Είναι πιθανότατα μόνο θέμα χρόνου να γίνει πραγματικότητα η απόξεση του πυθμένα των ωκεανών για πολύτιμα μέταλλα, σύμφωνα με τον επικεφαλής της Διεθνούς Αρχής για τον θαλάσσιο βυθό, της ρυθμιστικής αρχής του ΟΗΕ (ISA) που επιβλέπει την εξόρυξη σε βάθος θάλασσας.

Ο Μίχαελ Λοτζ, γενικός γραμματέας της ISA, δήλωσε στο CNBC ότι το παγκόσμιο ενδιαφέρον για την εξόρυξη στα βαθέα ύδατα έχει ανέβει σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1970, με τους υποστηρικτές να είναι σαφώς ενθουσιασμένοι από τον πιθανό ρόλο της βιομηχανίας στην ενεργειακή μετάβαση.

«Μια από τις κύριες κινητήριες δυνάμεις του βιομηχανικού ενδιαφέροντος είναι η δυνατότητα παραγωγής μεγαλύτερων ποσοτήτων ορυκτών με ισοδύναμο ή χαμηλότερο κόστος από αυτό που μπορεί να παραχθεί στην ξηρά», δήλωσε ο Λοτζ στο CNBC. «Αυτό είναι το εμπορικό κίνητρο και σίγουρα υπάρχει τεράστιο δυναμικό πόρων στα ορυκτά του βυθού. Το ερώτημα είναι αν μπορούν τελικά να παραχθούν οικονομικά», πρόσθεσε.

«Αλλά το δυναμικό των πόρων είναι απολύτως εκεί. Αυτό είναι σαφές. Η τεχνολογία είναι προηγμένη, οπότε φαίνεται ότι είναι εφικτό. Και ταυτόχρονα, είναι επίσης πολύ σαφές ότι η ζήτηση για ορυκτά αυξάνεται εκθετικά και θα συνεχίσει να αυξάνεται», σημείωσε ο Λοτζ.

Τα σχόλιά του έρχονται καθώς η ISA ετοιμάζεται να ξεκινήσει εκ νέου τις συνομιλίες για την εξόρυξη σε μεγάλα βάθη της θάλασσας στο Κίνγκστον της Τζαμάικα τον επόμενο μήνα. Η επικείμενη σύνοδος του εποπτικού οργάνου του βυθού θα προσπαθήσει να διαμορφώσει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που, αν υιοθετηθεί, θα δώσει το πράσινο φως για την εξόρυξη σε βάθος θάλασσας σε εμπορική κλίμακα.

Η ISA ιδρύθηκε πριν από 30 χρόνια και ρυθμίζει την εξόρυξη και τις συναφείς δραστηριότητες σε μια περιοχή που καλύπτει περίπου το 54% των ωκεανών του κόσμου. Η ομάδα αποτελείται από 168 κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ΗΠΑ δεν είναι μέλος της ISA.

Για καταστροφή των οικοσυστημάτων μιλούν περιβαλλοντικές ομάδες

Η αμφιλεγόμενη πρακτική της εξόρυξης σε βάθος θάλασσας περιλαμβάνει τη χρήση βαρέων μηχανημάτων για την αφαίρεση ορυκτών και μετάλλων – όπως κοβάλτιο, νικέλιο, χαλκός και μαγγάνιο – που βρίσκονται σε οζίδια μεγέθους πατάτας στον πυθμένα του ωκεανού. Η τελική χρήση αυτών των ορυκτών είναι ευρεία και περιλαμβάνει μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, ανεμογεννήτριες και ηλιακούς συλλέκτες.

Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι είναι δύσκολο να προβλεφθούν οι πλήρεις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εξόρυξης σε βάθος θάλασσας. Εν τω μεταξύ, οι περιβαλλοντικές ομάδες εκστρατείας λένε ότι η πρακτική αυτή δεν μπορεί να γίνει με βιώσιμο τρόπο και θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην καταστροφή των οικοσυστημάτων και στην εξαφάνιση των ειδών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το κοινοβούλιο της Νορβηγίας ψήφισε πρόσφατα υπέρ της έγκρισης κυβερνητικής πρότασης για το άνοιγμα μιας τεράστιας ωκεάνιας περιοχής για εξόρυξη σε βαθιά θάλασσα σε εμπορική κλίμακα. Η απόφαση αυτή σηματοδότησε την πρόθεση της σκανδιναβικής χώρας να ξεκινήσει δραστηριότητες εξόρυξης σε βαθιές θάλασσες στα εθνικά της ύδατα κοντά στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ.

Βεβαίως, η κυβέρνηση της Νορβηγίας δεν σκοπεύει να ξεκινήσει αμέσως γεωτρήσεις για ορυκτά. Αντ’ αυτού, οι εταιρείες εξόρυξης θα πρέπει να υποβάλουν προτάσεις για άδειες που θα ψηφίζονται κατά περίπτωση από το κοινοβούλιο.

Υψηλό το επίπεδο ενδιαφέροντος, αναπόφευκτη η εξόρυξη

Όταν ρωτήθηκε αν είναι πλέον πιθανό να είναι θέμα χρόνου να αρχίσουν οι χώρες εξόρυξη σε βαθιά θαλάσσια ύδατα, ο Λοτζ της ISA απάντησε: «Σαφώς τώρα, φτάνουμε σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο ενδιαφέροντος, οπότε θα έλεγα ότι ναι, φαίνεται να είναι αναπόφευκτο».

«Το αν αυτό θα γίνει σε διεθνή ύδατα ή σε εθνικά ύδατα, είτε πρόκειται για τη Νορβηγία είτε για κάποια άλλη χώρα, αυτό είναι αδύνατο να το πούμε», πρόσθεσε. «Εξαρτάται εν μέρει από τους όρους και τις προϋποθέσεις υποθέτω».

Το Συμβούλιο ISA, ένα όργανο που αποτελείται από 36 κράτη μέλη, έχει δηλώσει προηγουμένως ότι προτίθεται να συνεχίσει τις εργασίες του σχετικά με τους κανονισμούς για την εξόρυξη σε βαθιά θαλάσσια ύδατα, με σκοπό να οριστικοποιήσει τα μέτρα έως τον Ιούλιο του 2025.

Μέχρι σήμερα, 24 χώρες παγκοσμίως έχουν ζητήσει μορατόριουμ ή παύση της βιομηχανίας, ενώ πολυεθνικές εταιρείες όπως η Google, η Samsung και η Volvo έχουν δεσμευτεί να μην προμηθεύονται ορυκτά από τον βυθό της θάλασσας.

Τα θαλάσσια οικοσυστήματα δεν είναι καλά κατανοητά. Οι ακτιβιστές φοβούνται ότι οι δραστηριότητες εξερεύνησης και εκμετάλλευσης στο βάθος της θάλασσας θα μπορούσαν να αλλοιώσουν μόνιμα ένα σπίτι που είναι μοναδικό για γνωστά – και πολλά άγνωστα ακόμη – είδη.

Τα θαλάσσια οικοσυστήματα δεν είναι καλά κατανοητά. Οι ακτιβιστές φοβούνται ότι οι δραστηριότητες εξερεύνησης και εκμετάλλευσης στα βάθη της θάλασσας θα μπορούσαν να αλλοιώσουν μόνιμα ένα σπίτι που είναι μοναδικό για γνωστά – και πολλά άγνωστα ακόμη – είδη.

«Δεν έχει γίνει ακόμη, οπότε είναι πολύ δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα ότι θα είναι τόσο καταστροφικό όσο ισχυρίζονται κάποιοι ότι θα είναι», δήλωσε ο Λοτζ της ISA.

«Πρόκειται για μια πολύ σκόπιμη και αργή διαδικασία. Οι έρευνες συνεχίζονται πάνω από 30 χρόνια τώρα, οπότε έχουν συγκεντρωθεί πολλές πληροφορίες και δεδομένα. Η τεχνολογία εξακολουθεί να αναπτύσσεται, τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα των τεχνολογικών δοκιμών ήταν εξαιρετικά ενθαρρυντικά όσον αφορά το γεγονός ότι είναι πραγματικά πολύ χαμηλού αντίκτυπου σε σύγκριση με άλλες μορφές εξόρυξης».

Η ταχέως αυξανόμενη όρεξη του κόσμου για ορυκτά ενεργειακής μετάβασης δεν δείχνει σημάδια επιβράδυνσης.

Παρ’ όλα αυτά, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προειδοποίησε ότι η σημερινή προσφορά υπολείπεται των αναγκών που απαιτούνται για τον μετασχηματισμό του ενεργειακού τομέα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει σχετικά υψηλή γεωγραφική συγκέντρωση της παραγωγής πολλών στοιχείων της ενεργειακής μετάβασης.

Ο υπουργός Ενέργειας της Νορβηγίας Terje Aasland δήλωσε στο CNBC τον περασμένο μήνα ότι η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην εξόρυξη σε βαθιά θαλάσσια ύδατα σηματοδοτεί ένα απαραίτητο βήμα προς το άγνωστο που θα μπορούσε να συμβάλει στο να σπάσει η κυριαρχία της Κίνας και της Ρωσίας στις σπάνιες γαίες.

«Βρισκόμαστε σε μια αρκετά απελπιστική κατάσταση», δήλωσε ο Λοτζ, επικαλούμενος την προσδοκία του ΙΕΑ ότι η ζήτηση για κρίσιμα ορυκτά θα αυξηθεί ραγδαία τα επόμενα χρόνια.

«Αυτή τη στιγμή δεν είμαστε καν κοντά στο να ικανοποιήσουμε αυτούς τους στόχους με τα σημερινά χερσαία αποθέματα. Ακόμη και με την ταχέως αυξανόμενη παραγωγή που λαμβάνει χώρα σε χώρες όπως η Ινδονησία, δεν είμαστε ακόμη κοντά», πρόσθεσε. «Και οι χρόνοι αδειοδότησης, για παράδειγμα, στη Βόρεια Αμερική, για ένα νέο ορυχείο είναι της τάξης άνω της δεκαετίας, οπότε είναι πολύ δύσκολο».