Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία την Τρίτη (20 Φεβρουαρίου) σχετικά με κανονισμό για τη θέσπιση του πρώτου πλαισίου πιστοποίησης σε επίπεδο ΕΕ για την απομάκρυνση άνθρακα, σύμφωνα με το ceenergynews.
Ο κανονισμός θα αποτελέσει το πρώτο βήμα προς την εισαγωγή ενός ολοκληρωμένου πλαισίου για την απομάκρυνση άνθρακα και τη μείωση των εκπομπών στο έδαφος στη νομοθεσία της ΕΕ. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα είναι προσωρινή, εν αναμονή της επίσημης έγκρισης από τα δύο θεσμικά όργανα.
Πεδίο εφαρμογής του κανονισμού
Το σχέδιο νομοθεσίας θα επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού στις μειώσεις των εκπομπών στο έδαφος και θα διατηρήσει έναν ανοικτό ορισμό της απομάκρυνσης άνθρακα, σύμφωνα με αυτόν που χρησιμοποιεί η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Θα διακρίνει επίσης μεταξύ των ακόλουθων δραστηριοτήτων απομάκρυνσης άνθρακα και μείωσης εκπομπών και των τεσσάρων αντίστοιχων τύπων μονάδων:
- μόνιμη απομάκρυνση άνθρακα (αποθήκευση ατμοσφαιρικού ή βιογενούς άνθρακα για αρκετούς αιώνες)
- προσωρινή αποθήκευση άνθρακα σε προϊόντα μακράς διάρκειας (όπως οι κατασκευές με βάση το ξύλο) διάρκειας τουλάχιστον 35 ετών και τα οποία μπορούν να παρακολουθούνται επιτόπου καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης
- προσωρινή αποθήκευση άνθρακα από την καλλιέργεια άνθρακα (π.χ. αποκατάσταση δασών και εδάφους, διαχείριση υγροτόπων, λιβάδια θαλασσινών φυτών)
- μείωση των εδαφικών εκπομπών (από την καλλιέργεια άνθρακα), η οποία περιλαμβάνει τη μείωση του άνθρακα και των οξειδίων του αζώτου από τη διαχείριση του εδάφους και, εφόσον οι δραστηριότητες αυτές οδηγούν συνολικά σε βελτίωση του ισοζυγίου άνθρακα του εδάφους, τη διαχείριση υγροτόπων, τη μη κατεργασία του εδάφους και τις πρακτικές καλλιέργειας με κάλυψη σε συνδυασμό με μειωμένη χρήση λιπασμάτων κ.λπ.
Οι δύο τελευταίες δραστηριότητες θα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον πέντε χρόνια για να πιστοποιηθούν, με στόχο η γη να μην αποκτηθεί για κερδοσκοπικούς σκοπούς.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναλάβει να εκπονήσει έκθεση έως το 2026 σχετικά με τη σκοπιμότητα πιστοποίησης δραστηριοτήτων που έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση των εκπομπών εκτός από αυτές που σχετίζονται με τα εδάφη (διοξείδιο του άνθρακα και οξείδιο του αζώτου). Η έκθεση θα βασιστεί σε μια πιλοτική μεθοδολογία πιστοποίησης για δραστηριότητες που μειώνουν τις γεωργικές εκπομπές από την εντερική ζύμωση και τη διαχείριση της κοπριάς.
Δραστηριότητες που δεν οδηγούν σε απομάκρυνση άνθρακα ή μείωση των εκπομπών στο έδαφος, όπως η αποφυγή της αποψίλωσης των δασών ή τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δεν περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του προτεινόμενου κανονισμού.
Οι συννομοθέτες συμφώνησαν επίσης να εξαιρέσουν την ενισχυμένη ανάκτηση υδρογονανθράκων από τις δραστηριότητες μόνιμης απομάκρυνσης άνθρακα και να διευκρινίσουν ρητά ότι οι δραστηριότητες και οι φορείς εκμετάλλευσης στο θαλάσσιο περιβάλλον περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού.
Οι νέοι κανόνες θα εφαρμόζονται σε δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ΕΕ. Ωστόσο, κατά την αναθεώρηση του κανονισμού, η Επιτροπή «θα πρέπει να εξετάσει» τη δυνατότητα να επιτραπεί η γεωλογική αποθήκευση άνθρακα σε γειτονικές τρίτες χώρες, υπό την προϋπόθεση ότι οι χώρες αυτές ευθυγραμμίζονται με τα περιβαλλοντικά πρότυπα και τα πρότυπα ασφαλείας της ΕΕ, σημειώνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε δελτίο Τύπου.
Κριτήρια και διαδικασία πιστοποίησης
Η προσωρινή συμφωνία διατηρεί την απαίτηση της πρότασης της Επιτροπής να πληρούν οι δραστηριότητες απομάκρυνσης άνθρακα τέσσερα πρωταρχικά κριτήρια προκειμένου να πιστοποιηθούν: ποσοτικοποίηση, προσθετικότητα, μακροπρόθεσμη αποθήκευση και βιωσιμότητα.
Με βάση αυτά τα κριτήρια, η Επιτροπή, επικουρούμενη από ομάδα εμπειρογνωμόνων, αναμένεται να αναπτύξει προσαρμοσμένες μεθοδολογίες πιστοποίησης για διάφορους τύπους δραστηριοτήτων απομάκρυνσης άνθρακα, με σκοπό να διασφαλιστεί η ορθή, εναρμονισμένη και οικονομικά αποδοτική εφαρμογή των κριτηρίων απομάκρυνσης άνθρακα. Οι συννομοθέτες έκαναν ορισμένες αλλαγές για να καθορίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια βάσει ποιων κριτηρίων θα αναπτυχθούν οι μεθοδολογίες και συμπεριέλαβαν έναν κατάλογο ενδείξεων σχετικά με τις δραστηριότητες που θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα.
Χρήση μονάδων
Η προσωρινή συμφωνία καθόρισε επίσης κανόνες για την καταχώριση και την έκδοση των μονάδων (που αντιστοιχούν σε έναν τόνο πιστοποιημένου καθαρού οφέλους που παράγεται από μία από τις δραστηριότητες απομάκρυνσης άνθρακα ή μείωσης των εκπομπών στο έδαφος/γεωργία) στα δημόσια μητρώα και, όταν αναπτυχθεί, στο μητρώο της ΕΕ.
Οι συννομοθέτες συμφώνησαν να συμπεριλάβουν ότι οι πιστοποιημένες μονάδες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τους κλιματικούς στόχους και την εθνικά καθορισμένη συνεισφορά της ΕΕ και δεν θα πρέπει να συμβάλλουν στις εθνικές κλιματικές συνεισφορές τρίτων χωρών και στα διεθνή συστήματα συμμόρφωσης. Οι κανόνες αυτοί, συμπεριλαμβανομένων των αντίστοιχων προσαρμογών, θα επανεξεταστούν το 2026.
Παρακολούθηση και ευθύνη
Επιπλέον, το σχέδιο κανονισμού ορίζει σαφείς υποχρεώσεις παρακολούθησης και κανόνες ευθύνης για τους φορείς εκμετάλλευσης. Οι διαπραγματευτές συμφώνησαν να κάνουν διάκριση μεταξύ της περιόδου δραστηριότητας και της περιόδου παρακολούθησης (η οποία καλύπτει πάντα τουλάχιστον την περίοδο δραστηριότητας) και διευκρίνισαν ότι οι φορείς εκμετάλλευσης θα είναι υπεύθυνοι για την αντιμετώπιση τυχόν περιπτώσεων αντιστροφής (δηλαδή την απελευθέρωση CO2 πίσω στην ατμόσφαιρα) που προκύπτουν από μια δραστηριότητα απομάκρυνσης άνθρακα κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης.
Μητρώο της ΕΕ
Το κείμενο που συμφωνήθηκε από τους συννομοθέτες κάλεσε επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημιουργήσει ένα κοινό και διαφανές ηλεκτρονικό μητρώο σε επίπεδο ΕΕ τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, ώστε οι πληροφορίες σχετικά με την πιστοποίηση και τις μονάδες να είναι διαθέσιμες και προσβάσιμες στο κοινό, συμπεριλαμβανομένων των πιστοποιητικών συμμόρφωσης και των περιλήψεων των ελέγχων πιστοποίησης.
Μέχρι τότε, τα συστήματα πιστοποίησης βάσει του πλαισίου θα παρέχουν δημόσια μητρώα βασισμένα σε αυτοματοποιημένα και διαλειτουργικά συστήματα. Οι συννομοθέτες πρότειναν επίσης κανόνες για τη χρηματοδότηση του μητρώου της ΕΕ, το οποίο θα χρηματοδοτείται από ετήσια πάγια τέλη χρήσης που θα είναι ανάλογα με τη χρήση του μητρώου.
