Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν νέους κανόνες για την προώθηση της τοπικής παραγωγής εξοπλισμού καθαρής τεχνολογίας, όπως ηλιακά πάνελ και κυψέλες καυσίμου, προκειμένου να βοηθήσουν τη βιομηχανία της ΕΕ να ανταγωνιστεί την Κίνα και τις ΗΠΑ.

Ο νόμος Net-Zero Industry Act (NZIA), ο οποίος είναι πιθανό να τεθεί σε ισχύ φέτος, αποτελεί μέρος της προσπάθειας της ΕΕ να διασφαλίσει ότι δεν είναι μόνο παγκόσμιος ηγέτης στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και στην κατασκευή του απαιτούμενου εξοπλισμού.

Ο NZIA, ο οποίος προτάθηκε παράλληλα με τον νόμο για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, αποτελεί μέρος της απάντησης της ΕΕ στις πράσινες επιδοτήσεις ύψους 369 δισεκατομμυρίων δολαρίων που προσφέρει ο νόμος των ΗΠΑ για τη μείωση του πληθωρισμού.

Ποιοι είναι οι στόχοι του NZIA

Ο NZIA θέτει ως σημείο αναφοράς για τους ευρωπαίους κατασκευαστές την παραγωγή του 40% των ετήσιων αναγκών της ΕΕ σε προϊόντα καθαρής τεχνολογίας έως το 2030 και τη θέτει σε τροχιά να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050.

Ο στόχος αφορά τον εξοπλισμό που απαιτείται για οκτώ «στρατηγικές τεχνολογίες» – ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια, μπαταρίες, αντλίες θερμότητας, ηλεκτρολύτες και κυψέλες καυσίμου, βιοαέριο, δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα και δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο νόμος θέτει επίσης ως στόχο την επίτευξη 50 εκατομμυρίων μετρικών τόνων ετήσιας ικανότητας αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα έως το 2030.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία πρότεινε την πράξη, υπογραμμίζει ότι η ΕΕ εξαρτάται σήμερα από τις εισαγωγές, ιδίως από την Κίνα, η οποία παρέχει πάνω από το 90% των φωτοβολταϊκών πλακιδίων της ΕΕ και αντιπροσωπεύει το 90% των παγκόσμιων επενδύσεων στην κατασκευή καθαρών τεχνολογιών.

Η επίτευξη του στόχου θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη στον τομέα της ηλιακής ενέργειας, δεδομένου ότι οι εγχώριοι κατασκευαστές παρέχουν λιγότερο από το 3% των πάνελ της ΕΕ και δίνουν μάχη για την επιβίωσή τους. Ο τομέας της αιολικής ενέργειας στην ΕΕ είναι πολύ ισχυρότερος, αν και οι κινεζικές εταιρείες αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος, σύμφωνα με το Reuters.

Χρονοβόρα η εξασφάλιση αδειών

Η NZIA αντιμετωπίζει ένα από τα ζητήματα που οι επιχειρήσεις λένε ότι συγκρατούν τις επενδύσεις – το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την εξασφάλιση αδειών.

Ο νόμος θέτει όρια μεταξύ εννέα και 18 μηνών για τη χορήγηση αδειών για έργα που θα ενισχύσουν την παραγωγή καθαρής τεχνολογίας.
Επιβάλλει επίσης στις χώρες της ΕΕ να δημιουργήσουν ενιαία σημεία επαφής για όσους ζητούν άδειες και να δώσουν προτεραιότητα σε έργα που βοηθούν την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές από μία μόνο χώρα ή να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού καθαρής τεχνολογίας της ΕΕ.

Δημόσιοι διαγωνισμοί

Οι δημόσιες αρχές που προκηρύσσουν διαγωνισμούς ή διεξάγουν δημοπρασίες για την αγορά καθαρής τεχνολογίας, όπως για ηλιακά ή αιολικά πάρκα, θα πρέπει να επιλέγουν με βάση όχι μόνο την τιμή, αλλά και κριτήρια βιωσιμότητας και την πίεση της ΕΕ να διασφαλίσει ότι το 65% της προμήθειας δεν θα προέρχεται από μία μόνο πηγή.

Η πρόταση της Επιτροπής πρότεινε οι δύο αυτοί παράγοντες να σταθμίζονται κατά 15% έως 30% για τον καθορισμό της επικρατέστερης προσφοράς, αν και θα μπορούσαν να αγνοηθούν εάν η προσφορά αυτή είναι πάνω από 10% υψηλότερη από τις άλλες.

Χρηματοδοτήσεις

Σε αντίθεση με τον νόμο των ΗΠΑ για τη μείωση του πληθωρισμού, ο NZIA δεν περιλαμβάνει νέα χρήματα, αλλά επιδιώκει να συντονίσει την υπάρχουσα χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, των εγγυήσεων που προσφέρονται στο πλαίσιο των προγραμμάτων InvestEU και του ταμείου ανάκαμψης 723 δισεκατομμυρίων ευρώ μετά την COVID-19.
Η Επιτροπή θα δώσει επίσης στις χώρες της ΕΕ μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων για τη στήριξη της ανάπτυξης μεταποιητικών έργων.