Η Βόρεια Αφρική έχει προταθεί ως δυνητικός κόμβος για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου, αξιοποιώντας τους ισχυρούς αιολικούς και ηλιακούς πόρους, την άφθονη διαθέσιμη γη και τους υφιστάμενους αγωγούς εξαγωγής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, σύμφωνα με το Hydrogen Insight.
Η ΕΕ, η οποία στοχεύει σε δέκα εκατομμύρια τόνους ετησίως εισαγόμενου ανανεώσιμου υδρογόνου έως το 2030, και αρκετά από τα κράτη μέλη της έχουν σπεύσει να προσεταιριστούν τη δυνητική προμήθεια από τη Βόρεια Αφρική με μνημόνια κατανόησης και προσφορές χρηματοδότησης της ανάπτυξης και επιδοτήσεων παραγωγής (π.χ. μέσω του προγράμματος H2Global υπό γερμανική ηγεσία).
Στα χαρτιά, η περιοχή έχει δημιουργήσει μια σειρά από έργα κλίμακας πολλών γιγαβάτ, ιδίως στην Αίγυπτο, το Μαρόκο και τη Μαυριτανία, ενώ η Αλγερία έχει επίσης στο στόχαστρό της πιθανές επενδύσεις σε εξαγωγικές υποδομές.
Ωστόσο, εν μέσω αβεβαιότητας σχετικά με τη ζήτηση, τις εξαγωγικές διαδρομές και τα κίνητρα – είτε προσφέρονται από την κυβέρνηση της χώρας υποδοχής είτε από τα κράτη εισαγωγής – πολλά από αυτά τα έργα παραμένουν σε εξαιρετικά πρώιμα στάδια ανάπτυξης.
Τα σχέδια της Αιγύπτου για παραγωγή πράσινου υδρογόνου
Κατά τη διάρκεια της φιλοξενίας της COP27 τον Νοέμβριο του 2022, η Αίγυπτος ανακοίνωσε μεγάλα σχέδια για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου, ιδίως εντός της οικονομικής ζώνης της Διώρυγας του Σουέζ.
Αυτό περιελάμβανε την υπογραφή οκτώ «συμφωνιών-πλαίσιο» με τους προγραμματιστές Fortescue, TotalEnergies, Alfanar, EDF Renewables, Amea Power, Renew Power και Masdar, με την τελευταία να λαμβάνει «χρυσή άδεια» ανάπτυξης.
Η ΕΕ είχε επίσης υπογράψει μη δεσμευτικό μνημόνιο κατανόησης με την Αίγυπτο κατά τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα, με σκοπό τη συνεργασία σε ρυθμιστικά πλαίσια και τη στήριξη της ανάπτυξης της παραγωγής και των υποδομών για τις εξαγωγές H2.
Έκτοτε, η Αίγυπτος έχει επίσης συνάψει συμφωνίες-πλαίσιο με την ACWA Power, την Energy China και την C2X, καθώς και προκαταρκτική συμφωνία με την Ocior Energy, για έργα πράσινου υδρογόνου και αμμωνίας.
Ωστόσο, στο διάστημα που μεσολάβησε από την COP27, μόνο ένα έργο – το πιλοτικό Egypt Green 15MW που αναπτύχθηκε από την Fertiglobe – έχει ξεκινήσει τη λειτουργία του, ενώ δεν υπάρχουν πολλά νέα για τους υπόλοιπους προγραμματιστές που λαμβάνουν θετική τελική επενδυτική απόφαση (FID) ή ξεκινούν την κατασκευή.
Ακόμη και το Egypt Green δεν έχει δώσει περαιτέρω ενημέρωση σχετικά με την προγραμματισμένη κλιμάκωση σε 100MW, η FID για την οποία είχε προγραμματιστεί για το τέλος του 2023, ούτε αποκάλυψε ποια εταιρεία θα προμηθεύσει τους ηλεκτρολύτες, αφού ο αρχικός προμηθευτής του, η Plug Power, εγκαταλείφθηκε τον Νοέμβριο του 2022.
Η αργή πρόοδος στην Αίγυπτο μπορεί να οφείλεται εν μέρει στις αβεβαιότητες που περιβάλλουν την παραλαβή. Εκτός από τις άμεσες εξαγωγές προς την Ευρώπη, ορισμένα από τα έργα που έχουν ανακοινωθεί σκοπεύουν ρητά να χρησιμοποιήσουν το Η2 για την παραγωγή αμμωνίας ή μεθανόλης για τον εφοδιασμό πλοίων που διέρχονται από τη διώρυγα του Σουέζ, μια από τις πιο πολυσύχναστες εμπορικές οδούς στον κόσμο.
Η στρατηγική του Μαρόκου για υδρογόνο
Η στρατηγική του Μαρόκου για το υδρογόνο, που δημοσιεύθηκε το 2021, προβλέπει εγχώρια ζήτηση 4TWh (περίπου 121.000 τόνους) υδρογόνου και εξαγωγική αγορά 10TWh (περίπου 303.000 τόνους) έως το 2030.
Η ΕΕ είχε συμφωνήσει στην COP28 να διαθέσει 50 εκατ. ευρώ μέσω του προγράμματος «Πράσινη εταιρική σχέση» με το Μαρόκο για την απαλλαγή της οικονομίας της βορειοαφρικανικής χώρας από τον άνθρακα, αν και δεν θα διατεθούν όλα αυτά για την ανάπτυξη του υδρογόνου.
Το Μαρόκο είναι πιθανό να επωφεληθεί από τους αγκυροβολητές εντός των συνόρων του, ιδίως στη βιομηχανία γεωργικών φαρμάκων. Η κρατική OCP, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες λιπασμάτων στον κόσμο, σχεδιάζει να αντισταθμίσει την αστάθεια των τιμών του φυσικού αερίου – η οποία έχει αντίκτυπο στις τιμές της αμμωνίας – αναπτύσσοντας τη δική της ανανεώσιμη πρώτη ύλη υδρογόνου.
Η OCP έχει ήδη δεσμευτεί να δαπανήσει 1,5 δισ. δολάρια από τον ισολογισμό της για μια πιλοτική μονάδα πράσινης αμμωνίας 200.000 τόνων ετησίως στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις της στο Jorf Lasar, με προγραμματισμένη έναρξη λειτουργίας το 2026, καθώς και 7 δισ. δολάρια για μια μεγαλύτερη μονάδα ενός εκατομμυρίου τόνων ετησίως στην Tarfaya για έναρξη λειτουργίας το 2027.
Όσον αφορά τις εξαγωγές, το Μαρόκο έχει αναδειχθεί ως πιθανός προμηθευτής φθηνού υδρογόνου στην Ευρώπη, καθώς μπορεί όχι μόνο να αξιοποιήσει τους ισχυρούς ηλιακούς και αιολικούς πόρους στο νότο, αλλά και να βρίσκεται αρκετά κοντά στην Ισπανία ώστε να μπορεί να κατασκευάσει έναν αγωγό αέριου υδρογόνου, που γενικά θεωρείται φθηνότερος τρόπος μεταφοράς του μορίου από τη μεταφορά του μέσω μεταφορέων ή σε υγρή μορφή.
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές έχουν υποστηρίξει ότι το κόστος παραγωγής Η2 στο Μαρόκο δεν θα είναι τόσο πολύ χαμηλότερο από την παραγωγή του στην Ισπανία ώστε να αντισταθμίσει σημαντικά το πρόσθετο κόστος κατασκευής ενός αγωγού.
Το Μαρόκο έχει ήδη προτείνει έναν τεράστιο αγωγό υδρογόνου μήκους 5.600 χιλιομέτρων που θα συνδέει 11 χώρες της Δυτικής Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης της Μαυριτανίας, ο οποίος θα λειτουργεί παράλληλα με τον σχεδιαζόμενο αγωγό φυσικού αερίου Νιγηρίας-Μαρόκου ύψους 25 δισ. δολαρίων.
Ο αγωγός φυσικού αερίου, που έχει προγραμματιστεί να αρχίσει να κατασκευάζεται φέτος, έχει ως στόχο να αντικαταστήσει τα μόρια που αρχικά προμηθεύονταν από την Αλγερία, η οποία διέκοψε τις εξαγωγές μέσω Μαρόκου μέσω του αγωγού Μαγκρέμπ το 2021 και ανακατεύθυνε τον εφοδιασμό στην Ισπανία και την Πορτογαλία μέσω του αγωγού Medgaz.
Η θυγατρική της TotalEnergies, η Total Eren (που ανήκει πλέον εξ ολοκλήρου στον μεγάλο πετρελαϊκό όμιλο), είχε αγοράσει 170.000 εκτάρια γης στη διοικητική περιοχή Guelmim-Oued Noun από τη μαροκινή κυβέρνηση για ένα έργο 100 δισεκατομμυρίων δηρχάμ (9,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων) που θα αντλούσε 10GW αιολικής και ηλιακής ενέργειας.
Ωστόσο, όλα αυτά τα έργα βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, εν μέρει επειδή δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί η «προσφορά υδρογόνου» του Μαρόκου, μια σειρά κινήτρων που αναμένεται να καλύψει την κατανομή γης και τις κοινές υποδομές.
Της Αλγερίας
Η κυβέρνηση της Αλγερίας έχει δηλώσει ότι στοχεύει να καλύψει το 10% της ζήτησης υδρογόνου της Ευρώπης έως το 2040, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη σχέδια για υποθαλάσσιο αγωγό μεταφοράς H2 στην Ιταλία μέσω της γειτονικής βορειοαφρικανικής χώρας Τυνησίας.
Ωστόσο, ενώ οι συνδέσεις αγωγών υδρογόνου από την Ιταλία προς την Αυστρία και τη Γερμανία έχουν συμπεριληφθεί στον προτεινόμενο έκτο κατάλογο έργων κοινού ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – που θα επιτρέψει την ταχύτερη αδειοδότηση και την πρόσβαση σε χρηματοδοτική στήριξη – δεν έχουν ακόμη υπογραφεί σταθερές συμφωνίες για την υποθαλάσσια σύνδεση Η2 ή την επαναχρησιμοποίηση αγωγών φυσικού αερίου μεταξύ Αλγερίας και Ιταλίας.
Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, η Γερμανία συμφώνησε να παράσχει χρηματοδότηση ύψους 20 εκατ. ευρώ για ένα πιλοτικό έργο 50MW στην πόλη Arzew, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης δέσμευσης για τη δημιουργία υποδομών για την παραγωγή και εξαγωγή φυσικού αερίου μεγάλης κλίμακας στην Ευρώπη.
Της Μαυριτανίας
Η Μαυριτανία, η οποία έχει ΑΕΠ περίπου 10 δισ. δολάρια, έχει δει σημαντικές υποσχέσεις από την ΕΕ όσον αφορά τις δυνατότητες παραγωγής πράσινου υδρογόνου και παραγώγων.
Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, η ΕΕ εγκαινίασε μια πρωτοβουλία Team Europe ως μέρος του ταμείου Global Gateway για την υποστήριξη της ανάπτυξης έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και υποδομών στη βορειοαφρικανική χώρα.
Την περασμένη εβδομάδα, εκτός από την υπόσχεση επενδύσεων ύψους 200 εκατ. ευρώ από την Ισπανία, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen πρότεινε ότι η Μαυριτανία θα μπορούσε να παράγει πράσινο σίδηρο και χάλυβα – αξιοποιώντας τόσο το δυναμικό παραγωγής υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές όσο και τα υπάρχοντα αποθέματα σιδηρομεταλλεύματος – για εξαγωγή στην ΕΕ, αντί να μεταφέρει απευθείας τα μόρια.
Στη χώρα αυτή, όπως και στο Μαρόκο, έχουν προταθεί από διεθνείς προγραμματιστές ορισμένα έργα μεγάλης κλίμακας, αν και όλα παραμένουν σε πρώιμο στάδιο.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται το έργο Megaton Moon της δανέζικης GreenGo Energy, σε σχήμα φεγγαριού, ισχύος 35GW, το έργο Aman της CWP Global, ισχύος 16-20GW (το οποίο θα απαιτήσει 30GW ανανεώσιμων πηγών ενέργειας)- και δύο εγκαταστάσεις ισχύος 10GW – το Project Nour, το οποίο αναπτύσσεται από την TotalEnergies και την Chariot Energy, και το άλλο από την εταιρεία ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Masdar με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το οποίο αναμένεται να κοστίσει 34 δισ. δολάρια.
