Η απομονωτική πολιτική της Αμερικής έναντι της Κίνας θέτει την ΕΕ υπό πίεση και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που οικονομολόγοι και εκπρόσωποι επιχειρήσεων προειδοποιούν για ένα «σοκ της Κίνας» για τις ευρωπαϊκές εταιρείες, με τις μηχανολογικές κατασκευές, τους κατασκευαστές ανεμογεννητριών και την αυτοκινητοβιομηχανία να κινδυνεύουν ιδιαίτερα.

«Το σοκ της Κίνας είναι επικείμενο σε ορισμένους τομείς, σε ορισμένους έχει ήδη συμβεί», δήλωσε ο πρόεδρος του Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Οικονομία (IfW), Μόριτζ Σούλαρικ (Moritz Schularick) στη Handelsblatt.

Ο λόγος είναι οι υψηλές παραγωγικές δυνατότητες της Κίνας σε βασικούς τομείς. Λόγω της αδύναμης ζήτησης στην εγχώρια αγορά, οι κινεζικές εταιρείες ωθούνται στις παγκόσμιες αγορές. Οι ΗΠΑ δεν είναι διατεθειμένες να δεχθούν αυτά τα προϊόντα. Η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε μαζική αύξηση των δασμών στα κινεζικά προϊόντα.

Αυτό αυξάνει την πίεση στην Επιτροπή της ΕΕ να προστατεύσει και την ευρωπαϊκή αγορά. Η Επιτροπή έχει ήδη ξεκινήσει έρευνες για τις κινεζικές επιδοτήσεις σε διάφορους τομείς. Στην περίπτωση των κινεζικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η απόφαση είναι πιθανό να ανακοινωθεί έως τα τέλη Ιουλίου. Οι γνώστες εκτιμούν ότι ο δασμός θα κυμαίνεται μεταξύ 25% και 40%. Η γερμανική οικονομία πιέζει επίσης για καλύτερη προστασία των ευρωπαϊκών εταιρειών.

«Είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας αν, τα επόμενα χρόνια, έχουμε μόνο Κινέζους κατασκευαστές σε κρίσιμους τομείς όπως η παραγωγή ενέργειας και όχι πλέον Ευρωπαίους», δήλωσε ο Καρλ Χόισγκεν (Karl Haeusgen), πρόεδρος της γερμανικής ομοσπονδίας μηχανικών VDMA, στη Handelsblatt.

Στη δεκαετία του 2000, πολλές αμερικανικές εταιρείες χρεοκόπησαν όταν ένα κύμα κινεζικών εισαγωγών χαμηλού κόστους κατέκλυσε τις ΗΠΑ – ευνοούμενο από την ένταξη της Λαϊκής Δημοκρατίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Αρκετά εκατομμύρια θέσεις εργασίας χάθηκαν ως αποτέλεσμα των πτωχεύσεων. Τα επακόλουθα αυτής της αποβιομηχάνισης είναι ακόμη και σήμερα ορατά, για παράδειγμα στη δημοτικότητα του πολιτικού «Πρώτα η Αμερική» Ντόναλντ Τραμπ.

Τώρα η κυβέρνηση των ΗΠΑ φοβάται ένα «σοκ της Κίνας 2.0». «Έχουμε ξαναπεράσει αυτή την ιστορία», δήλωσε η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στο Πεκίνο.

«Ο πρόεδρος Μπάιντεν και εγώ δεν θα το δεχτούμε αυτό». Στην προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ, ο Δημοκρατικός Μπάιντεν και ο Ρεπουμπλικανός αντίπαλός του Τραμπ ανταγωνίζονται για την εύνοια της εργατικής τάξης. Αυτός είναι άλλος ένας λόγος για τον οποίο η αμερικανική κυβέρνηση σχεδιάζει δραστικές αυξήσεις δασμών – με άμεσες συνέπειες για την Ευρώπη.

«Ο δασμός 100% για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι καθαρά προστατευτικός», λέει ο Μπερνττ Λάνγκε (Bernd Lange – SPD), πρόεδρος της Επιτροπής Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο απομονωτισμός της Αμερικής θα αυξήσει την πίεση στις ευρωπαϊκές εταιρείες, καθώς οι Κινέζοι θα προσπαθήσουν να στραφούν στην ευρωπαϊκή αγορά. Υπάρχει κίνδυνος να εκτραπούν τα κινεζικά προϊόντα προς την Ευρώπη, προειδοποιεί ο πρόεδρος του VDMA, Χόισγκεν.

Συνεπώς, η νευρικότητα αυξάνεται στην ΕΕ. Στις συναντήσεις τους με τον αρχηγό του κινεζικού κράτους και του κόμματος Σι Τζινπινγκ στο Παρίσι και το Πεκίνο τις τελευταίες εβδομάδες, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς (SPD), η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έθεσαν το θέμα επειγόντως – αλλά ο Σι παραμέρισε τις ανησυχίες τους. Από τη σκοπιά της Κίνας, οι εξαγωγικές της επιτυχίες είναι αποτέλεσμα της ανώτερης ανταγωνιστικής δύναμης των εγχώριων εταιρειών της. Δεν υπάρχει πρόβλημα πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας στην Κίνα, δήλωσε ο Σι κατά τη συνάντησή του με τον Μακρόν και τη Φον ντερ Λάιεν στο Παρίσι.

Η Κίνα απειλεί με αντίποινα

Εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών κάλεσε τις ΗΠΑ να «ακολουθήσουν τους κανόνες του ΠΟΕ, να ακυρώσουν όλους τους πρόσθετους δασμούς κατά της Κίνας και να μην επιβάλουν νέους δασμούς». Πρόσθεσε πως «η Κίνα θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να υπερασπιστεί τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της».

Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας ενισχύει μια εξέλιξη με την οποία η Ευρώπη ήδη παλεύει: Η δυναμική του παγκόσμιου εμπορίου αλλάζει σε βάρος της ΕΕ.

Η Γερμανία επηρεάζεται ιδιαίτερα από αυτό, υποστηρίζουν οικονομολόγοι του ασφαλιστικού ομίλου Allianz σε μελέτη που διαβάστηκε προσεκτικά στις Βρυξέλλες. Ενώ η Γερμανία και η Κίνα έχουν μέχρι στιγμής «διατηρήσει μια ιδιαίτερα συμπληρωματική εταιρική σχέση, ο αυξανόμενος βιομηχανικός ανταγωνισμός απειλεί τη γερμανική παραγωγή σε τομείς στους οποίους κάποτε κατείχε δεσπόζουσα θέση», λένε. Σε τομείς όπως τα μηχανήματα, τα χημικά και ο ηλεκτρικός εξοπλισμός, οι Κινέζοι εξαγωγείς είναι πλέον πιο επιτυχημένοι στην παγκόσμια αγορά από τους Γερμανούς. Η γερμανική οικονομία έχει βιώσει μια μακρά κινεζική άνθηση και τώρα απειλείται επίσης από ένα κινεζικό σοκ, λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Allianz, Λούντοβιτς Σουμπράν (Ludovic Subran).

Την περασμένη Παρασκευή, το Ευρωπαϊκό Εμπορικό Επιμελητήριο στο Πεκίνο εξέδωσε επείγουσα προειδοποίηση για τις συνέπειες της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας. Λόγω της χαμηλής εγχώριας ζήτησης και του σκληρού ανταγωνισμού στη Λαϊκή Δημοκρατία, οι εξαγωγές αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία, δήλωσε ο Γενς Έσκελουντ (Jens Eskelund), επικεφαλής του Επιμελητηρίου της ΕΕ.

Ποιοι κλάδοι έχουν μπει στο στόχαστρο της ΕΕ

Η Επιτροπή της ΕΕ έχει ήδη ξεκινήσει αρκετές έρευνες κατά των επιδοτήσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υψηλότερους δασμούς για τα προϊόντα από τη Λαϊκή Δημοκρατία. Τα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ήταν από τους πρώτους κλάδους που έβαλε στο στόχαστρο η επικεφαλής της Κομισιόν Φον ντερ Λάιεν, ενώ πρόσφατα ακολούθησαν οι κινεζικές μονάδες ηλιακής και αιολικής ενέργειας.

Η προθεσμία για την απόφαση των τελωνείων σχετικά με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα λήγει στα τέλη Ιουλίου. Είναι σαφές ότι ο δασμός δεν θα καλύψει οριζόντια όλες τις κινεζικές εισαγωγές ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, πρέπει να στρέφεται κατά μεμονωμένων κατασκευαστών που η ΕΕ μπορεί να αποδείξει ότι έχουν λάβει επιδοτήσεις που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό.

Η Κομισιόν είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την ευρωπαϊκή εμπορική πολιτική και, ως εκ τούτου, δεν χρειάζεται να περιμένει την ψήφο των κρατών μελών. Ωστόσο, η αρχή των Βρυξελλών λαμβάνει υπόψη της τις διαθέσεις στις εθνικές πρωτεύουσες. Τα συμφέροντα εκεί απέχουν πολύ μεταξύ τους. Ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν υποστηρίζει τους δασμούς, ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς εξέφρασε πρόσφατα την αντίθεσή του.

Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας είναι επιφυλακτικό όσον αφορά τις αντιδράσεις στην εμπορική πολιτική, αλλά δεν είναι καθόλου τόσο αρνητικό σε αυτές όσο η Καγκελαρία. Οι δασμοί θα μπορούσαν σίγουρα να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό μέσο στάθμισης των πραγμάτων, λέει ένας εμπλεκόμενος. Αυτό ισχύει και στην τρέχουσα περίπτωση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αν και θα πρέπει να εξεταστούν και πιθανά αντίμετρα από την κινεζική πλευρά.

Οι αξιωματούχοι του υπουργείου ανησυχούν για τη στρατηγική βιομηχανικής πολιτικής της Κίνας. Προειδοποιητικά σημάδια έρχονται και από άλλους τομείς. Για παράδειγμα, η ευρωπαϊκή βιομηχανία αιολικής ενέργειας απειλείται με την ίδια μοίρα με την εγχώρια βιομηχανία φωτοβολταϊκών, η οποία εκδιώχθηκε από την αγορά από τους κινέζους ανταγωνιστές με εξαιρετικά χαμηλές τιμές.

Οι κινεζικές ανεμογεννήτριες εξακολουθούν να εμφανίζονται σπάνια στην Ευρώπη. Από τα 221 γιγαβάτ (GW) εγκατεστημένων ανεμογεννητριών, μόλις 2,6 GW προέρχονται από τη Λαϊκή Δημοκρατία. Οι ευρωπαίοι κατασκευαστές, όπως η Vestas, η Siemens Energy, η Enercon και η Nordex, κυριαρχούν με διαφορά στην αγορά. Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει γρήγορα.

Φόβοι εκτόπισης μεταξύ των κατασκευαστών ανεμογεννητριών

Η κινεζική εταιρεία μηχανολογικών κατασκευών Sany θέλει να αναβαθμίσει έξι από τις ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις της για την κατασκευή ανεμογεννητριών. Η κατασκευάστρια ανεμογεννητριών Envision κατασκευάζει τα ευρωπαϊκά κεντρικά της γραφεία στην Ισπανία.

Οι κατασκευαστές αιολικών πάρκων αναφέρουν ότι οι Κινέζοι προμηθευτές προσφέρουν τις ανεμογεννήτριές τους έως και 20 ή 30% κάτω από τη συνήθη τιμή της αγοράς. Οι ευρωπαίοι κατασκευαστές τουρμπίνων μιλούν ακόμη και για 50 ή 60%. Είναι γεγονός, ότι οι κινέζοι κατασκευαστές χρεώνουν σημαντικά λιγότερα από τους ευρωπαίους ανταγωνιστές τους και το πετυχαίνουν με επιτυχία. Τελικά, η τιμή είναι ο καθοριστικός παράγοντας, δηλώνουν στην Handelsblatt κορυφαίοι κατασκευαστές έργων.

Για τον Γιούργκεν Ματές (Jürgen Matthes) από το Γερμανικό Οικονομικό Ινστιτούτο (IW) της Κολωνίας, οι εξελίξεις στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν την απαρχή μιας ευρύτερης τάσης. Σχεδόν σε όλους τους γερμανικούς βιομηχανικούς τομείς, αυξάνεται ο αριθμός των περιπτώσεων «όπου οι κινεζικοί ανταγωνιστές αναδύονται ή γίνονται πραγματική απειλή, επειδή υπολείπονται κατά πολύ των συνήθων τιμών της αγοράς», λέει ο Matthes.

Πώς η Κίνα αναζωογονεί τη βιομηχανία

Υπό τον αρχηγό του κινεζικού κράτους και του κόμματος Σι Τζίνπινγκ, ήδη από το 2015 με τη στρατηγική «Made in China» προσδιορίστηκαν διάφοροι βασικοί τομείς στους οποίους οι κινεζικές εταιρείες θα πρέπει να αναδειχθούν σε ηγέτες. Ακολούθησαν προγράμματα επιδοτήσεων ύψους δισεκατομμυρίων για ορισμένους τομείς, όπως οι βιομηχανίες ημιαγωγών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Σύμφωνα με μελέτη του IfW Kiel, πάνω από το 99% των κινεζικών εισηγμένων εταιρειών έλαβαν άμεσες κρατικές επιδοτήσεις το 2022. Μόνο η BYD, κατασκευαστής ηλεκτρικών αυτοκινήτων από τη Σενζέν της νότιας Κίνας, έλαβε άμεσες επιδοτήσεις συνολικού ύψους 2,1 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2022. Ο κατασκευαστής ανεμογεννητριών Mingyang έλαβε 52 εκατομμύρια ευρώ σε κρατικές ενισχύσεις το 2022.

Η προώθηση έχει αποτέλεσμα. Σύμφωνα με έρευνα του Γερμανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου Εξωτερικού στο Πεκίνο, σχεδόν οι μισές γερμανικές εταιρείες στην Κίνα αναμένουν ότι οι τοπικοί ανταγωνιστές θα γίνουν ηγέτες καινοτομίας στον τομέα τους εντός πέντε ετών.

«Στις βασικές τεχνολογίες της ηλιακής ενέργειας, των μπαταριών, της ρομποτικής, των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και των κυψελών καυσίμου, οι κινεζικές εταιρείες τις έχουν ήδη καλύψει και σε πολλές περιπτώσεις τις έχουν ξεπεράσει», λέει η Κριστίνα Οτέ, αναπληρώτρια διευθύντρια για την Ανατολική Ασία στο Γερμανικό Εμπορικό Επιμελητήριο Εξωτερικού (GTAI).

Παράλληλα με την προώθηση των εγχώριων εταιρειών, οι ξένοι ανταγωνιστές στην Κίνα έχουν συστηματικά περιθωριοποιηθεί από το κράτος. «Η Κίνα δεν παίζει δίκαια», λέει ο πρόεδρος της VDMA, Χόισγκεν.

Τώρα υπάρχει και το γεγονός ότι η εγχώρια ζήτηση στη Λαϊκή Δημοκρατία αποδυναμώνεται. Ό,τι δεν χρειάζεται πλέον στην Κίνα ωθείται τώρα στις παγκόσμιες αγορές – συχνά σε πολύ ευνοϊκές τιμές. Το τσιμέντο είναι ένα παράδειγμα αυτού, αλλά υπάρχουν και άλλα.

Η εστίαση του Πεκίνου στην ηλεκτροκίνηση

Σύμφωνα με τον πάροχο υπηρεσιών δεδομένων Bloomberg NEF, οι Κινέζοι κατασκευαστές μπαταριών παράγουν ήδη τόσο πολύ που θα μπορούσαν να καλύψουν μόνοι τους την παγκόσμια ζήτηση. Μέχρι το τέλος του 2025, αναμένεται να έχουν αυξήσει τις παραγωγικές τους δυνατότητες σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι σε θέση να καλύψουν την παγκόσμια ζήτηση τρεις φορές περισσότερο.

Η κατάσταση είναι παρόμοια για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Σύμφωνα με ανάλυση του Atlantic Council, οι εξαγωγές κινεζικών οχημάτων αυξήθηκαν κατά 70% μόνο το 2023. Το 40% από αυτές πήγαινε στην Ευρώπη. Οι ειδικοί του κλάδου αναμένουν ότι οι κινεζικοί κατασκευαστές αυτοκινήτων θα είναι σε θέση να παράγουν 50 εκατομμύρια αυτοκίνητα στην Κίνα, αλλά θα βρουν αγοραστές μόνο για 23 εκατομμύρια στην εγχώρια αγορά.

Μέχρι στιγμής, έχουν εξαχθεί από την Κίνα στην Ευρώπη κυρίως μοντέλα του αμερικανικού κατασκευαστή Tesla. Ωστόσο, οι κινέζοι κατασκευαστές προετοιμάζονται εδώ και καιρό για επέκταση. Όπως αναφέρει το πρακτορείο ειδήσεων Reuters, οι εταιρείες επεκτείνουν μαζικά τον στόλο των μεταφορικών τους πλοίων. Η Κίνα διαθέτει σήμερα 33 πλοία που μπορούν να μεταφέρουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα – έχουν παραγγελθεί άλλα 46. Σύμφωνα με το Reuters, οι αγοραστές είναι εταιρείες όπως η BYD, η Chery και η κρατική αυτοκινητοβιομηχανία Saic.

Διαβάστε ακόμη