Τα υπεράκτια αιολικά αποτελούν την ταχύτερα αναπτυσσόμενη ενεργειακή βιομηχανία σε διεθνές επίπεδο, συγκαταλέγονται στις πλέον δυναμικές αγορές του πλανήτη και συνιστούν μια μοναδική ευκαιρία για τη χώρα. Η Ελλάδα βρίσκεται εν αναμονή της παρουσίασης του οχήματος ειδικού σκοπού (SPV) σε ειδικό workshop, που θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο από την ΕΔΕΥΕΠ με τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων επενδυτών. Το SPV, το οποίο θα συσταθεί το αργότερο έως τις αρχές του 2025, αναμένεται να διευκολύνει τους επενδυτές εξοικονομώντας χρόνο και κόστος, καθώς θα αναλάβει την προκήρυξη, ανάθεση και παραλαβή των ανεμολογικών και βυθομετρικών μελετών για τις πρώτες πέντε έως έξι περιοχές. Μέχρι το 2027 προβλέπεται η προκήρυξη του διαγωνισμού για τα πρώτα πλωτά αιολικά πάρκα στην Ελλάδα, ενώ προγραμματίζεται η έναρξη ενημερωτικής καμπάνιας σε όλη την Ελλάδα για τα οφέλη των θαλάσσιων αιολικών. Η Ελλάδα μπορεί να βγει μπροστά στην κούρσα αν μάθει από τις διεθνείς πρακτικές και αποφύγει τα λάθη, όπως σχολιάζουν άνθρωποι της αγοράς.
«Γνωρίζουμε ότι έχουμε μπροστά μας έναν μακρύ δρόμο, αλλά πάντα λέμε ότι μια καλή αρχή είναι το θεμέλιο για να προχωρήσεις πιο εύκολα. Η Ελλάδα έχει θέσει έναν φιλόδοξο στόχο, με την εγκατάσταση 1,9 GW τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, ο χρόνος ήδη πιέζει, και οι στόχοι για το 2030 ή το 2032 πλησιάζουν ταχύτερα από ό,τι φαίνεται. Ωστόσο, η η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου εμφανίστηκε από το ελληνικό περίπτερο στο Μπακού ιδιαίτερα αισιόδοξη ότι το 2025 θα είναι σημείο καμπής για την εν λόγω βιομηχανία. Από την αρχή επιδιώξαμε να αντλήσουμε παραδείγματα από τις καλύτερες πρακτικές της Ευρώπης, ώστε να αποφύγουμε την απώλεια πολύτιμου χρόνου και τα λάθη που μπορεί να έκαναν άλλες χώρες», τόνισε η ίδια.
Υπεράκτια αιολικά: Το παράδειγμα του Βελγίου
Η εμπειρία του Βελγίου στην ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων αποτελεί πολύτιμο παράδειγμα για την Ελλάδα. Παρά τη μικρή ακτογραμμή της χώρας και τις προκλήσεις που συνεπάγονται οι δύσκολες συνθήκες της Βόρειας Θάλασσας, το Βέλγιο έχει ήδη εγκαταστήσει περισσότερα από 2 GW υπεράκτιας αιολικής ενέργειας και θέτει ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους για την επόμενη πενταετία.
Σύμφωνα με την Υπουργό Ενέργειας του Βελγίου, Tinne Van der Straeten, το κλειδί για την επιτυχία ενός έργου βρίσκεται στη σωστή και έγκαιρη χωροθέτηση. «Η προσεκτική ανάλυση και η συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων μερών από την αρχή είναι απαραίτητες. Αν δεν αφιερώσεις αρκετό χρόνο στον σχεδιασμό, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι καταστροφικό», τόνισε χαρακτηριστικά. Επισήμανε, επίσης, τη σημασία εξεύρεσης ισορροπίας μεταξύ διαφορετικών δραστηριοτήτων, όπως η αλιεία, η ναυτιλία και η αιολική ενέργεια. Η βελγική εμπειρία ανέδειξε τη σημασία της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών για την επιτυχία τέτοιων έργων, κάτι που έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται και από το ΥΠΕΝ και την ΕΔΕΥΕΠ. «Στο Βέλγιο δώσαμε τη δυνατότητα στους πολίτες να συμμετέχουν ως συνεταίροι στα έργα, αποκομίζοντας άμεσα οικονομικά οφέλη», δήλωσε η Υπουργός. Παράλληλα, η χώρα επένδυσε στην εκπαίδευση και την εξειδίκευση, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και νέες προοπτικές για τις τοπικές κοινωνίες.
Η υπουργός υπογράμμισε τη σημασία της διαφάνειας και της σαφήνειας στις διαδικασίες δημοπρασιών, τονίζοντας ότι αυτά τα στοιχεία ενισχύουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών. «Η βιομηχανία χρειάζεται σταθερότητα και προβλεψιμότητα. Εάν η Ελλάδα υιοθετήσει μια σαφή και στοχευμένη στρατηγική, μπορεί να προσελκύσει περισσότερους επενδυτές, υπερισχύοντας χωρών όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που δεν προσφέρουν την ίδια προβλεψιμότητα», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ακρογωνιαίος λίθος, οι υποδομές και οι τοπικές κοινωνίες
Η εμπειρία του Βελγίου δείχνει ότι τα υπεράκτια αιολικά δημιουργούν νέες ευκαιρίες. Η ανάπτυξη λιμενικών υποδομών, εκπαιδευτικών κέντρων και υποστηρικτικών υπηρεσιών μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης για την Ελλάδα. Χωρίς επαρκείς υποδομές στα λιμάνια είναι αδύνατο να προχωρήσουν οι επενδύσεις σε υπεράκτια (θαλάσσια) αιολικά πάρκα που σχεδιάζει η Ελλάδα. Η κατασκευή εφοδιαστικής αλυσίδας για θαλάσσια αιολικά απαιτεί επενδύσεις σε λιμενικές εγκαταστάσεις. Όλος ο εξοπλισμός διέρχεται από λιμάνια. Χρειάζονται εκτεταμένοι χώροι και υποδομές, αφού τόσο οι μεγάλες ανεμογεννήτριες όσο και οι γιγάντιες μεταλλικές κατασκευές στήριξης πρέπει, ιδεατά, να συναρμολογούνται σε λιμάνι που βρίσκεται κοντά στην περιοχή που θα λειτουργήσει το υπεράκτιο αιολικό πάρκο. Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο απαιτητική με τις πλωτές ανεμογεννήτριες που θέλει να εγκαταστήσει η Ελλάδα σε υπεράκτια αιολικά πάρκα. Η ΕΔΕΥΕΠ στοχεύει «να τρέξει» μια μελέτη για τον προσδιορισμό των κατάλληλων λιμανιών που θα στηρίξουν τη βιομηχανία υπεράκτιων αιολικών.
Κοινός παρονομαστής όμως σε όλες τις περιπτώσεις είναι ότι το εγχείρημα δεν περιορίζεται μόνο στις τεχνικές προκλήσεις – όπως τα μεγάλα θαλάσσια βάθη ή η έλλειψη κατάλληλων υποδομών στα λιμάνια για την αποθήκευση και συναρμολόγηση ανεμογεννητριών. Σύμφωνα με την υπουργό του Βελγίου, η έλλειψη συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών μπορεί να οδηγήσει σε αντιδράσεις και καθυστερήσεις. Και αυτό είναι κάτι που η Ελλάδα γνωρίζει καλά. Η Tinne Van der Straeten προέτρεψε μάλιστα την Ελλάδα να να ακολουθήσει το παράδειγμα του Βελγίου, όπου δόθηκε στους πολίτες η δυνατότητα να γίνουν συνεταίροι στα έργα, επωφελούμενοι άμεσα από τα έσοδα. Στο Βέλγιο, οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα να γίνουν συνεταίροι στα έργα υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, επωφελούμενοι άμεσα από τα έσοδα. Μέσω ενός συστήματος συμμετοχικών προγραμμάτων, δόθηκε στους κατοίκους η δυνατότητα να επενδύσουν στα έργα και να αποκτήσουν μερίδιο από τα κέρδη. Επιπλέον, εισήχθησαν προγράμματα όπως τα «Citizen PPAs» (Συμφωνίες Αγοράς Ενέργειας για Πολίτες), που προσφέρουν μειωμένες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από τα αιολικά πάρκα, κάνοντας έτσι τα έργα πιο προσιτά και επωφελή για τους κατοίκους. Η Van der Straeten ανέφερε ότι η στρατηγική αυτή βοήθησε στη μείωση των αντιδράσεων, καθώς οι πολίτες αντιλήφθηκαν πως δεν είναι απλώς θεατές, αλλά επωφελούνται άμεσα από την υλοποίηση των έργων. Παράλληλα, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης μέσω διαφάνειας και διαλόγου. Οι τοπικές κοινότητες συμμετείχαν από την αρχή στις διαβουλεύσεις, γεγονός που ενίσχυσε την αποδοχή και τη συνεργασία. Επιπλέον, τα έργα αυτά συνέβαλαν σημαντικά στην τοπική ανάπτυξη. Δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας, τόσο για την κατασκευή όσο και για τη συντήρηση των ανεμογεννητριών, ενώ ενισχύθηκαν οι τοπικές υποδομές, όπως λιμάνια και εκπαιδευτικά κέντρα. Η συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα αποτέλεσε έναν ακόμα μοχλό οικονομικής ανάπτυξης.
Η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί από το παράδειγμα του Βελγίου, ενσωματώνοντας τα διδάγματά του στη δική της στρατηγική. «Η δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών ως συνεταίρων στα έργα θα ενισχύσει την κοινωνική αποδοχή και θα μειώσει τις αντιδράσεις», αναφέρει η υπουργός Ενέργειας του Βελγίου. Παράλληλα, η διαφάνεια, ο διάλογος και η έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας και υποδομών μπορούν να διασφαλίσουν την επιτυχή υλοποίηση των έργων. Όπως υπογράμμισε η Van der Straeten, όταν οι πολίτες βλέπουν άμεσα και χειροπιαστά οφέλη, η αποδοχή και η υποστήριξη αυξάνονται, γεγονός που είναι καθοριστικό για την επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης.
Το λάθος παράδειγμα και οι δημοπρασίες
Η προβλεψιμότητα στις δημοπρασίες, δηλαδή ο σαφής καθορισμός των όγκων ενέργειας που θα δημοπρατηθούν και των σχετικών χρονοδιαγραμμάτων, είναι κρίσιμη για να προσελκύσει μια χώρα περισσότερους επενδυτές. Σε αυτό συμφωνεί απόλυτα ο Giles Dickson, Διευθύνων Σύμβουλος της WindEurope, αφού όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στο πλαίσιο της συζήτησης «οι κυβερνήσεις πρέπει να ανακοινώνουν εκ των προτέρων πόση χωρητικότητα θα δημοπρατείται κάθε χρόνο, ώστε να δίνεται στην επενδυτική κοινότητα η δυνατότητα να προγραμματίσει. Η προβλεψιμότητα δημιουργεί εμπιστοσύνη, καθώς οι επενδυτές μπορούν να σχεδιάσουν με σιγουριά τις συμμετοχές τους και να μειώσουν το ρίσκο». O Giles Dickson αναφέρει πως η Ελλάδα δεν πρέπει να ακολουθήσει το «λάθος παράδειγμα» διαφόρων χωρών οι οποίες αλλάζουν συχνά τις πολιτικές ή δεν παρέχουν εγγυήσεις εσόδων. «Η Ελλάδα πρέπει να θεσπίσει και να διατηρήσει ένα σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο, όπως οι Συμβάσεις Διαφοράς (CFDs), που παρέχουν σταθερά έσοδα για 15-20 χρόνια», ανέφερε.
Η αποτυχία διασφάλισης σταθερών εσόδων μέσω (CFDs είναι ένα από τα σημαντικότερα λάθη που πρέπει να αποφύγει η Ελλάδα σύμφωνα με τον CEO της Wind Europe, αφού όπως υποστήριξε η απουσία ενός τέτοιου μηχανισμού μπορεί να υπονομεύσει τη βιωσιμότητα των επενδύσεων. Σε χώρες όπως η Γερμανία και η Δανία, υιοθετήθηκε το μοντέλο των αρνητικών δημοπρασιών, όπου οι εταιρείες υποβάλλουν προσφορές πληρώνοντας την κυβέρνηση για το δικαίωμα να αναπτύξουν έργα υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Η Γερμανία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν χωρίς CFDs. Όπως ανέφερε «σε μεγάλες δημοπρασίες, όπως αυτή των 7 GW, εταιρείες από τον πετρελαϊκό τομέα, όπως η BP και η Total Energies, υπέβαλαν υψηλές προσφορές για να αποκτήσουν μερίδιο αγοράς, αλλά στη συνέχεια δεν προχώρησαν στην κατασκευή των έργων. Αυτό δημιούργησε αβεβαιότητα για την επίτευξη των ενεργειακών στόχων της χώρας», σημείωσε.
Διαβάστε ακόμη
