Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των ανθρώπων που δεν έχουν ακόμη, εν έτει 2025, πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια είναι περίπου 680 εκατομμύρια. Από αυτά τα 680 εκατομμύρια ανθρώπων, το 80% ζει στην Αφρική. Αιτία για αυτή την έλλειψη πρόσβασης σε ηλεκτρική ενέργεια είναι οι ανεπαρκείς υποδομές σε πολλά αφρικανικά κράτη και η έλλειψη χρημάτων για τις επενδύσεις που χρειάζονται. Τα εθνικά δίκτυα ηλεκτροδότησης σε πολλές αφρικανικές χώρες δεν καλύπτουν ολόκληρη την επικράτειά τους και το κόστος των επενδύσεων, αλλά και η χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα κάποιων απομακρυσμένων περιοχών, καθιστούν δύσκολη τη χρηματοδότησή τους. Η έλλειψη πόρων από τα κράτη και η χαμηλή αγοραστική δύναμη των κατοίκων αποθαρρύνουν τις πρωτοβουλίες για πραγματοποίηση τέτοιων έργων. Λύση στο πρόβλημα της αδυναμίας ηλεκτροδότησης σε πολλές κοινότητες στην Αφρική μπορούν να δώσουν τα μικροδίκτυα (mini-grids).
Τα μικροδίκτυα είναι αυτόνομα συστήματα παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας που εξυπηρετούν μικρές κοινότητες ή απομακρυσμένες περιοχές που δεν είναι συνδεδεμένες με το εθνικό δίκτυο. Λειτουργούν ως τοπικά ηλεκτρικά δίκτυα που παράγουν ρεύμα κυρίως από ανανεώσιμες πηγές, όπως ηλιακή ή αιολική ενέργεια, συχνά σε συνδυασμό με αποθήκευση ενέργειας μέσω μπαταριών ή εφεδρικές γεννήτριες. Τα μικροδίκτυα αποτελούν μια βιώσιμη λύση για την ηλεκτροδότηση περιοχών όπου η σύνδεση με το εθνικό δίκτυο είναι οικονομικά ασύμφορη ή τεχνικά δύσκολη. Είναι ιδιαίτερα σημαντικά για χώρες με χαμηλή πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια, όπως πολλές στην Αφρική και την Ασία, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη τοπικών οικονομιών, τη βελτίωση της εκπαίδευσης και την αναβάθμιση των υποδομών υγείας.
Τα τελευταία χρόνια έχει επιταχυνθεί η ανάπτυξη των μικροδικτύων, τα οποία είναι πλέον οικονομικά πιο βιώσιμα, καθιστώντας τα μια ρεαλιστική εναλλακτική για εκατομμύρια ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια. Η πτώση των τιμών στα φωτοβολταϊκά τα τελευταία χρόνια, η φιλικότερη προς τις επιχειρήσεις ρύθμιση από τις αφρικανικές κυβερνήσεις αλλά και η διεθνής χρηματοδότηση διευκολύνουν τις επενδύσεις σε μικροδίκτυα στην Αφρική. Όπως αναφέρει το Bloomberg, πριν λίγους μήνες η Παγκόσμια Τράπεζα ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για να προσφέρει ηλεκτρική ενέργεια σε 300 εκατομμύρια Αφρικανούς έως το 2030, ένα έργο που θα μπορούσε να προσελκύσει επενδύσεις ύψους 85 δισεκατομμυρίων δολαρίων ή και περισσότερων.
Ευκαιρία για επενδύσεις τα μικροδίκτυα στην Αφρική
Στα μικροδίκτυα της Αφρικής έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται διεθνείς ενεργειακές εταιρείες, όπως η Ignite Power, εταιρεία με έδρα το Άμπου Ντάμπι, και η γαλλική εταιρεία Engie, εκμεταλλευόμενες την αλλαγή στο χρηματοδοτικό περιβάλλον. Ωστόσο, για να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση οι χώρες της Αφρικής θα πρέπει να πληρούν κάποια κριτήρια. Αυτά περιλαμβάνουν δεσμεύσεις για διαφανείς διαγωνισμούς, την επιβολή αρκετά υψηλών τιμολογίων ώστε να διατηρήσεων βιώσιμες τις κρατικές επιχειρήσεις κοινής ωφελείας και την υπόσχεση ότι θα χρησιμοποιούν την πιο φθηνή διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια, η οποία συνήθως προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.
Η Νιγηρία αποτελεί ένα παράδειγμα αφρικανικής χώρας όπου μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις μέσω ευνοϊκών κανονισμών. Σύμφωνα με το Bloomberg, η χρηματοδοτική βοήθεια της Παγκόσμιας Τράπεζας προς τη Νιγηρία «έδωσε» ρεύμα σε τουλάχιστον 7 εκατομμύρια ανθρώπους τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, οι ιδιωτικοί πάροχοι μικροδικτύων συχνά πωλούν ενέργεια τόσο στις τοπικές κοινότητες όσο και στο ασταθές εθνικό δίκτυο. Όσον αφορά στο κράτος Μαλάουι, το χρηματοδοτούμενο από την Παγκόσμια Τράπεζα ταμείο “Ngwee Ngwee Ngwee” διπλασίασε τον αριθμό των ανθρώπων που έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια. Το ταμείο αυτό στηρίζει πρωτοβουλίες για την ηλεκτροδότηση ανθρώπων που δεν είναι συνδεδεμένοι με το εθνικό δίκτυο.
Τα χρηματοδοτικά εργαλεία της Παγκόσμιας Τράπεζας ενισχύει και η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης. «Δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτα πιο σημαντικό από την ηλεκτρική ενέργεια», είχε δηλώσει ο Ακινγούμι Αντεσίνα, πρόεδρος της Αφρικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης. Για να προσθέσει στη συνέχεια πως η Αφρική έχει το χαμηλότερο ποσοστό ηλεκτροδότησης στον κόσμο, και «αυτό δεν είναι ένα χρυσό μετάλλιο που θέλω να έχει η Αφρική».
