Κατά τη διάρκεια της επίσημης επίσκεψης του Εμανουέλ Μακρόν στη Γερμανία, ο Γάλλος πρόεδρος και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς απηύθυναν έκκληση για περισσότερη ενότητα. Αυτό θα ήταν απαραίτητο, καθώς καμία άλλη νομισματική ζώνη δεν λειτουργεί τόσο άνισα όσο η ευρωζώνη.

Η Ευρώπη κινδυνεύει να μείνει πίσω όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη και άλλους βασικούς δείκτες – ιδίως από τις δύο μεγάλες δυνάμεις και αντιπάλους, τις ΗΠΑ και την Κίνα. Οι οικονομικές αδυναμίες της Ευρώπης περιλαμβάνουν μια κατακερματισμένη κεφαλαιαγορά, έναν γηράσκοντα πληθυσμό, μια ασταθή εμπορική πολιτική και υπερβολικά υψηλές τιμές ενέργειας. Ειδικά σε σχέση με το πεδίο της ενέργειας, η Handelsblatt, επισημαίνει την τεράστια διαφορά πρώτα – πρώτα μεταξύ των ενεργειακών τιμών στις ΗΠΑ και των ενεργειακών τιμών στην ΕΕ.

Πολλές εταιρείες από την Ευρώπη, ιδίως από τη Γερμανία, προτιμούν πλέον να επενδύουν στις ΗΠΑ ή στην Κίνα. Οι χαμηλές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου εκεί αναφέρονται επανειλημμένα ως λόγος. Οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι πρόκειται για ένα θεμελιώδες πρόβλημα: «Η ενέργεια είναι πολύ ακριβή στην Ευρώπη στο σύνολό της», λέει ο Χουμπέρτους Μπαρντ (Hubertus Bardt), διευθύνων σύμβουλος του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου (IW). «Αυτό εδραιώνει μόνιμα ανταγωνιστικά μειονεκτήματα σε σχέση με άλλες περιοχές του κόσμου. Σε αυτό συμβάλλουν και οι επιβαρύνσεις που επιβάλλει η πολιτική για το κλίμα».

Το υψηλό ενεργειακό κόστος γίνεται όλο και περισσότερο βάρος για την Ευρώπη ως τόπο εγκατάστασης επιχειρήσεων. Η Γερμανία διαδραματίζει έναν άδοξο ρόλο στο πλαίσιο της ΕΕ: Στη χώρα αυτή, η ενέργεια είναι συνήθως ακόμη πιο ακριβή από ότι σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και αυτό γιατί πρώτα απ’ όλα, οι φυσικοί πόροι στην Ευρώπη είναι περιορισμένοι. Αυτό ισχύει τουλάχιστον όσον αφορά τα ορυκτά καύσιμα, όπως το φυσικό αέριο ή ο άνθρακας.

Η Ευρώπη εξαρτάται από τις εισαγωγές ενέργειας από το εξωτερικό: Σύμφωνα με τη Eurostat, οι καθαρές εισαγωγές αντιπροσώπευαν το 63% της κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ το 2022- στη Γερμανία, το ποσοστό ήταν ακόμη υψηλότερο, 69%.

Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 κατέστησε σαφές ότι η εξάρτηση από τις εισαγωγές δεν αποτελεί μόνο κίνδυνο για τις τιμές, αλλά και απειλή για την ασφάλεια του εφοδιασμού.

Η μεγάλη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο κατέστησε την ΕΕ ευάλωτη. Με μεγάλη προσπάθεια και την επένδυση πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, η Γερμανία και η ΕΕ κατάφεραν να αποτρέψουν τα χειρότερα και να βελτιώσουν σημαντικά τις υποδομές εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Παρόλο που η Ευρώπη κατάφερε να αποτρέψει μια κρίση εφοδιασμού, οι τιμές εκτοξεύτηκαν. Οι διαφορές στις τιμές μεταξύ της ΕΕ από τη μία πλευρά και των ΗΠΑ και άλλων περιοχών του κόσμου από την άλλη διευρύνθηκαν δραματικά. Η κατάσταση έχει πλέον εξομαλυνθεί. Ωστόσο, οι τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη παραμένουν υψηλές για τα παγκόσμια δεδομένα.

Ο οικονομολόγος Μπαρντ από το γερμανικό think tank (IW) είναι πεπεισμένος ότι τα κράτη της ΕΕ εμποδίζουν και το ένα το άλλο: Η ενεργειακή πολιτική χρησιμοποιείται από τα κράτη της ΕΕ ως βιομηχανική πολιτική.

«Στις πιο ευνοϊκές χώρες δεν υπάρχει ενδιαφέρον για μια ενιαία εσωτερική αγορά με ενιαίες τιμές. Ακριβώς οι βιομηχανικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στα επιμέρους κράτη μέλη είναι αυτές που εκδηλώνουν στρεβλώσεις του ανταγωνισμού».

Μια κοινή ενεργειακή πολιτική, η οποία θα επέτρεπε έναν ασφαλή, φιλικό προς το περιβάλλον και οικονομικά αποδοτικό ενεργειακό εφοδιασμό, αποτυγχάνει λόγω των διαφορετικών αντιλήψεων για τη βιωσιμότητα.

Ο ίδιος οικονομολόγος αναφέρει πως «για ορισμένους η πυρηνική ενέργεια είναι απαραίτητη, για άλλους είναι απαράδεκτη. Η Γερμανία έχει επίσης δώσει πολύ λίγη προσοχή στο τι σημαίνει η ενεργειακή μετάβαση για τις γειτονικές χώρες».

Ωστόσο, η «στενοκεφαλιά όσον αφορά την ενεργειακή πολιτική» δεν είναι «κανένας τρόπος να ανταγωνιστεί κανείς τις ΗΠΑ».

Το γεγονός ότι η κατάσταση στη Γερμανία εξακολουθεί να είναι κάπως πιο δύσκολη από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων. Για παράδειγμα, οι πολιτικοί έχουν συστηματικά μειώσει την προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία – με τη σχεδιαζόμενη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα, η οποία έχει ήδη οδηγήσει σε κλείσιμο αρκετών μονάδων, και με τη σταδιακή κατάργηση των πυρηνικών σταθμών. Ταυτόχρονα, η επέκταση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας οδηγεί σε μαζική αύξηση των τελικών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές.

Να σημειωθεί πως οι Γερμανοί βιομηχανικοί διευθυντές παραληρούν για το γεγονός ότι οι πολιτείες των ΗΠΑ τους εγγυώνται τιμές ηλεκτρικής ενέργειας τριών δολαρίων σεντς ανά κιλοβατώρα για 20 χρόνια – ενώ στη Γερμανία, η χρήση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και μόνο μπορεί εύκολα να κοστίζει δέκα λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα.

Είναι αλήθεια ότι πολλές βιομηχανικές επιχειρήσεις απολαμβάνουν απαλλαγές από τις χρεώσεις του δικτύου. Ωστόσο, αυτές ισχύουν μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα και αντιμετωπίζονται πολύ κριτικά από την Επιτροπή της ΕΕ.

Επιπλέον, οι προοπτικές στην Ευρώπη δεν είναι επίσης αισιόδοξες. Η ΕΕ και η Γερμανία σχεδιάζουν να στηρίξουν τη μετατροπή της βιομηχανίας προς την κλιματική ουδετερότητα με δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα χρόνια.

Για παράδειγμα, πρόκειται να επιδοτηθεί η παραγωγή κλιματικά ουδέτερου υδρογόνου και η φιλική προς το κλίμα μετατροπή των παραγωγικών διαδικασιών. Ωστόσο, οι διαδικασίες είναι αργές. Οι εταιρείες περιμένουν μερικές φορές χρόνια για χρηματοδότηση. Επιπλέον, αυτή συνδέεται με σχολαστικές προδιαγραφές.

Επιπλέον, η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα είναι απίθανο να μειώσει την εξάρτηση από τις εισαγωγές. Σύμφωνα με τις περισσότερες προβλέψεις, η ΕΕ θα πρέπει να εισάγει σημαντικό ποσοστό κλιματικά ουδέτερου υδρογόνου στο μέλλον.

Στη Γερμανία, το ποσοστό του εισαγόμενου υδρογόνου είναι πιθανό να ανέλθει στο 70%. Συνεπώς, η εξάρτηση από τις εισαγωγές θα παραμείνει.

Η εικόνα μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης, στην οποία το πράσινο υδρογόνο και η πράσινη ηλεκτρική ενέργεια είναι διαθέσιμα σε αφθονία και με χαμηλό κόστος, δεν φαίνεται προς το παρόν πολύ ρεαλιστική. Ωστόσο, ο κίνδυνος να καταστραφούν ολόκληρες βιομηχανίες στο δρόμο προς αυτόν τον κόσμο που επιθυμούν οι πολιτικοί είναι πολύ πραγματικός.

Διαβάστε ακόμη