Λευκός καπνός βγήκε στη διάσκεψη COP28. Σε συμφωνία για μια «μετάβαση» προς την εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων κατέληξαν ομόφωνα οι χώρες που συμμετέχουν στη διάσκεψη στο Ντουμπάι.
Ήδη από την έναρξη της συνεδρίασης της ολομέλειας για το κλείσιμο της διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα οι αντιπρόσωποι υιοθέτησαν την απόφαση που είχαν προετοιμάσει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, γεγονός που προκάλεσε παρατεταμένα χειροκροτήματα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα.
Πρόκειται για «ιστορική απόφαση για να επιταχυνθεί η κλιματική δράση», δήλωσε ο Σουλτάν αλ Τζάμπερ, ο πρόεδρος της διάσκεψης αυτής του ΟΗΕ. «Με μια άνευ προηγουμένου αναφορά στη μετάβαση μακριά από όλα τα ορυκτά καύσιμα, η συναίνεση των ΗΑΕ προσφέρει μια αλλαγή παραδείγματος που έχει τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσει τις οικονομίες μας», ανέφερε η προεδρία των ΗΑΕ στη σύνοδο κορυφής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το Ντουμπάι φιλοξενεί τη διάσκεψη τις τελευταίες δύο εβδομάδες μέσα σε ένα σκηνικό αντιπαραθέσεων, γεωπολιτικών συγκρούσεων και αυξανόμενων ακραίων καιρικών φαινομένων.
COP28: Πεδίο αντιπαράθεσης η σταδιακή κατάργηση vs η σταδιακή μείωση
Η πιο πρόσφατη πρόταση που δημοσιεύθηκε από τα ΗΑΕ νωρίτερα την Τετάρτη ζητούσε «τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα, με δίκαιο, εύρυθμο και ισότιμο τρόπο, επιταχύνοντας τη δράση σε αυτή την κρίσιμη δεκαετία, ώστε να επιτευχθεί το καθαρό μηδέν έως το 2050 σύμφωνα με την επιστήμη». Το κείμενο της συμφωνίας προέτρεπε επίσης για «επιτάχυνση των προσπαθειών για τη σταδιακή κατάργηση της αμείωτης ενέργειας από άνθρακα» και για «τριπλασιασμό της ικανότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο και διπλασιασμό του παγκόσμιου μέσου ετήσιου ρυθμού βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης έως το 2030». Είναι κρίσιμο ότι η πρόταση δεν επέβαλε την απόλυτη σταδιακή κατάργηση των υδρογονανθράκων.
Μια δέσμευση «σταδιακής κατάργησης» θα απαιτούσε πιθανότατα μια στροφή μακριά από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι να εξαλειφθεί η χρήση τους, ενώ μια συμφωνία «σταδιακής μείωσης» θα υποδείκνυε μια μείωση της χρήσης τους – αλλά όχι ένα απόλυτο τέλος.
Πολλοί πίστευαν ότι η σύνοδος κορυφής COP28 θα μπορούσε να θεωρηθεί επιτυχής μόνο αν κατέληγε σε μια συμφωνία για τη «σταδιακή κατάργηση» όλων των ορυκτών καυσίμων.
Τη Δευτέρα, μια νεαρή ακτιβίστρια για το κλίμα ανέβηκε στη σκηνή για να ζητήσει δράση επί του θέματος. Η 12χρονη Licypriya Kangujam διέκοψε μια εκδήλωση της προεδρίας κρατώντας μια πινακίδα που έγραφε: «Τέλος στα ορυκτά καύσιμα. Σώστε τον πλανήτη μας και το μέλλον μας».
Η 12χρονη Licypriya Kangujam που διέκοψε μια εκδήλωση της προεδρίας στην COP28 © EPA/MARTIN DIVISEK
Η καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή, αντιπροσωπεύοντας περισσότερα από τα τρία τέταρτα των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η ανακοίνωση της Τετάρτης έρχεται μετά από ένα προηγούμενο προσχέδιο κειμένου που δημοσιεύθηκε στην τελική φάση των συνομιλιών και προκάλεσε ευρεία κριτική επειδή δεν περιλάμβανε διατύπωση σχετικά με τον τερματισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων, καθώς οι διαπραγματεύσεις αποκάλυψαν βαθιές διαιρέσεις μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής σχετικά με το μέλλον των υδρογονανθράκων. Το σχέδιο συμφωνίας της Δευτέρας πρότεινε μια σειρά επιλογών για τις χώρες προκειμένου να επιταχύνουν τη δράση για το κλίμα, αλλά, καίριας σημασίας, παρέλειπε τη διατύπωση σχετικά με τη «σταδιακή κατάργηση» ή τη «σταδιακή μείωση» των ορυκτών καυσίμων.
Ο Alok Sharma, πρόεδρος της COP26 του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε την Τρίτη ότι μόνο μια συμφωνία που θα περιλαμβάνει «πολύ σαφή» γλώσσα σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και ένα αξιόπιστο σχέδιο για την υλοποίησή της θα ήταν αρκετά καλή ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η προοπτική περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου. Το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου είναι το φιλόδοξο όριο της παγκόσμιας θερμοκρασίας που τέθηκε στη συμφωνία-ορόσημο του Παρισιού του 2015. Η σημασία του αναγνωρίζεται ευρέως επειδή τα λεγόμενα σημεία καμπής γίνονται πιο πιθανά πέρα από αυτό το επίπεδο.
Πώς εξελίχθηκαν οι συνομιλίες
Ο πρόεδρος της COP28, Σουλτάν Αλ Τζαμπέρ, προκάλεσε αντιδράσεις νωρίτερα τον Δεκέμβριο, αφού ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχει «καμία επιστημονική τεκμηρίωση» πίσω από τις εκκλήσεις για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Τα σχόλιά του ακολούθησαν ρεπορτάζ του BBC πριν από τη σύνοδο κορυφής, σύμφωνα με το οποίο οι αξιωματούχοι των ΗΑΕ προσπαθούσαν να επωφεληθούν από το καθεστώς υποδοχής για να προωθήσουν συμφωνίες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Εκπρόσωπος της COP28 χαρακτήρισε τα έγγραφα που αναφέρονται στο άρθρο του BBC ως «ανακριβή». Ξεχωριστά, ο Al-Jaber δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η ομάδα του «πιστεύει και σέβεται πολύ την επιστήμη» και πρόσθεσε ότι είχε εκπλαγεί από τις «συνεχείς και επαναλαμβανόμενες προσπάθειες υπονόμευσης του έργου της προεδρίας της COP28».
Ο Al-Jaber θεωρήθηκε αμφιλεγόμενη επιλογή για να ηγηθεί των συζητήσεων της COP28 στο Ντουμπάι, δεδομένου ότι εργάζεται επίσης ως επικεφαλής της κρατικής εταιρείας Abu Dhabi National Oil Co. Σε μια άνευ προηγουμένου έναρξη των εργασιών στις 30 Νοεμβρίου, οι αντιπρόσωποι της COP28 σφράγισαν τις λεπτομέρειες μιας συμφωνίας-ορόσημο που θα βοηθήσει τις πιο ευάλωτες χώρες του κόσμου να πληρώσουν για τις επιπτώσεις των κλιματικών καταστροφών.
Η θέση σε λειτουργία του λεγόμενου ταμείου ζημιών και απωλειών προκάλεσε όρθια χειροκροτήματα από τους αντιπροσώπους στο ακροατήριο. Η ιστορική συμφωνία χαιρετίστηκε ως μια ευπρόσδεκτη ανακάλυψη και μια συμφωνία που βοήθησε να ανοίξει ο δρόμος για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να διαπραγματευτούν άλλα σημαντικά ζητήματα. Στη συνέχεια, ένας καταιγισμός ανακοινώσεων επιδίωξε να συμβάλει στην απαλλαγή του ενεργειακού τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές, με σχεδόν 120 κυβερνήσεις να δεσμεύονται να τριπλασιάσουν την ισχύ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030. Άλλες πρωτοβουλίες που δρομολογήθηκαν στη διάσκεψη περιλάμβαναν σημαντικά μπλοκ που δεσμεύτηκαν να επεκτείνουν την πυρηνική ενέργεια και να μειώσουν τις εκπομπές μεθανίου.
