Για δεκαετίες η Νιγηρία ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου της Αφρικής, ωστόσο τα τελευταία χρόνια η πιο ζωτική σημασίας βιομηχανίας της βρίσκεται σε στάδιο παρακμής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Shell, η οποία αντλεί πετρέλαιο στη Νιγηρία εδώ και σχεδόν επτά δεκαετίες, και στις αρχές του τρέχοντος έτους συμφώνησε να πουλήσει τη χερσαία θυγατρική της σε μια κοινοπραξία κυρίως τοπικών εταιρειών.
Σύμφωνα με τον Economist, εκτός από τη Shell, τον Φεβρουάριο η TotalEnergies, ένας γαλλικός όμιλος, δήλωσε ότι σχεδίαζε επίσης να ξεφορτωθεί το δικό της μερίδιο στη θυγατρική της Shell στη Νιγηρία. Εντάχθηκε σε έναν μακρύ κατάλογο εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των Chevron, ExxonMobil, Eni και Equinor που έχουν αποχωριστεί περιουσιακά στοιχεία της Νιγηρίας τα τελευταία δύο χρόνια (η συμφωνία της Exxon δεν έχει λάβει ακόμη έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές). Εάν η αποεπένδυση της Shell ολοκληρωθεί, οι εγχώριες εταιρείες θα κατέχουν περισσότερες άδειες εκμετάλλευσης πετρελαίου από τους ξένους ομίλους για πρώτη φορά στην ιστορία της Νιγηρίας.
Αυτό το κύμα εκποιήσεων προκαλεί ανησυχία στη Νιγηρία ότι η πιο ζωτικής σημασίας βιομηχανία της βρίσκεται σε τελικό στάδιο παρακμής. Η παραγωγή έχει μειωθεί κατά σχεδόν 50% από την κορύφωσή της το 2005 λόγω της ανασφάλειας στην ξηρά και του υψηλότερου κόστους στην υπεράκτια ζώνη. Θα αντιμετωπίσει περαιτέρω προβλήματα όταν η πράσινη μετάβαση μειώσει την παγκόσμια ζήτηση για πετρέλαιο. Παρά τις προσπάθειες διαφοροποίησης της οικονομίας της Νιγηρίας, το πετρέλαιο εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει πάνω από το 80% των εξαγωγών και περίπου το 50% του κρατικού προϋπολογισμού.
Οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες τονίζουν ότι δεν εγκαταλείπουν τη Νιγηρία στο σύνολό της. Οι περισσότεροι αποσύρονται μόνο από το Δέλτα του Νίγηρα, τους νότιους βάλτους που φιλοξενούν τις περισσότερες από τις χερσαίες και ρηχές πετρελαιοπηγές της Νιγηρίας. Εδώ και χρόνια το Δέλτα μαστίζεται από απαγωγείς, κλέφτες, σαμποτέρ και καταρρέουσες υποδομές. Η λειτουργία εκεί, υποστηρίζουν οι μεγάλες εταιρείες, απλώς δεν αξίζει τον κίνδυνο. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής πετρελαίου της Νιγηρίας έχει μετακινηθεί στα ανοιχτά τα τελευταία χρόνια, όπου οι μεγάλες εταιρείες εξακολουθούν να έχουν μεγάλες επιχειρήσεις. Η Shell και η Total θα μπορούσαν σύντομα να προσθέσουν στις υπάρχουσες επενδύσεις τους εκεί. Η Chevron απέκτησε μερίδιο σε ένα νέο έργο βαθέων υδάτων τον Ιανουάριο.
Θεωρητικά, η εξόρυξη ενός βαρελιού νιγηριανού πετρελαίου από το έδαφος θα έπρεπε να κοστίζει κατά μέσο όρο περίπου 15 δολάρια, σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία Rystad Energy. Αλλά αυτό δεν ισχύει. Η ανασφάλεια στο Δέλτα έχει ανεβάσει το κόστος και έχει ωθήσει τις επενδύσεις στα υπεράκτια ύδατα, όπου το κόστος παραγωγής είναι υψηλότερο. Ως αποτέλεσμα, η άντληση ενός βαρελιού πετρελαίου στη Νιγηρία κοστίζει 25-40 δολάρια. Αυτό θα καταστήσει δύσκολο να συμβαδίσει με παραγωγούς όπως η Σαουδική Αραβία, όπου το κόστος είναι κάτω από 5 δολάρια το βαρέλι, όταν η παγκόσμια ζήτηση και οι τιμές πέσουν.
Η Νιγηρία στρέφεται και σε άλλους τομείς της οικονομίας της
Ο ρυθμός της πτώσης της Νιγηρίας θα εξαρτηθεί εν μέρει από το πόσο γρήγορα ο κόσμος θα απομακρυνθεί από το πετρέλαιο. Εάν το κάνει γρήγορα με στόχο τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,9°C, η παραγωγή πετρελαίου της Νιγηρίας θα μπορούσε να μειωθεί κατά 70% μέχρι το 2040, εκτιμά ο Pranav Joshi, αναλυτής της Rystad.
Η προοπτική ενός τέτοιου τεράστιου σοκ καθιστά την προσαρμογή απαραίτητη. Η Νιγηρία προσπαθεί να επεκτείνει άλλους τομείς της οικονομίας της, όπως η γεωργία και η μεταποίηση, που δυσκολεύτηκαν να ανταγωνιστούν τις φθηνές εισαγωγές κατά τη διάρκεια των πολλών ετών που το νόμισμα της Νιγηρίας ενισχύθηκε από τα έσοδα από το πετρέλαιο. Αλλά αυτού του είδους η διαφοροποίηση θα πάρει πιθανώς χρόνο. Βραχυπρόθεσμα, ορισμένοι πιστεύουν ότι η Νιγηρία μπορεί να στραφεί από το πετρέλαιο στο φυσικό αέριο, το οποίο αντιπροσωπεύει μόλις το 10% των εξαγωγών της Νιγηρίας. Η χώρα όχι μόνο διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στην Αφρική, αλλά και η παγκόσμια ζήτηση για το καύσιμο αυτό ανθεί.
Μακροπρόθεσμα, η Νιγηρία θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει τις περιβαλλοντικές ζημιές που προκαλεί η πετρελαϊκή βιομηχανία. Το Δέλτα του Νίγηρα είναι ένα από τα πιο μολυσμένα μέρη της Γης και είναι γεμάτο με εγκαταλελειμμένους αγωγούς και εγκαταλελειμμένες γεωτρήσεις.
