Σε κίνδυνο βρίσκονται οι στόχοι μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ, λόγω των ανεπαρκώς λεπτομερών, ασυνεπών, ακόμη και αντιφατικών σχεδίων των κρατών μελών, προειδοποιεί νέα έκθεση του ανεξάρτητου παρατηρητηρίου για το κλίμα, του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για την Ουδετερότητα του Κλίματος (ECNO).
Όπως σημειώνει το power-technology το προβλεπόμενο συνδυασμένο έλλειμμα και στις πέντε χώρες ανέρχεται σε 101 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO₂ (mtCO₂e) ετησίως έως το 2030. Για το πλαίσιο, αυτό είναι περισσότερο από τις καθαρές ετήσιες εκπομπές της Αυστρίας το 2021, οι οποίες έκλεισαν στα 77 εκατ. τόνους CO₂e.
Συγκεκριμένα, τα σχέδια της Σουηδίας συνεπάγονται καθαρές αρνητικές εκπομπές έως το 2030. Η έκθεση θεωρεί τον στόχο αυτό ανέφικτο κυρίως επειδή τα σχέδια της χώρας είναι χρόνια ξεπερασμένα, ενώ τα σχέδια της Ουγγαρίας για το κλίμα ενδέχεται να οδηγήσουν ακόμη και σε αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τα σχέδια των Κάτω Χωρών υπολείπονται σε σχέση με τα σχέδια για το πράσινο υδρογόνο και τις εκτιμήσεις για το βιοαέριο, καθώς η αναμενόμενη παραγωγή και οι εισαγωγές βιοαερίου σε συνδυασμό δεν αναμένεται να καλύψουν τη ζήτηση.
Ο Julien Pestiaux, επικεφαλής συντάκτης της έκθεσης, ανέφερε: «πρέπει να αποφύγουμε μια κατάσταση όπου η ζήτηση της Ευρώπης για βιοενέργεια θα έχει ως αποτέλεσμα την αρπαγή γης και την επιτάχυνση της αποψίλωσης των δασών σε όλο τον κόσμο, ή όπου η ζήτησή μας για πράσινο υδρογόνο θα ξεπερνά τη διαθέσιμη προσφορά ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας για την παραγωγή της μαζί με άλλες ανάγκες καθαρής ενέργειας.
«Δεν μπορούμε επίσης να προσποιούμαστε ότι η αξιοποίηση της δέσμευσης του άνθρακα είναι το ίδιο με την αποθήκευση του άνθρακα – η πρώτη δεν είναι πάντα μια μακροπρόθεσμη λύση για το κλίμα και η δεύτερη πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο», αναφέρει η έκθεση.
«Η ανάλυσή μας δείχνει ότι τα κράτη μέλη πρέπει επειγόντως να βελτιώσουν το παιχνίδι τους όσον αφορά τη χάραξη του τρόπου με τον οποίο θα επιτύχουν τους κλιματικούς στόχους τους για το 2030. Η είσοδος σε μια κλιματικά ουδέτερη πορεία σε αυτή την κρίσιμη δεκαετία δράσης απαιτεί πολύ πιο συνεκτικό και ολοκληρωμένο διατομεακό σχεδιασμό για το εγγύς μέλλον, την αποφυγή της τυφλής υπερβολικής εξάρτησης από περιορισμένους πόρους και την αντιμετώπιση των σημείων συμφόρησης όσον αφορά τις κρίσιμες υποδομές».
Τα τελικά σχέδια των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα (NECPs) αναμένεται να υποβληθούν από τα κράτη μέλη στην ΕΕ τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Πριν από αυτό, η Επιτροπή πρόκειται να υποβάλει τα σχέδια για το κλίμα του 2040 την επόμενη εβδομάδα, στις 6 Φεβρουαρίου. Αναμένεται να προωθήσει στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 90% έως το τέλος της επόμενης δεκαετίας, με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Η Aneta Stefańczyk, συγγραφέας της έκθεσης, δήλωσε: «Ελπίζουμε οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να λάβουν υπόψη τους τις ελλείψεις που εντοπίστηκαν από την έκθεσή μας και να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα τελικά τους σχέδια είναι ισχυρά και διαφανή. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αδράξουν τη διαδικασία του NECPs ως ευκαιρία για την ενίσχυση της συνεργασίας και του συντονισμού τόσο μεταξύ των τομέων όσο και μεταξύ των χωρών, και να προετοιμαστούν για την επιτυχία της επίτευξης των στόχων τους». Πρόσθεσε ότι οι χώρες πρέπει να «τα καταφέρουν σωστά» αυτή τη φορά, καθώς ο επόμενος γύρος σχεδίων δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί για άλλα πέντε χρόνια.
Τα ευρήματα της έκθεσης απηχούν σε μεγάλο βαθμό τα ευρήματα της προηγούμενης εμβληματικής έκθεσης του ECNO σχετικά με την πορεία της ΕΕ προς το καθαρό μηδενικό επίπεδο, η οποία διαπίστωσε ότι ο ρυθμός με τον οποίο το μπλοκ μεταβαίνει προς ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον πρέπει να επιταχυνθεί «σημαντικά» για την επίτευξη των κλιματικών στόχων του 2030 και του 2050.
Η έκθεση του ECNO «Net zero risk in European climate planning», η οποία δημοσιεύθηκε την Τετάρτη πριν από τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τον προϋπολογισμό που διεξάγεται επί του παρόντος, διαπιστώνει ότι τα έθνη απέτυχαν να παραδώσουν ισχυρά, νόμιμα σχέδια για την κλιματική πρόοδο κατά τα επόμενα έξι χρόνια, ώστε να επιτευχθούν οι κρίσιμοι στόχοι του 2030. Οι διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό αναμένεται να οδηγήσουν σε μετατόπιση της χρηματοδότησης από το κλίμα και την εξωτερική βοήθεια στην άμυνα και τον έλεγχο των συνόρων.
Η έκθεση επικεντρώνεται στις πολιτικές που αφορούν την ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, το υδρογόνο, τη γη, τη βιοενέργεια και τη γεωλογική αποθήκευση του CO₂ από πέντε κράτη μέλη: Ιταλία, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Ισπανία και Σουηδία. Διαπιστώνει ότι υπάρχουν σημαντικά ζητήματα σχεδιασμού σχετικά με το υδρογόνο, τη χρήση γης, τη βιοενέργεια και την αποθήκευση άνθρακα στα σχέδια των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα (NECPs) από τις χώρες που αναλύθηκαν.
Η προβλεπόμενη ζήτηση για βιοενέργεια θα μπορούσε να οδηγήσει σε αρπαγή γης και επιτάχυνση της αποψίλωσης των δασών σε όλο τον κόσμο, καθώς η πηγή ενέργειας βασίζεται στην καύση ξύλου ως καύσιμο. Η προβλεπόμενη ζήτηση για πράσινο υδρογόνο θα μπορούσε να ξεπεράσει τη διαθέσιμη προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, με κίνδυνο να συνεχιστεί η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα ως μέσο παραγωγής υδρογόνου.
Η έκθεση διαπιστώνει επίσης ότι τα «ασαφή και αντιφατικά» σχέδια γύρω από τη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα υποδηλώνουν ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν κατανοούν τη διάκριση μεταξύ της αποθήκευσης και αξιοποίηση τεχνολογίες ιόντων. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να οδηγήσει σε επενδύσεις σε υποδομές δέσμευσης και χρήσης του άνθρακα, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να βλάψουν τους μακροπρόθεσμους στόχους για το κλίμα.
