Όποιος νομίζει πως τα γραφειοκρατικά εμπόδια στις επενδύσεις είναι… «γένους ελληνικού», ενδεχομένως θα πρέπει να αναθεωρήσει την άποψή του. Όχι μόνο δεν φαίνεται να ισχύει αυτό, αλλά τέτοια εμπόδια συναντώνται ακόμη και στην πιο ανεπτυγμένη και ισχυρή οικονομία της Ευρώπης, τη γερμανική.

Είτε πρόκειται για επεκτάσεις εργοστασίων, ανεμογεννήτριες ή τοπικές καινοτομίες, η Γερμανία ως επιχειρηματικός τόπος υποφέρει σε μεγάλο βαθμό από την υπερβολική γραφειοκρατία, σύμφωνα με δημοσίευμα του τύπου της ίδιας αυτής χώρας.

Οι εταιρείες επηρεάζονται από τη γραφειοκρατία με πολλούς τρόπους – μέσω απαιτήσεων τεκμηρίωσης, υψηλών τελών και πολύπλοκων διαδικασιών, αναφέρει η Handelsblatt.

Ωστόσο, τα κυβερνητικά εμπόδια τα βιώνουν ιδιαίτερα άμεσα στο χώρο τους: όταν θέλουν να επεκτείνουν ένα εργοστάσιο, να επενδύσουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή να δοκιμάσουν νέες ιδέες. Συχνά απελπίζονται όταν πρόκειται να συνεργαστούν με την αρμόδια πόλη ή δήμο.
Η προσπάθεια που πρέπει να καταβάλουν οι εταιρείες για να αποκτήσουν άδεια είναι ένα σημαντικό βάρος για αυτές.

Σε έρευνα που διεξήχθη από το γερμανικό Ινστιτούτο Έρευνας για τη Μεσαία Τάξη (Institut für Mittelstandsforschung- IfM), το 83% των επιχειρηματιών που συμμετείχαν στην έρευνα παραπονέθηκε ότι απαιτεί πολύ χρόνο και το 90% δήλωσε ότι απαιτεί μεγάλη προσωπική προσπάθεια και ενέργεια.

Yποστελεχωμένες oι διοικήσεις

«Η προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλουμε για τις διαδικασίες σχεδιασμού έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια», επιβεβαιώνει ο Τίμο Βες (Timo Wess) από την εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Bauwens με έδρα την Κολωνία.

«Γίνεται όλο και πιο δύσκολο να επενδύσουμε, επειδή η λήψη αδειών γίνεται όλο και πιο περίπλοκη και χρονοβόρα».

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τονίζει ο Βες, η εταιρεία συνεργάζεται με μεγάλη εμπιστοσύνη με τις τοπικές αρχές. «Επειδή γνωρίζουμε και εμείς τους περιορισμούς και τις δυσκολίες που επικρατούν εκεί».

Κατά την άποψή του, ένας από τους κύριους λόγους για τις καθυστερήσεις είναι ότι πολλές τοπικές διοικήσεις είναι υποστελεχωμένες. Αυτό οδηγεί σε ιεράρχηση προτεραιοτήτων κατά τη διεκπεραίωση των διαδικασιών. «Και αν δεν είστε στην κορυφή της λίστας, μπορεί να πάρει λίγο περισσότερο χρόνο», λέει ο Βες.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι τα τοπικά κοινοβούλια. «Με την ισχύουσα οικοδομική μας νομοθεσία, οι διαδικασίες έγκρισης μπορεί να διαρκέσουν μερικές φορές δέκα χρόνια», εξηγεί ο εργολάβος. «Αν μεσολαβήσουν εκλογές, μπορεί να συμβεί να μην έχει αποφασιστεί τίποτα για κάποιο χρονικό διάστημα και να πρέπει να συμβιβαστείτε με τους νέους δημοτικούς συμβούλους μετά τις εκλογές».

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν πολλοί υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων στους δήμους που κάνουν τη δουλειά τους σε εθελοντική βάση και δεν έχουν επαγγελματικό υπόβαθρο, για παράδειγμα στον τομέα της πολεοδομίας, λέει ο Βες. «Φυσικά, πρέπει να συνεχίσουμε να τους εξηγούμε το επιχειρηματικό μας μοντέλο και να τους κάνουμε να συνειδητοποιήσουν τι σημαίνει για εμάς η αύξηση των επιτοκίων».

Διαδικασίες έγκρισης που διαρκούν περισσότερο από δέκα χρόνια βιώνει σήμερα μια εταιρεία που δεν θέλει να δώσει το όνομά της, τον δήμο στον οποίο εδρεύει ή το ομοσπονδιακό κράτος. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν θέλει να θέσει σε κίνδυνο τη σχέση της με την τοπική πολιτική.

Η εταιρεία ήθελε να αντικαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να κατασκευάσει τις δικές της ανεμογεννήτριες. Ωστόσο, οι διαθέσιμες για αυτό περιοχές γίνονταν όλο και μικρότερες – λόγω των διαμαρτυριών του κοινού και της έλλειψης αποφάσεων των τοπικών αρχών.
Ο δήμος υπέβαλε το πρώτο σχέδιο χρήσης γης πριν από δέκα χρόνια. Όταν μερικές δεκάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν και διαμαρτυρήθηκαν εναντίον του, το σχέδιο αποσύρθηκε την επόμενη ημέρα, θυμάται εκπρόσωπος της εταιρείας.

Μετά τις επόμενες τοπικές εκλογές δύο χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση της πολιτείας έδωσε εντολή στην τοπική αρχή να χορηγήσει άδεια για τη χρήση γης. Ωστόσο, τίποτα δεν συνέβη ξανά για τέσσερα χρόνια, επειδή ο δήμαρχος δεν είχε την πλειοψηφία στο συμβούλιο.

Στη συνέχεια ορίστηκαν οι περιοχές που είναι κατάλληλες για αιολική ενέργεια. Ωστόσο, τα μέρη δεν συνεργάστηκαν καλά μεταξύ τους, θυμάται ο εκπρόσωπος της εταιρείας, και οι Πράσινοι διασπάστηκαν «σε Πράσινους για την αιολική ενέργεια και Πράσινους για την προστασία της φύσης». Η διαμάχη για τις περιοχές δεν έληξε ποτέ.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο ίδιος δεν ενεπλάκη άμεσα, λέει ο εκπρόσωπος της εταιρείας. Με τις γνώσεις που έχει σήμερα, ωστόσο, θα δραστηριοποιούνταν νωρίτερα στο μέλλον. Εξάλλου, η επέκταση της αυτοπρομήθειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι σημαντική στον ανταγωνισμό για τις συμβάσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, η συμμετοχή σε διαγωνισμούς συνδέεται ήδη με κριτήρια βιωσιμότητας. Ως εκ τούτου, η εταιρεία αυξάνει την πίεση προς τους πολιτικούς για να ορίσουν επιτέλους τις περιοχές.

Εδώ και μερικές εβδομάδες, υπάρχει μια ευρύτερη συμμαχία στα κόμματα των τοπικών αρχών υπέρ της αιολικής ενέργειας. Η εταιρεία αναμένει ότι τελικά θα ληφθεί απόφαση υπέρ των περιοχών αιολικής ενέργειας. Τότε θα μπορούσε να θεωρηθεί ρεαλιστικά ότι η εταιρεία θα είναι σε θέση να αξιοποιήσει την ηλεκτρική ενέργεια από την αιολική ενέργεια μέχρι το 2028. Αυτό θα είναι σχεδόν 15 χρόνια μετά τα αρχικά σχέδια.

Όταν το σχέδιο ανάπτυξης τελειώνει απροσδόκητα το έργο

Ο κατασκευαστής τροφίμων Frosta ξεκίνησε την κατασκευή μιας ανεμογεννήτριας στη Βρέμη (Bremerhaven) το 2022. Η οικογενειακή επιχείρηση ήθελε να βελτιώσει το μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας και να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα. Οι συνθήκες πλαισίου έχουν σίγουρα βελτιωθεί τα τελευταία δύο χρόνια, λέει ο οικονομικός διευθυντής Μάικ Μπούσε (Maik Busse): «Αισθανόμαστε μεγάλη διαφάνεια και έχουμε περάσει καλά τη διαδικασία έγκρισης».

Στη συνέχεια, όμως, το έργο αντιμετώπισε ένα απροσδόκητο πρόβλημα: η ανεμογεννήτρια που επιτρέπεται να κατασκευάσει η Frosta σύμφωνα με το εγκεκριμένο σχέδιο ανάπτυξης είναι μικρότερη από αυτές που χρησιμοποιούνται συνήθως σήμερα. Επιτρέπεται να έχει ύψος μόνο 100 μέτρα, αλλά οι συνήθεις ανεμογεννήτριες με ύψος 140 μέτρα παράγουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια. Επιπλέον, υπάρχουν μόνο λίγοι προμηθευτές που εξακολουθούν να κατασκευάζουν τις μικρές ανεμογεννήτριες, οπότε είναι αναλογικά ακριβότερες.

Το αναπτυξιακό σχέδιο δεν επιτρέπει καμία ανοχή και οι αρμόδιοι υπάλληλοι δεν μπορούν να αποφασίσουν οι ίδιοι αν η ανεμογεννήτρια μπορεί τελικά να κατασκευαστεί σύμφωνα με το υψηλότερο πρότυπο. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι υπεύθυνη γι’ αυτό, διότι ο ομοσπονδιακός νόμος περί ελέγχου των εκπομπών ρυθμίζει τις άδειες για τις ανεμογεννήτριες. «Ο χάρτινος πύργος κατέρρευσε», συνοψίζει ο Μπούσε.

Η Frosta ελπίζει τώρα ότι μία από τις τοπικές αρχές θα λάβει απόφαση και η εταιρεία θα μπορέσει τελικά να κατασκευάσει το εργοστάσιό της.

Στο Γρινχάιντε (Grünheide), η αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία Tesla πρέπει επίσης να αλλάξει τα σχέδιά της για την επέκταση του εργοστασίου της λόγω απόφασης του τοπικού συμβουλίου. Μετά από δημόσιες διαμαρτυρίες, ο δήμαρχος Άρνε Κριστιάνι (Arne Christiani) παρουσίασε ένα τροποποιημένο σχέδιο ανάπτυξης.

Προηγουμένως, φαινόταν ότι θα υπερασπιζόταν την εταιρεία έναντι οποιασδήποτε αντίδρασης. Τώρα, ωστόσο, η Tesla επιτρέπεται να αποψιλώσει μόνο 50 εκτάρια δάσους για νέους χώρους logistics αντί για τα 100 εκτάρια που είχαν προγραμματιστεί. Δεν υπάρχει χώρος για το σχεδιαζόμενο κέντρο ημερήσιας φροντίδας των εργαζομένων.

Οι ψηφιακές διαδικασίες αδειοδότησης αποτελούν την εξαίρεση

Μερικές φορές τα πράγματα μπορούν να συμβούν πολύ γρήγορα και χωρίς γραφειοκρατία, αν οι αρχές της πόλης θέλουν να επιδιώξουν έναν στόχο με μια επένδυση και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί στη Δρέσδη, για παράδειγμα, όπου πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την κατασκευή νέων εργοστασίων τσιπ.

Η εταιρεία κοινής ωφέλειας Sachsen Energie θέλει να κατασκευάσει εκεί ένα ποτάμιο έργο ύδρευσης, το οποίο θα παρέχει καθημερινά 60.000 κυβικά μέτρα νερού στα εργοστάσια τσιπ που βρίσκονται εννέα χιλιόμετρα μακριά. Και όλοι οι εμπλεκόμενοι επαινούν την προθυμία συνεργασίας και τη δέσμευση των αρχών. «Γνωρίζουμε ότι τα πράγματα πρέπει να κινηθούν γρήγορα», εξηγεί ο δήμαρχος της Δρέσδης Ντιρκ Χίλμπερτ (Dirk Hilbert).

Οι προτάσεις για τη μείωση της γραφειοκρατίας που διατυπώθηκαν από τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις στην έρευνα που διεξήγαγε το γερμανικό Ινστιτούτο Έρευνας για τη Μεσαία Τάξη δείχνουν ότι αυτό ακριβώς επιδιώκουν οι επιχειρηματίες. Στην πρώτη θέση, οι ερωτηθέντες ζήτησαν τη γενική μείωση των απαιτήσεων τεκμηρίωσης, ακολουθούμενη από την επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης, την οποία ανέφερε το 54% των επιχειρήσεων. Ακολουθεί η ψηφιοποίηση των διοικητικών διαδικασιών.

Η καθιέρωση ενός ψηφιακού φακέλου κατασκευής, για παράδειγμα, θα επιτάχυνε πολύ, λέει η εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Wess. Ωστόσο, οι περισσότερες τοπικές αρχές δεν βρίσκονται ούτε κατά διάνοια σε αυτό το στάδιο. «Στην Κολωνία, έχουμε πλέον διεκπεραιώσει μια διαδικασία εντελώς ψηφιακά», αναφέρει. «Αλλά αυτό εξακολουθεί να είναι η εξαίρεση».

Διαβάστε ακόμη: