Η Ελλάδα έχει εισέλθει σε μια περίοδο πρωτοφανούς ενεργειακής μετάβασης, όπου η ηλιακή ενέργεια πρωταγωνιστεί, όμως οι αβεβαιότητες για το μέλλον των επενδύσεων είναι πιο έντονες από ποτέ. Οι αριθμοί εντυπωσιάζουν: το 2024 ήταν χρονιά-ρεκόρ για τα φωτοβολταϊκά, με εγκαταστάσεις νέων συστημάτων ισχύος 2,6 GW, ανεβάζοντας το σύνολο στα 9,7 GW. Το 2025 φαίνεται ότι θα κινηθεί σε παρόμοιους ρυθμούς. Όμως, παρά την επενδυτική έξαρση, τα σύννεφα πυκνώνουν γύρω από τις περικοπές πράσινης ενέργειας, τον υπερκορεσμό του δικτύου και το ζήτημα της αποθήκευσης, με τους παραγωγούς να αναρωτιούνται αν ο κλάδος βαδίζει προς ένα νέο Eldorado ή προς έναν τοίχο.

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ), Στέλιος Λουμάκης, μιλώντας στο podcast «Στην Πρίζα» του ΑΔΜΗΕ, ανέφερε πως «έχουμε μπει για τα καλά στην περίοδο που βάζουμε ΑΠΕ, για να βγάζουμε ΑΠΕ σε πραγματικό χρόνο» δήλωσε χαρακτηριστικά. Περιέγραψε μια εικόνα στην οποία η χώρα έχει πλέον τόσο μεγάλη παραγωγή από ΑΠΕ που φτάνουμε σε ενεργειακά πλεονάσματα σε πραγματικό χρόνο, επιβάλλοντας περικοπές, κάτι που δεν είναι αυθαίρετο αλλά βασίζεται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. «Οι περικοπές δεν είναι αυθαίρετες, είναι διατεταγμένες στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, μάλιστα κανονισμού που ισχύει πανευρωπαϊκά από το 2019. Η χώρα μας τον υιοθέτησε και με ΦΕΚ, παρότι αυτός ισχύει αυτομάτως».

Το ελληνικό σύστημα, τόνισε, δεν είναι ακόμα έτοιμο να διαχειριστεί τόσο υψηλή διείσδυση ΑΠΕ, καθώς λείπει η επαρκής αποθήκευση και η αναγκαία ευελιξία. Αντί να πανηγυρίζουμε για τους στόχους πράσινης ενέργειας, είπε χαρακτηριστικά, «τους πετυχαίνουμε μέσω των περικοπών, όχι μέσω της αποθήκευσης ή της σωστής διαχείρισης του συστήματος».

Περισσότερη ενέργεια από όση χρειαζόμαστε

Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: όταν ο ήλιος λάμπει και φυσάει ταυτόχρονα, η Ελλάδα φτάνει να παράγει έως και 17-18 GW ενέργειας, όταν η συνολική εγχώρια ζήτηση μετά βίας αγγίζει τα 7-8 GW. Με άλλα λόγια, μπορούμε να έχουμε έως και 8-9 GW αδιάθετης ενέργειας. Σε ένα τέτοιο τοπίο, η πρόσθετη ανάπτυξη φωτοβολταϊκών καθίσταται προβληματική, με τον κ. Λουμάκη να προειδοποιεί ότι «δεν είναι ώρα για γκάζι σε κανέναν».

Το φαινόμενο αυτό κάνει πολλές επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά να γίνονται μη βιώσιμες, καθώς οι περικοπές είναι όλο και συχνότερες και το ρεύμα που δεν καταναλώνεται δεν μπορεί να αποζημιωθεί. «Δεν πρόκειται να υπάρχουν αποζημιώσεις για ενέργεια που δεν χρειάστηκε να παραχθεί», εξηγεί, ξεκαθαρίζοντας πως η αγορά πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.

Το κρίσιμο ερώτημα που αναδύεται είναι εάν η λύση βρίσκεται στην αποθήκευση ενέργειας. Η απάντηση του Λουμάκη είναι πως, ακόμα και αν επεκταθεί δραστικά η αποθήκευση, «δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα», καθώς η παραγωγή από ΑΠΕ έχει ξεφύγει πέρα από κάθε λογική. Με βάση μελέτη που παρουσίασε στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο, «αν τα φωτοβολταϊκά φτάσουν τα 19,5-20 GW το 2030 (αντί για τα 13,5 GW που προβλέπει το ΕΣΕΚ), οι περικοπές θα ξεπεράσουν το 25%, ακόμα και σε συνθήκες τέλειας αποθήκευσης».

Μπλόκο σε νέες αδειοδοτήσεις

Ένα από τα βασικά εργαλεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο της κατάστασης είναι η αναστολή νέων αιτήσεων σύνδεσης. Όμως, ενώ ο ΔΕΔΔΗΕ έχει ήδη σταματήσει να δέχεται νέες αιτήσεις, ο ΑΔΜΗΕ συνεχίζει να κατακλύζεται από αιτήματα. «Αυτή τη στιγμή, έχει 47 GW αιτήσεις για όρους σύνδεσης, ενώ η πραγματική ζήτηση της χώρας είναι 8-10 GW».

Η αποθήκευση, όπως είπε ο Λουμάκης, αποτελεί μέρος της λύσης, αλλά δεν μπορεί να λειτουργήσει πανάκεια. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προωθεί ρυθμίσεις που θα ανοίξουν τον δρόμο για 3,5 GW αποθηκευτικής ισχύος, όμως το πλαίσιο χαρακτηρίζεται από υπερβολική βιασύνη. «Δεν αποπνέει αίσθηση δικαιοσύνης και αμεροληψίας» τόνισε ο πρόεδρος του ΣΠΕΦ, προειδοποιώντας πως η αποθήκευση «δεν είναι το νέο Eldorado, αλλά μια επένδυση υψηλού ρίσκου» που απαιτεί προσεκτική μοντελοποίηση της αγοράς.

Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις

Η εξάπλωση των φωτοβολταϊκών έχει προκαλέσει κοινωνικές αντιδράσεις, καθώς τεράστιες εκτάσεις γεωργικής γης μετατρέπονται σε ενεργειακά πάρκα. Στη Βουλή, ο Θόδωρος Σκυλακάκης προανήγγειλε περιορισμούς για τα φωτοβολταϊκά σε εκτάσεις υψηλής παραγωγικότητας, κάτι που ο Λουμάκης χαρακτήρισε λογικό, δεδομένου του κορεσμού του δικτύου.

Το ζήτημα της ανακύκλωσης των παλαιών πάνελ αρχίζει να γίνεται επίκαιρο, καθώς ο κύριος όγκος των πρώτων φωτοβολταϊκών που εγκαταστάθηκαν στη χώρα θα φτάσει στο τέλος της ζωής του μετά το 2030. «Η υποχρέωση ανακύκλωσης βαραίνει τον παραγωγό ή τον εισαγωγέα του εξοπλισμού, όχι τον επενδυτή», υπενθυμίζει ο Λουμάκης.

Ενεργειακή ισορροπία

Η ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση. Ενώ η ανάπτυξη συνεχίζεται, οι προκλήσεις πολλαπλασιάζονται και οι επενδυτές καλούνται να αντιμετωπίσουν νέα δεδομένα. «Αυτό που έγινε στα φωτοβολταϊκά δεν ήταν τυχαίο. Το σήμα δόθηκε από την πολιτεία, όταν άνοιξε τις αδειοδοτήσεις σε επενδυτές που δεν είχαν καν δικαίωμα χρήσης γης», υπογραμμίζει ο Λουμάκης. Οι περικοπές, η αποθήκευση, η αυτοπαραγωγή και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις αποτελούν πλέον κομβικά ζητήματα που θα καθορίσουν την επόμενη μέρα του κλάδου. Το ερώτημα παραμένει: υπάρχει ακόμα χώρος για νέες επενδύσεις ή μήπως ήρθε η ώρα για ένα πιο προσεκτικό, ισορροπημένο ενεργειακό μέλλον;

Διαβάστε ακόμη