Η φορολογία στον τομέα της ενέργειας, αποτελεί αχίλλειο πτέρνα της πράσινης μετάβασης, καθώς έως και σήμερα τα ορυκτά καύσιμα στην Ευρώπη έχουν χαμηλότερη φορολογία από την ηλεκτρική ενέργεια. Προς απάντηση του ζητήματος η Κομισιόν έχει προτείνει ένα νέο σύστημα φορολόγησης των καυσίμων σε ολόκληρη την ΕΕ που βασίζεται στο ενεργειακό περιεχόμενο και όχι στον όγκο, αποσκοπώντας στην ενίσχυση των βιώσιμων καυσίμων στην αγορά. Παρ’ όλα αυτά το σχέδιο έχει βαλτώσει τα τελευταία χρόνια λόγω του κανόνα της ομοφωνίας.
Ο γαλλικός τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας φοβάται ότι η αναθεώρηση της οδηγίας της ΕΕ για τη φορολόγηση της ενέργειας θα αποτύχει πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, παρά την τελευταία προσπάθεια της βελγικής προεδρίας της ΕΕ, η οποία προσπαθεί να βγει από το αδιέξοδο στο Συμβούλιο της ΕΕ.
Οι γαλλικοί λογαριασμοί ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν κατά 8-10% την 1η Φεβρουαρίου 2024, μετά τις αλλαγές που επήλθαν στην «ασπίδα τιμολόγησης» που εισήχθη το 2021 ως απάντηση στην ενεργειακή κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Ο λόγος είναι πολύ απλός: σταδιακή κατάργηση της τιμολογιακής ασπίδας», εξήγησε το γραφείο του υπουργού Οικονομίας Μπρουνό Λε Μαίρ στα τέλη Ιανουαρίου, αναφερόμενο στα 90 δισεκατομμύρια ευρώ που είχε κοστίσει η ασπίδα στο κράτος μόλις δύο χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης.
Την ίδια στιγμή, η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσης την απόφαση να επαναφέρει τη φορολογική απαλλαγή του μη οδικού ντίζελ, προκειμένου να κατευνάσει τους οργισμένους αγρότες, οι οποίοι διαμαρτύρονται σε όλη τη χώρα.
Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση αύξησε τους φόρους στην ηλεκτρική ενέργεια της Γαλλίας που είναι ιδιαίτερα απαλλαγμένη από τις ανθρακούχες εκπομπές, ενώ μείωσε τους φόρους σε ένα ρυπογόνο ορυκτό καύσιμο.
«Η φορολογική μας πολιτική δεν συμβαδίζει καθόλου με τον εθνικό μας στόχο της απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα», αντέδρασε ο εμπειρογνώμονας της αγοράς ενέργειας Νικολά Γκόλντμπεργκ στο X.
Η κατάσταση δεν είναι μοναδική στη Γαλλία: Στην Ευρώπη, ο άνθρακας φορολογείται κατά μέσο όρο με 2,9 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ το φυσικό αέριο φορολογείται με 7 ευρώ/MWh. Η ηλεκτρική ενέργεια, συγκριτικά, φορολογείται με 32,1 €/MWh, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ΕΕ.
Στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να αποσαφηνίσει την κατάσταση με μια πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας, η οποία θα κατατεθηκε τον Ιούλιο του 2021.
Ωστόσο, ο κανόνας της ομοφωνίας που ισχύει για φορολογικά θέματα έχει μέχρι στιγμής εμποδίσει την πρόοδο στο Συμβούλιο της ΕΕ, όπου εκπροσωπούνται τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.
Αυτό είναι «το τελευταίο μεγάλο ενεργειακό ζήτημα στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας», δήλωσε εκπρόσωπος του ενεργειακού τομέα στη γαλλική Euractiv. «Η φορολογία είναι ο μεγάλος ξεχασμένος παράγοντας στις δημόσιες πολιτικές για την ενεργειακή μετάβαση», πρόσθεσε, λέγοντας ότι είναι απαραίτητη μια εκ βάθρων αναθεώρηση.
Οι φόροι αποτελούν πάνω από το 40% του λογαριασμού
Οι φόροι και οι εισφορές αντιπροσωπεύουν περίπου το 41% των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας των Ευρωπαίων, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της εμπορικής ένωσης Eurelectric (23% στη Γαλλία, σύμφωνα με την Union française de l’électricité, UFE).
Το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί κατά 29% μέσα σε δέκα χρόνια, «αποθαρρύνοντας τη χρήση τεχνολογιών και υπηρεσιών που βασίζονται στην ηλεκτρική ενέργεια», τη στιγμή που ο εξηλεκτρισμός καθίσταται προτεραιότητα για την απεξάρτηση του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος από τον άνθρακα, υποστηρίζει η Eurelectric.
Η ηλεκτρική ενέργεια είναι πράγματι πολύ λιγότερο ανθρακούχος από άλλα καύσιμα. Σε πρόσφατο σημείωμά της, η UFE επισημαίνει ότι η περιεκτικότητα σε άνθρακα είναι τέσσερις φορές υψηλότερη για τη βενζίνη από ό,τι για την ηλεκτρική ενέργεια, εννέα φορές υψηλότερη για το φυσικό αέριο και 11 φορές υψηλότερη για το πετρέλαιο θέρμανσης.
Για να το διορθώσει αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το 2021 την αναθεώρηση της οδηγίας της ΕΕ για τη φορολόγηση της ενέργειας, η οποία καθορίζει ελάχιστα επίπεδα φόρων στα ενεργειακά προϊόντα για τη μείωση των στρεβλώσεων της αγοράς εντός της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.
Στόχος της Επιτροπής είναι να βασιστεί η φορολογία στις περιβαλλοντικές επιδόσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι φόροι είναι χαμηλότεροι για την ενέργεια χωρίς άνθρακα από ό,τι για τα ορυκτά καύσιμα.
Όμως, τα τελευταία δύο χρόνια, οι συζητήσεις έχουν βαλτώσει λόγω του κανόνα της ομοφωνίας, ο οποίος ισχύει για φορολογικά θέματα στην ΕΕ. Η φορολογία αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών, δίνοντας σε κάθε χώρα δικαίωμα βέτο.
Η διαδικασία μπορεί να επιταχυνθεί μέσα στις επόμενες μέρες
Σύμφωνα με την UFE, το βασικό ζήτημα είναι η τιμή της ενέργειας που πληρώνει η ευρωπαϊκή βιομηχανία.
Ο τομέας του χάλυβα, για παράδειγμα, υπερασπίζεται την ιδέα της φορολογικής απαλλαγής για την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται στην παραγωγή μετάλλων, η οποία είναι λιγότερο εντατική σε άνθρακα από τη χρήση άνθρακα ή φυσικού αερίου, δήλωσε πηγή του κλάδου. Οι χαλυβουργοί υπερασπίζονται επίσης φορολογικές μειώσεις για προϊόντα που προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως το υδρογόνο.
Σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση καθίσταται επείγουσα, δήλωσε η Συμμαχία Ηλεκτροποίησης, μέλος της οποίας είναι η Eurelectric.
«Όσο καθυστερούμε αυτές τις διαπραγματεύσεις, η ΕΕ δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει ολοκληρώσει την Πράσινη Συμφωνία ή ότι έχει αντιμετωπίσει συνολικά την ενεργειακή κρίση», ανέφερε η συμμαχία σε επιστολή που απέστειλε στη βελγική προεδρία της ΕΕ στις 15 Φεβρουαρίου.
Η τελευταία προσπάθεια να ξεμπλοκαριστεί η οδηγία χρονολογείται από τον Μάιο του 2023, επί σουηδικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ.
Αλλά τα πράγματα θα μπορούσαν κάλλιστα να επιταχυνθούν τις επόμενες ημέρες.
Σύμφωνα με έναν ενεργειακό γνώστη, η οδηγία θα είναι στην ημερήσια διάταξη του επόμενου Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων που έχει προγραμματιστεί για την Τετάρτη (22 Φεβρουαρίου) στη Γάνδη. Στη συνέχεια, η βελγική προεδρία αναμένεται να παρουσιάσει μια νέα συμβιβαστική πρόταση μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου.
Κατά τη στιγμή της δημοσίευσης, η βελγική προεδρία δεν είχε απαντήσει στα αιτήματα της Euractiv για σχολιασμό του θέματος.
Η οδηγία, που «σίγουρα αναβλήθηκε μέχρι την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο» σύμφωνα με το UFE, μπορεί να μην είναι τελικά «νεκρή», όπως επισημαίνει η Eurelectric.
