιλή ήταν πολύ περίπλοκη: «Το σχέδιο αναβλήθηκε επειδή υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες». Παρ’ όλα αυτά, ο υπουργός Οικονομίας κ. Γκράου είναι βέβαιος ότι και άλλες εταιρείες θα αναλάβουν δράση: Δύο εταιρείες μόλις υπέβαλαν σχέδια στην μεταλλευτική αρχή Corfo για την παραγωγή καθοδικού υλικού, το οποίο χρησιμοποιείται στις μπαταρίες ιόντων λιθίου, στην Αντοφαγάστα.

Διαβάστε ακόμη