Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από ορυκτά καύσιμα κατά 90% έως το 2040 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Εκ πρώτης όψεως, πρόκειται για έναν φιλόδοξο στόχο, ο οποίος αφενός θα συνδράμει στον μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αφετέρου θα προσπαθήσει να διατηρήσει την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Όμως τι αντίκτυπο έχει αυτή η απόφαση στην «πρώτη γραμμή» της καθημερινότητας της Ευρώπης.
Επενδύσεις 1,5 τρισεκατομμύρια ευρώ
Η εμπροσθοβαρής εφαρμογή των προσπαθειών του μπλοκ έχει πλεονεκτήματα, μεταξύ των οποίων η ταχύτερη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και η μικρότερη ευπάθεια σε κλονισμούς των τιμών. Το συνολικό κόστος, σε σύγκριση με την αδράνεια είναι πολύ μικρότερο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα είναι φθηνό. Η ΕΕ εκτιμά ότι θα χρειαστεί να επενδύσει περίπου 1,5 τρισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο μεταξύ 2031 και 2040. Δεν είναι απολύτως σαφές από πού θα προέλθουν όλα αυτά τα χρήματα. Η πιο φιλόδοξη επιλογή που αναλύθηκε από την ΕΕ έδειξε ότι η περιοχή θα μπορούσε να εξοικονομήσει περίπου 2,8 τρισεκατομμύρια ευρώ σε δαπάνες πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα μέχρι το 2050.
Η χρηματοδότηση θα προέλθει επίσης από τις κυβερνήσεις, αν και υπάρχουν διαφορετικά δημοσιονομικά περιθώρια. Ένα βασικό ερώτημα για την επόμενη μέρα είναι αν η Κομισιόν θα αποφασίσει να αναλάβει νέο δανεισμό, όπως έκανε κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της κρίσης Covid-19. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να βάλει πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη…
Άλλες τεχνολογίες
Την ίδια ώρα, η χρήση ορυκτών καυσίμων για ενέργεια έχει μειωθεί κατά τέσσερα πέμπτα, αλλά θα εξακολουθεί να διαδραματίζει κάποιο ρόλο. Αυτό σημαίνει ότι η τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα πρέπει να αναλάβει άλλο ρόλο. Μέχρι το 2050, θα πρέπει να δεσμεύονται έως και 450 εκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα ετησίως – ισοδύναμο με το αποτύπωμα εκπομπών της Πολωνίας και της Δανίας μαζί. Η παγκόσμια ικανότητα δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα ήταν μόλις 50 εκατομμύρια τόνοι το 2022, σύμφωνα με το BloombergNEF. Θα χρειαστούν ορισμένες πρόσθετες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένου του πράσινου υδρογόνου για τη βιομηχανία, των μπαταριών για την απαλλαγή του δικτύου από τον άνθρακα και περισσότερων γεννητριών ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με το πόσο καλά οι ευρωπαίοι κατασκευαστές μπορούν να βοηθήσουν στην κάλυψη αυτών των αναγκών εν μέσω παγκόσμιου ανταγωνισμού. Η αναζήτηση καθαρής τεχνολογίας βασίζεται επίσης σε κρίσιμες πρώτες ύλες, μια αγορά που σήμερα κυριαρχείται από την Κίνα. Το σχέδιο αναφέρεται στην πυρηνική ενέργεια ως «συμπλήρωμα» των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Θα ξεκινήσει επίσης μια βιομηχανική συμμαχία για την προώθηση των λεγόμενων μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων.
Τι γίνεται με τους αγρότες
Η ΕΕ έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή το μεγαλύτερο μέρος των κανόνων που χρειάζεται για την απαλλαγή από τον άνθρακα στους τομείς της ενέργειας, της θέρμανσης και των μεταφορών, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει ένας σημαντικός ελέφαντας στο δωμάτιο.
Η Ευρώπη έχει ήδη πάρει μια γεύση του πόσο δύσκολο είναι να γίνει η γεωργία πιο φιλική προς το περιβάλλον, με ένα σχέδιο για την αποκατάσταση της φύσης σχεδόν τορπιλισμένο από μια συμμαχία αγροτικών λόμπι και κεντροδεξιών πολιτικών κομμάτων στο κοινοβούλιο. Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι θα αποσύρει τις προσπάθειές της να μειώσει κατά το ήμισυ τη χρήση φυτοφαρμάκων επειδή έγινε «σύμβολο πόλωσης». Πρόσφατα, αγρότες σε όλη την Ευρώπη απέκλεισαν δρόμους και οδήγησαν τρακτέρ σε εθνικές πρωτεύουσες για να διαμαρτυρηθούν για τη γραφειοκρατία και την πτώση των τιμών των γεωργικών προϊόντων. Ταυτόχρονα, το business as usual θα έθετε τους κλιματικούς στόχους του μπλοκ σταθερά ανέφικτους. Η ανακοίνωση για το 2040 δεν παρέχει σχεδόν καμία λεπτομέρεια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η γεωργία θα πρέπει να συμβάλει στη μετάβαση μετά την αφαίρεση προτάσεων σε προηγούμενα σχέδια που είδε το Bloomberg.
Οι υποχρεώσεις του πολίτη…
Προηγούμενες αναφορές για παροχή κινήτρων για διατροφικές αλλαγές- όπως η κατανάλωση λιγότερου βοείου κρέατος, το οποίο εκπέμπει τεράστιες ποσότητες μεθανίου στην ατμόσφαιρα – εγκαταλείφθηκαν, αφού οι Ευρωπαίοι δεν ακολούθησαν. Τέτοιες παραλείψεις υπογραμμίζουν την ευρύτερη πρόκληση της ΕΕ για την επόμενη δεκαετία. Έχουν ήδη αναληφθεί «εύκολες» λύσεις απανθρακοποίησης, όπως η μετάβαση σε ένα καθαρότερο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Και τα δύσκολα κρύβονται στα απλά, για παράδειγμα στο να πειστούν οι πολίτες της ΕΕ να μονώσουν τα σπίτια τους, να αγοράσουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα, να μην ταξιδεύουν με αεροπλάνο ή να αλλάξουν διατροφή.
Το αν η ΕΕ μπορεί πραγματικά να δημιουργήσει μια «δίκαιη» μετάβαση μένει να το δούμε.
