Την ίδια στιγμή που στην Αθήνα υπήρχαν διαρροές πως ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αρνήθηκε ευγενικά πρόταση του Τούρκου προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν για συμφωνία αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικό εργοστάσιο που σχεδιάζει η Τουρκία στην Ανατολική Θράκη, τα τουρκικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης καλλιεργούσαν διαφορετικό κλίμα.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Σαμπάχ, ο πρωθυπουργός «φάνηκε ιδιαίτερα θερμός» απέναντι στην πρόταση για ενεργειακή συνεργασία με αφορμή το νέο πυρηνικό εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας. Στην ελληνική κυβέρνηση δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών, πάντως, όπως προκύπτει και από τα δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών.

Η Τουρκία έχει ιδιαίτερα φιλόδοξα σχέδια στην πυρηνική ενέργεια, με πλάνο για τρεις πυρηνικούς σταθμούς, ο ένας από τους οποίους στην Ανατολική Θράκη. Σημειώνεται πως μόλις χθες άναψε το «πράσινο φως» για τη λειτουργία της πρώτης μονάδας ηλεκτροπαραγωγής του Ακούγιου, με την Τουρκία να παραχωρεί τη σχετική άδεια στην εταιρεία διαχείρισης του υπό κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου.

Το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου

Το 2010, οι Βλαντιμίρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψαν συμφωνία για την κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου, στο Μπουγιουκετσελί, στην επαρχία της Μερσίνας, βόρεια της Κύπρου, που θα περιλαμβάνει τέσσερις πυρηνικούς αντιδραστήρες συνολικής ισχύος 4.456 Megawatt, με προϋπολογισμό που φτάνει τα 20 δισ. δολάρια. Η συμφωνία Τουρκίας – Ρωσίας πέρασε από 40 κύματα με αποκορύφωμα το 2015, όταν η ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom -που είχε αναλάβει το έργο- διέκοψε τις κατασκευαστικές εργασίες, καθώς οι σχέσεις των δύο χωρών επιδεινώθηκαν μετά την κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους από την Άγκυρα κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας. Έναν χρόνο αργότερα τα σύννεφα είχαν εξαφανιστεί και η Rosatom είχε λάβει άδεια κατασκευής του πρώτου πυρηνικού αντιδραστήρα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκία στο Ακούγιου. Το 2020 είχε ξεκινήσει η κατασκευή και της δεύτερης μονάδας του εργοστασίου, ενώ την άνοιξη του 2023, ο Τούρκος πρόεδρος είχε ανακοινώσει ότι το Ακούγιου, στις 27 Απριλίου, τίθεται επισήμως σε «καθεστώς πυρηνικής εγκατάστασης», σημειώνει το Anadolu. Το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, επικαλούμενο Τούρκους αξιωματούχους είχε αναφέρει ότι θα αρχίσει να λειτουργεί κανονικά τέλη του 2024.

Και μόλις χθες υπήρξε ακόμα μία εξέλιξη, αφού η Τουρκία έδωσε άδεια για την ανάθεση της λειτουργίας του πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου στην Rosatom. Τη χορήγηση της άδειας ακολουθούν οι διαδικασίες εκκίνησης, ρύθμισης και παραγωγής, οι οποίες αποτελούν τις τελικές φάσεις της κατασκευής του πυρηνικού σταθμού για την ασφαλή λειτουργία του. «Η απόφαση της Τουρκικής Ρυθμιστικής Αρχής Πυρηνικών Εγκαταστάσεων (NDK) να χορηγήσει άδεια για τη λειτουργία της πρώτης μονάδας του πυρηνικού σταθμού Ακούγιου επιβεβαιώνει ότι έχουμε εκπληρώσει όλες τις απαιτήσεις της τουρκικής νομοθεσίας και των διεθνών προτύπων για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων και είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε», ανέφερε η Αναστασία Ζοτέεβα, γενική διευθύντρια της εταιρείας του έργου, Akkuyu Nuclear Company, σε ανακοίνωση της ρωσικής κρατικής υπηρεσίας ατομικής ενέργειας Rosatom που δημοσιεύτηκε στο Telegram. Το επόμενο στάδιο περιλαμβάνει τη λήψη άδειας επιχειρησιακής λειτουργίας της πρώτης μονάδας παραγωγής ενέργειας. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι θα μπορέσει να γίνει η φόρτωση των πυρηνικών καυσίμων στον αντιδραστήρα και η έναρξη του ελέγχου πριν από την έναρξη της παραγωγής.

Πυρηνικό εργοστάσιο στη Σινώπη

Η Rosatom ήταν η «πρωταγωνίστρια εταιρεία» και όσον αφορά την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου στη Σινώπη, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Πρόκειται για μία επένδυση που φτάνει σύμφωνα με την πλατφόρμα nuclear business περίπου τα 40 δισ. δολάρια, και φιλοδοξεί να γίνει ο δεύτερος πυρηνικός σταθμός της χώρας, μετά τον πυρηνικό σταθμό Akkuyu. Ένας από τους κύριους λόγους για την επιλογή της Σινώπης ως τοποθεσίας είναι το πλεονέκτημά της ότι έχει θερμοκρασίες νερού ψύξης περίπου 5 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερες από αυτές στο Akkuyu. Αυτό επιτρέπει περίπου 1% μεγαλύτερη ισχύ εξόδου από οποιαδήποτε θερμική μονάδα. Ο πυρηνικός σταθμός Sinop NPP έχει σχεδιαστεί για να αποτελείται από τέσσερις μονάδες πυρηνικής ενέργειας αντιδραστήρα νερού υπό πίεση, η καθεμία με καθαρή εγκατεστημένη ισχύ 1.140 MW, που θα οδηγήσει σε συνολική εγκατεστημένη ισχύ 4.560 MW. Οι αντιδραστήρες αναμένεται να είναι σε εφαρμογή για 60 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας τους, με ετήσια δυναμικότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 34 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες, ενώ εκτιμάται πως θα αποτελέσουν ζωτικό παράγοντα για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας.

Πρόταση ύψους 32,55 δισ. για την κατασκευή τεσσάρων αντιδραστήρων στη Σινώπη

Η Νότια Κορέα, η Ρωσία και η Κίνα αναγνωρίζουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τουρκίας. Η Korea Electric Power Corporation (KEPCO), μια γνωστή νοτιοκορεατική ενεργειακή εταιρεία, θα μπορούσε να είναι ένας πολύτιμος συνεργάτης στο έργο. Η πρότασή τους για την κατασκευή τεσσάρων αντιδραστήρων στο πυρηνικό κέντρο της Σινώπης αξίζει περίπου 32,55 δισεκατομμύρια δολάρια, υπογραμμίζοντας τις σημαντικές οικονομικές δυνατότητες αυτού του εγχειρήματος. Οι συζητήσεις με τη Ρωσία και την Κίνα ενισχύουν περαιτέρω τη φύση του έργου, προσφέροντας διάφορα οφέλη για την ενεργειακή ασφάλεια και ανάπτυξη της Τουρκίας. Τον Ιανουάριο του 2023 η KEPCO υπέβαλε πρόταση για την κατασκευή τεσσάρων αντιδραστήρων APR1400 σε άγνωστη τοποθεσία στο βόρειο τμήμα της χώρας. Αυτό δείχνει σύμφωνα με το World Nuclear Association το ενδιαφέρον της εταιρείας αφού στα τέλη του 2022 είχαν γίνει συζητήσεις μεταξύ της KEPCO και της τουρκικής κυβέρνησης σχετικά με την ανάπτυξη τεσσάρων αντιδραστήρων APR1400 στη Σινώπη. Μέχρι στιγμής, η ημερομηνία λειτουργίας του πυρηνικού σταθμού της Σινώπης δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Αναμένεται συμφωνία Τουρκίας- Κίνας για κατασκευή πυρηνικού σταθμού στη Θράκη

Το τρίτο εργοστάσιο που μπαίνει στην σκακιέρα της Τουρκίας είναι αυτό στην περιοχή της Θράκης, στα βορειοδυτικά της χώρας, όπως είχε άλλωστε ανακοινώσει ο υπουργός Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ. Από κοινού με αυτό προτείνονται και εξετάζονται επίσης μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες. Επί της ουσίας ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, δήλωσε προσφάτως ότι σε λίγους μήνες αναμένεται να υπογραφεί με την Κίνα μια συμφωνία για την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην ανατολική Θράκη, καθώς δεν έχουν μείνει σημαντικά ζητήματα προς διαπραγμάτευση. Σύμφωνα με τουρκικά μέσα ανώτεροι αξιωματούχοι της κινεζικής κυβέρνησης επισκέφτηκαν την ανατολική Θράκη και είδαν τις τοποθεσίες όπου σχεδιάζεται η κατασκευή. «Φτάσαμε σε ένα πολύ σημαντικό σημείο που πρέπει να ολοκληρώσουμε [τη συμφωνία] σε λίγους μήνες», είπε, προσθέτοντας ότι «είμαστε πολύ κοντά. Δε νομίζω ότι έχουμε μεγάλες διαφορές. Είμαστε σε θέση να συνάψουμε σύντομα μια συμφωνία με την Κίνα για το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας», είχε δηλώσει ο Μπαϊρακτάρ. Άλλη πηγή σημείωνε ότι ο αντιπρόεδρος της Εθνικής Διοίκησης Ενέργειας της Κίνας He Yang και ο αντιπρόεδρος της State Power Investment Corporation Lu Haongzao συμμετείχαν στην αντιπροσωπεία που επιθεώρησε την περιοχή στη Θράκη. Η κυβέρνηση Ερντογάν είναι ανοιχτή στο ενδεχόμενο κατασκευής μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMR’s) με το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία.

Η Τουρκία διαθέτει 68 σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, οι οποίοι κάλυψαν περίπου το ένα τρίτο των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια πέρυσι, σύμφωνα με το υπουργείο Ενέργειας και η χώρα στοχεύει να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2053. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας της χώρας στοχεύει να αυξήσει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα στο 30% έως το 2023, προσθέτοντας 61 GW για να καταστεί δυνατή η ασφαλής παροχή ενέργειας και να μειωθούν οι εκπομπές άνθρακα. Αυτό σημαίνει προσθήκη 34 GW υδροηλεκτρικής ενέργειας, 20 GW αιολικής ενέργειας, 5 GW ηλιακής ενέργειας, 1 GW γεωθερμικής ενέργειας και 1 GW χωρητικότητας βιομάζας. Το σχέδιο θα επικουρείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD).

Ενδεχόμενο συνεργασίας Ελλάδας-Βουλγαρίας για επενδύσεις σε νέους αντιδραστήρες

Η Ελλάδα μπορεί να αρνήθηκε ευγενικά την πρόταση για αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από τα πυρηνικά εργοστάσια της Τουρκίας, αλλά φαίνεται πως ενδιαφέρεται για το αντίστοιχο βουλγαρικό σχέδιο. Υπενθυμίζεται πως μετά το τετ-α-τετ Μητσοτάκη Ντένκοφ τον Ιούλιο, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός δήλωσε ότι η ελληνική κυβέρνηση ενδέχεται να στηρίξει την επένδυση στους νέους αντιδραστήρες στο Κοζλοντούι, πιθανότατα μέσω μιας 20ετούς συμφωνίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Η βουλγαρική κυβέρνηση ξεκίνησε την κατασκευή της Μονάδας 7 στον Πυρηνικό Σταθμό του Κοζλοντούι, χρησιμοποιώντας αμερικανική τεχνολογία που είναι μοναδική στην Ευρώπη και με αρχική κρατική επένδυση 250 εκατομμυρίων ευρώ. Η Βουλγαρία θα χρησιμοποιήσει νέα τεχνολογία προερχόμενη από την αμερικανική πυρηνική εταιρεία Westinghouse, η οποία ελπίζει να εισέλθει στην αγορά της ΕΕ μέσω του βουλγαρικού έργου. Η βουλγαρική κυβέρνηση θα ξεκινήσει τις προετοιμασίες για την κατασκευή του 8ου αντιδραστήρα του πυρηνικού σταθμού του Κοζλοντούι, επίσης με την τεχνολογία AP1000 του αμερικανικού ομίλου.