Στον «αέρα» φαίνεται πως βρίσκεται η εξαγγελθείσα εξαγορά του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας Tennet (ολλανδικής ιδιοκτησίας) στη Γερμανία από το ίδιο το γερμανικό κράτος.
Και αυτό γιατί υπάρχουν φωνές στη Γερμανία που κάνουν λόγο για αδικαιολόγητο υψηλό αντίτιμο εξαγοράς αλλά και για ακόμη μεγαλύτερο ύψος επενδύσεων που πρέπει να κάνει το Βερολίνο στην εν λόγω υποδομή, αφού την αποκτήσει.
Με δυο λόγια, τα κυβερνητικά σχέδια για την αγορά δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ εγείρουν σήμερα σημαντικά ερωτήματα.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση -όπως είναι ήδη γνωστό- θέλει να αγοράσει τον διαχειριστή του δικτύου Tennet, ο οποίος ανήκει σήμερα στο ολλανδικό κράτος – και μάλιστα σε τιμή αγοράς που οι επικριτές δεν μπορούν να κατανοήσουν.
Ο Ράινχαρντ Χούμπεν, εκπρόσωπος οικονομικής πολιτικής της κοινοβουλευτικής ομάδας του FDP, δήλωσε στην εφημερίδα Handelsblatt σχετικά με την Tennet πως «όλοι οι εμπλεκόμενοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η εξαγορά μιας εταιρείας από το κράτος μπορεί να είναι μόνο η έσχατη λύση». Πριν από την εξαγορά πρέπει να αναλυθεί προσεκτικά το επίπεδο των επενδύσεων κατά τα επόμενα χρόνια.
Η συμφωνία για την Tennet βρισκόταν κοντά στην οριστικοποίησή της εδώ και εβδομάδες, όπως ανέφεραν ομόφωνα σύμβουλοι και κυβερνητικοί κύκλοι. Ωστόσο, η γερμανική κυβέρνηση φαίνεται ότι δεν μπορεί να πείσει τον εαυτό της να οριστικοποιήσει τη συμφωνία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχει επίγνωση των εκτεταμένων συνεπειών αυτής της απόφασης.
Σε περίπτωση που η αγορά προχωρήσει, θα οφείλονται γιγαντιαία ποσά: η γερμανική κυβέρνηση θα μπορούσε να πληρώσει περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια ευρώ για τα γερμανικά δίκτυα της Tennet. Και αυτό δεν θα ήταν αρκετό. Τα επόμενα δέκα χρόνια θα πρέπει να επενδυθούν περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ στα γερμανικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας Tennet, ώστε να καταστούν κατάλληλα για τη μετάβαση σε φιλική προς το κλίμα ηλεκτρική ενέργεια.
Η μάχη για το δίκτυο Tennet είναι άκρως πολιτική. Και αυτό γιατί αποκαλύπτει ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ενεργειακής μετάβασης: θα είναι απίστευτα ακριβή και κάποιος πρέπει να πληρώσει. Το ερώτημα ποιος είναι αυτός – και γιατί ο μετασχηματισμός καταρχήν καταβροχθίζει τόσο μεγάλα χρηματικά ποσά – γίνεται όλο και πιο έντονο.
Πώς η αξία της Tennet εικοσαπλασιάστηκε
Η συζήτηση για την Tennet τροφοδοτείται αρχικά από την τιμή αγοράς, η οποία κυκλοφορεί εδώ και μήνες. Σύμφωνα με συμβούλους, η γερμανική κυβέρνηση θα μπορούσε να πληρώσει 22 δισεκατομμύρια ευρώ για την Tennet. Το ακριβές ποσό δεν έχει οριστικοποιηθεί, αλλά ένα πράγμα είναι βέβαιο: είναι τουλάχιστον 20 φορές υψηλότερο από την τιμή στην οποία πωλήθηκαν τα δίκτυα μόλις πριν από 14 χρόνια.
Η εν λόγω υποδομή δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας πωλήθηκε από την ενεργειακή εταιρεία Eon στο ολλανδικό κράτος το 2010. Τότε, η E.on πλήρωσε μόνο 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ. Γιατί τα δίκτυα πρέπει να αξίζουν σήμερα 20 φορές περισσότερο από ό,τι τότε;
Σύμφωνα με τους συμβούλους των τραπεζών, η ρυθμιζόμενη βάση ενεργητικού (RAB) διαδραματίζει βασικό ρόλο στον καθορισμό της αξίας ενός διαχειριστή δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας ή φυσικού αερίου. Κάθε φορά που πρόκειται να πωληθεί ένας διαχειριστής δικτύου, οι αγοραστές και οι πωλητές εξετάζουν αυτό το μέγεθος και εξάγουν από αυτό την τιμή αγοράς:
- Κάθε φορά που ένας διαχειριστής δικτύου επενδύει στην υποδομή του, το RAB αυξάνεται κατά το ποσό της επένδυσης.
- Ο διαχειριστής δικτύου μπορεί να κερδίζει χρήματα από την υποδομή μέσω των τελών δικτύου μέχρι την πλήρη απόσβεσή της.
Τα αποσβεσμένα τμήματα της υποδομής αφαιρούνται από το RAB. Επομένως, περιγράφει το τμήμα των δικτύων που εξακολουθεί να έχει αξία για τον φορέα εκμετάλλευσης.
Η Tennet δεν γνωστοποιεί το RAB στις ετήσιες εκθέσεις της. Ωστόσο, υπάρχει ένα άλλο βασικό μέγεθος που παρέχει πληροφορίες, τα ενσώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού. Στην Tennet, αυτά περιλαμβάνουν κυρίως δύο πράγματα: τις γραμμές μεταφοράς ενέργειας της εταιρείας και τους υποσταθμούς της, οι οποίοι συνδέουν τα διάφορα επίπεδα τάσης στο δίκτυο.
Ο ισολογισμός της Tennet για το 2010 δείχνει ότι η αξία των ενσώματων περιουσιακών στοιχείων εκείνη την περίοδο αυξήθηκε κατά 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε σύγκριση με το 2009. Από το 2010, τα γερμανικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας ανήκαν στον όμιλο Tennet, ο οποίος είναι επίσης υπεύθυνος για τα ολλανδικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Επομένως, μπορεί να συναχθεί ότι η αξία των γερμανικών υποδομών δικτύων ήταν τότε περίπου 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ.
Στην πιο πρόσφατη ετήσια έκθεση για το 2023, το γερμανικό τμήμα της Tennet αναφέρεται και πάλι χωριστά, ενόψει της πρόθεσης πώλησης. Τα ουσιαστικά περιουσιακά στοιχεία παρατίθενται εδώ με αξία 21,9 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Τα 22 δισεκατομμύρια ευρώ που συζητούνται για την αγορά της Tennet Γερμανίας έχουν επομένως μια βάση, η υποδομή αξίζει σήμερα σημαντικά περισσότερο από ό,τι πριν από 14 χρόνια. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Πιο δαπανηρά τα υπόγεια καλώδια
Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Tennet δεν έχει αυξηθεί σημαντικά, το 2010 ήταν λίγο κάτω από 20.000 χιλιόμετρα, ενώ σήμερα είναι περίπου 25.000. Ο αριθμός των υποσταθμών αυξήθηκε επίσης μόνο από 400 σε 480. Αυτό δεν μπορεί να εξηγήσει τον εικοσαπλασιασμό της αξίας της εταιρείας.
Παρ’ όλα αυτά, εκπρόσωπος της Tennet δήλωσε στη Handelsblatt, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ότι η Tennet έχει επενδύσει 25,9 δισεκατομμύρια ευρώ στη Γερμανία από το 2011, εκ των οποίων 11,6 δισεκατομμύρια ευρώ επενδύθηκαν στον χερσαίο τομέα και 14,3 δισεκατομμύρια ευρώ στον υπεράκτιο τομέα, δηλαδή για τη σύνδεση ανεμογεννητριών στη θάλασσα.
Ο ειδικός σε θέματα δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας Ίνγκο Φόιγκτ, διευθύνων σύμβουλος της AIF Capital, που επενδύει σε υποδομές, και προηγουμένως ήταν επικεφαλής του τμήματος χρηματοδότησης, συγχωνεύσεων και εξαγορών και σχέσεων με επενδυτές στην ενεργειακή εταιρεία EnBW επί 20 χρόνια, έχει κάποιες ιδέες σχετικά με το γιατί επενδύθηκαν τόσο μεγάλα ποσά. Ο Φόιγκτ λέει ότι η τεράστια ανάγκη για επενδύσεις στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πολύ δαπανηρή σύνδεση των υπεράκτιων ανεμογεννητριών με το υπάρχον δίκτυο. Σύμφωνα με την Tennet, διαχειρίζεται πάνω από το 90% όλων των υπεράκτιων συνδέσεων στη Γερμανία.
Επιπλέον, πολλές δαπανηρές επενδύσεις στο δίκτυο δεν διοχετεύονται σε πρόσθετα καλώδια ισχύος, αλλά στην αύξηση της χωρητικότητας των υφιστάμενων γραμμών. Υπάρχει επίσης ένας τρίτος παράγοντας: η νομικά καθορισμένη προτεραιότητα για τα υπόγεια καλώδια. Οι φορείς εκμετάλλευσης του δικτύου θα πρέπει να τοποθετούν τις γραμμές τους στο έδαφος αντί να τις συνδέουν σε πυλώνες, προκειμένου να αυξηθεί η αποδοχή των κατοίκων για τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Ωστόσο, αυτή η υποτιθέμενη μεγαλύτερη αποδοχή έχει υψηλό τίμημα. Ο Φόιγκτ λέει πως «εάν πρέπει να θάψετε καλώδια ρεύματος στο έδαφος, είναι τέσσερις έως δέκα φορές πιο ακριβό από το να τα κρεμάσετε από πυλώνες, ανάλογα με την περιοχή».
Το Υπουργείο Οικονομικών αφήνει σκόπιμα το Υπουργείο Οικονομίας να περιμένει;
Η προοπτική τέτοιων προβλημάτων είναι το ακόμη μεγαλύτερο εμπόδιο σε μια πιθανή αγορά της Tennet σε σύγκριση με την καθαρή τιμή αγοράς. Ο Φόιγκτ επισημαίνει πως «το πρόβλημα με μια εξαγορά της Tennet δεν θα ήταν το τίμημα που θα πληρώνατε, αλλά οι τεράστιες επενδύσεις που πρέπει να κάνετε τα επόμενα χρόνια».
Από το 2010, η Tennet αυξάνει σημαντικά κάθε λίγα χρόνια τις προβλέψεις της για τις επενδύσεις που θα χρειαστούν τα επόμενα χρόνια. Η εταιρεία αναμένει τώρα ότι θα πρέπει να επενδύσει 96 δισεκατομμύρια ευρώ στη Γερμανία μέχρι το 2033. Η ολλανδική κυβέρνηση δεν θέλει να χρειαστεί να συγκεντρώσει αυτά τα χρήματα – και γι’ αυτό θέλει να απαλλαγεί από τα γερμανικά δίκτυα της Tennet.
Προφανώς υπάρχουν διαφορετικές απόψεις εντός της γερμανικής κυβέρνησης σχετικά με το πώς θα διασφαλιστεί ότι οι επενδύσεις αυτές θα πραγματοποιηθούν πραγματικά. Ο Φόιγκτ δηλώνει πως «σε άλλες χώρες, υπάρχει μόνο ένας διαχειριστής συστήματος μεταφοράς που ελέγχεται από το κράτος – στη Γερμανία υπάρχουν τέσσερις, οι οποίοι είναι λίγο πολύ ιδιωτικά οργανωμένοι. Το Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων επιθυμεί εδώ και καιρό μεγαλύτερο έλεγχο των γερμανικών δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας».
Ωστόσο, είναι αμφίβολο αν το επιθυμεί και το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο θα πρέπει επίσης να δώσει τη συγκατάθεσή του. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με το γιατί η αγορά της Tennet δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί.
Πρώτον, υπάρχει το άμεσο οικονομικό ζήτημα: το τίμημα της αγοράς της Tennet θα καταβληθεί από την αναπτυξιακή τράπεζα KfW. Η ίδια χρηματοδοτείται μέσω ομολόγων που εκδίδει σε κεντρικές τράπεζες ή μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια, για παράδειγμα. Επομένως, τα χρήματα δεν θα προέρχονταν απευθείας από το κράτος. Ωστόσο, το κράτος είναι ο εγγυητής πίσω από τα ομόλογα της KfW – και τους τόκους που πρέπει να καταβάλει η KfW στους αγοραστές των ομολόγων.
Προκειμένου να είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει μελλοντικές επενδύσεις, το κράτος θα επιθυμούσε ένας ιδιώτης επενδυτής να αποκτήσει μερίδιο στην Tennet μετά από μια αγορά, όπως επανειλημμένα φημολογείται στους συμβουλευτικούς κύκλους. Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να είναι δύσκολο. Οποιοσδήποτε λάβει μέρος θα πρέπει πρώτα να επενδύσει πολλά χρήματα – και οι αποδόσεις από την επιχείρηση του δικτύου είναι συγκριτικά μη ελκυστικές στο σημερινό περιβάλλον των επιτοκίων, λέγεται.
Μια άλλη εξήγηση για την καθυστέρηση της αγοράς είναι ότι το υπουργείο Οικονομικών (Κρίστιαν Λίντνερ) υπό την ηγεσία του FDP αφήνει σκόπιμα σε αναμονή το υπουργείο Οικονομίας υπό την ηγεσία των Πρασίνων (Ρόμπερτ Χάμπεκ), με φόντο τις διαμάχες στο εσωτερικό της τρικομματικής κυβέρνησης.
Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι ότι η Ολλανδία εξακολουθεί να περιμένει από τη γερμανική κυβέρνηση να υπογράψει τη συμφωνία αγοράς, η οποία έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Και το ερώτημα ποιος θα πληρώσει για την ενεργειακή μετάβαση παραμένει προς το παρόν άλυτο, σημειώνει η Handelsblatt.
