Η αγορά των φωτοβολταϊκών σημειώνει εκθετική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέσα στο 2024 αναμένεται να ξεπεράσει τα 500 GW νέας εγκατεστημένης ισχύος, ενώ προβλέπεται να υπερβεί το 1 TW πριν από το 2030. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται μεταξύ των κορυφαίων αγορών όσον αφορά τη διείσδυση και ανάπτυξη φωτοβολταϊκών συστημάτων, με την ηλιακή ισχύ να αναμένεται να φτάσει τα 900 GW μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Η ενεργειακή επάρκεια και η παραγωγή φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας είναι κρίσιμη για μια οικονομία, με τα φωτοβολταϊκά να βρίσκονται σε ρόλο κλειδί για την επίτευξη αυτών των στόχων. Ωστόσο, η νέα αυτή εποχή των φωτοβολταϊκών βρίθει προκλήσεων, σύμφωνα με την έκθεση της Solar Power Europe με τίτλο «Η επανάσταση της ευελιξίας στην Ευρώπη».
Η έκθεση κάνει ειδική μνεία στην Ελλάδα, σημειώνοντας πως αποτελεί μια χώρα με μεγάλη ηλιοφάνεια και δυναμικό για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών. Ωστόσο, βρίσκεται στον κυκεώνα των προκλήσεων. Σε ένα μείγμα ηλεκτροπαραγωγής που το τέμπο δίνουν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, των οποίων η απόδοση έχει αυξομειώσεις, οι οποίες βρίσκονται σε συνάρτηση με τις καιρικές συνθήκες είναι αναγκαίες οι επενδύσεις σε μπαταρίες αποθήκευσης και έξυπνα ευέλικτα δίκτυα. Συγκεκριμένα η αποθήκευση είναι η τεχνολογία που θα δώσει λύση στο πρόβλημα της στοχαστικότητας των ΑΠΕ, της συνάρτησης δηλαδή της παραγωγής τους με τις καιρικές συνθήκες. Η ενέργεια που δεν καταναλώνεται όταν υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγή αποθηκεύεται και διοχετεύεται στο σύστημα όταν δεν φυσάει ή δεν έχει ήλιο. Η ευστάθεια του συστήματος κλονίζεται, αφού η περίσσεια πράσινη ενέργεια είναι μη διαχειρίσιμη. Πρόκειται για μια κοινή πρόκληση για τους διαχειριστές ηλεκτρικών συστημάτων όλης της Ευρώπης, που ελλείψει του εργαλείου της αποθήκευσης καταφεύγουν σε περικοπές πράσινης παραγωγής προκειμένου να αποτρέψουν τον κίνδυνο μπλακ άουτ. Η περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ συναρτάται πλέον σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα ανάπτυξης συστημάτων αποθήκευσης και της ευελιξίας όσον αφορά τα δίκτυα και ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας.
Αντίστοιχα όπως αναφέρει η έκθεση τα πιο έξυπνα, πιο ευέλικτα ηλεκτρικά δίκτυα όχι μόνο μπορούν να μειώσουν τις απώλειες ενέργειας, αλλά είναι επίσης κρίσιμα για την ενσωμάτωση μεταβλητών ΑΠΕ. Η ευελιξία θα δημιουργήσει όπως σημειώνει η έκθεση μία «νέα επανάσταση». «Ευελιξία» είναι η ικανότητα ενός συστήματος και του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας να προσαρμόζεται στη μεταβλητότητα των προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης ΑΠΕ, προκειμένου να αντιμετωπίζει τις διακυμάνσεις της ζήτησης και της προσφοράς τόσο σε βραχύ όσο και σε μακροχρόνιο πλαίσιο. Η στοχαστικότητα των ΑΠΕ μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό συμβαίνει όταν η παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας είναι υψηλή, ενώ η ζήτηση είναι χαμηλή. Οι αρνητικές τιμές αποτελούν ένδειξη ανεπαρκούς ευελιξίας του συστήματος και δημιουργούν προκλήσεις για τα ηλιακά έργα που λειτουργούν στην ελεύθερη αγορά, καθώς μειώνουν την απόδοση των επενδύσεων. Το οξύμωρο σχήμα είναι πως οι αρνητικές τιμές είναι πλέον τόσο συχνές που παραγκωνίζουν το ενδιαφέρον για επενδύσεις σε ΑΠΕ. Οι φορείς εκμετάλλευσης μπορεί να διστάσουν να επενδύσουν στο μέλλον επειδή δεν λαμβάνουν αρκετά χρήματα για την καθαρή ενέργεια που παράγουν τώρα. Σύμφωνα με το BNEF, η τακτική εμφάνιση αρνητικών τιμών θα μπορούσε να γίνει το νέο φυσιολογικό, καθώς η Ευρώπη στοχεύει να παράγει περισσότερα από τα δύο τρίτα της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030.
Την ανάληψη άμεσων πρωτοβουλιών για να επιταχυνθεί όσο γίνεται περισσότερο η υλοποίηση έργων αποθήκευσης συνδυασμένα με έργα ΑΠΕ είχε ζητήσει με δήλωσή του στο powergame.gr o Αριστοτέλης Χαντάβας, πρόεδρος του ΔΣ της Solar Power Europe, του ευρωπαϊκού συνδέσμου των παραγωγών φωτοβολταϊκών και Διευθύνων Σύμβουλος της Principia, της κοινής εταιρείας Enel – Macquarie για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ στην Ελλάδα. Όπως τονίζει ο κ. Χαντάβας, περιγράφοντας την μεγάλη ευρωπαϊκή εικόνα, «ο ρυθμός ανάπτυξης και ενσωμάτωσης νέων έργων ΑΠΕ αποτελεί τροχοπέδη για τις επενδύσεις στην ενέργεια, καθώς κλονίζει την ευστάθεια του συστήματος, οδηγώντας στο ασύμφορο μέτρο των περικοπών». Επισήμανση που γίνεται με φόντο τις πρόσφατες προειδοποιήσεις για χρεοκοπίες εταιρειών ΑΠΕ στην Ισπανία λόγω των παρενεργειών που προκαλούνται από τον τοξικό συνδυασμό των αρνητικών/μηδενικών χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού και των περικοπών της περίσσειας πράσινης ενέργειας και τις πληροφορίες ότι η νέα κυβέρνηση της Πορτογαλίας επανεξετάζει τον «οδικό χάρτη» για τις επενδύσεις στην ενέργεια. Ο κ. Χαντάβας προσθέτει ότι η ταχεία διείσδυση των νέων έργων ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή συνδυάζεται με «σημαντικές καθυστερήσεις στην προώθηση των τεχνολογιών αποθήκευσης, για την αντιμετώπιση της συσσώρευσης πράσινης ενέργειας στο σύστημα. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι η επένδυση σε έργα αποθήκευσης και μάλιστα συνδυασμένα με έργα ΑΠΕ αποτελεί άμεση προτεραιότητα για τον κλάδο», κάτι που ισχύει ιδιαίτερα για την Ελλάδα.
Η έκθεση προτείνει διάφορες λύσεις για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων. Η ανάπτυξη λύσεων ευελιξίας, όπως οι μπαταρίες αποθήκευσης ενέργειας, οι διασυνδέσεις μεταξύ των χωρών και η «ευελιξία», μπορούν να συμβάλλουν στην εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, στη μείωση του περιορισμού της παραγωγής και στη διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των φωτοβολταϊκών έργων. Η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας για τη θέρμανση, τις μεταφορές και την παραγωγή υδρογόνου, μπορεί να αυξήσει τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και να βελτιώσει την οικονομική απόδοση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επιπλέον, η ευέλικτη ζήτηση μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες για απόκριση στη ζήτηση και εξοικονόμηση φορτίου, συμβάλλοντας στην εξισορρόπηση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας. Η έκθεση προτείνει επίσης την ανάπτυξη τοπικών ενεργειακών κόμβων και την προώθηση των αυτοπαραγωγών (prosumers), οι οποίοι μπορούν να συνδυάσουν την τοπική παραγωγή ηλιακής ενέργειας με την ηλεκτροδότηση της θέρμανσης και των μεταφορών, συμβάλλοντας στη διαχείριση της συμφόρησης του τοπικού δικτύου.
Οι επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά παρά τις ανησυχίες που υπάρχουν θα συνεχίζουν να καλπάζουν με την αγορά να αναπτύσσεται ραγδαία τα επόμενα χρόνια. Μέχρι το 2030, η ηλιακή ισχύς στην ΕΕ αναμένεται να ξεπεράσει τα 1,2 TW, ενώ μέχρι το 2040 προβλέπεται να φτάσει τα 2,4 TW. Η ηλιακή ενέργεια θα καλύπτει το 32% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ το 2030 και το 39% το 2040. Οι λύσεις ευελιξίας αναμένεται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχή ενσωμάτωση των φωτοβολταϊκών στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας.
Πάντως, η αγορά φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα αναμένεται να διατηρήσει σταθερή πορεία ανάπτυξης από το 2024 έως το 2028. Η εγκατεστημένη ισχύς της χώρας αναμένεται να αυξάνεται σταθερά, συμβάλλοντας σημαντικά στη συνολική επέκταση της ηλιακής ισχύος της ΕΕ. Η Ελλάδα αναμένεται να διατηρήσει μερίδιο αγοράς περίπου 3-4% στην αγορά φωτοβολταϊκών της ΕΕ μέχρι το 2025. Όπως αναφέρει η έκθεση, οι τεχνολογικές καινοτομίες θα διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στη στήριξη της ανάπτυξης της ελληνικής αγοράς ηλιακών συστημάτων. Οι ηλιακές μονάδες υψηλότερης απόδοσης, οι βελτιωμένες λύσεις αποθήκευσης ενέργειας και τα προηγμένα συστήματα διαχείρισης δικτύου αναμένεται να βελτιώσουν την απόδοση και την αξιοπιστία των ηλιακών εγκαταστάσεων. Οι εξελίξεις αυτές θα συμβάλουν στη συνολική αποδοτικότητα και ανταγωνιστικότητα των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα. Μια από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα είναι η οικονομική βιωσιμότητα των εν λόγω έργων. Οι υψηλές τιμές ενέργειας που παρατηρήθηκαν κατά την περίοδο 2022-2023 κατέστησαν τα φωτοβολταϊκά «ελκυστικά» παρά τις προκλήσεις, όπως τα υψηλά επιτόκια. Η μείωση του κόστους της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας ενίσχυσε περαιτέρω την οικονομική ελκυστικότητα των ηλιακών επενδύσεων. Αυτό το οικονομικό πλαίσιο παρείχε ισχυρά θεμέλια για τη συνεχή επέκταση της ηλιακής δυναμικότητας στην Ελλάδα. Το 2023 σηματοδότησε ένα κομβικό έτος για την παγκόσμια αγορά φωτοβολταϊκών με πρωτοφανή ανάπτυξη. Εγκαταστάθηκε παγκοσμίως μια νέα ηλιακή ισχύς ρεκόρ 447 GW, που αντιστοιχεί σε αύξηση 87% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η αύξηση αυτή υπογράμμισε την κυριαρχία της ηλιακής ενέργειας στη νέα δυναμικότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αντιπροσωπεύοντας το 78% όλων των νέων εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Κίνα ηγήθηκε αυτής της ανάπτυξης συνεισφέροντας 253 GW, τα οποία αντιπροσώπευαν το 57% των παγκόσμιων εγκαταστάσεων. Αυτός ο εξαιρετικός ρυθμός ανάπτυξης 167% σε ετήσια βάση τροφοδοτήθηκε από σημαντικές επενδύσεις σε παραγωγική ικανότητα και σημαντική πτώση των τιμών των φωτοβολταϊκών μονάδων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέστησαν 32,4 GW, μια αύξηση 48% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αναζωογονώντας την αγορά της ηλιακής ενέργειας μετά τις προκλήσεις του 2022. Η Ευρώπη διαδραμάτισε επίσης σημαντικό ρόλο, με τις χώρες να προσθέτουν συνολικά 45 GW. Η Γερμανία σημείωσε νέο ευρωπαϊκό ρεκόρ με εγκαταστάσεις 15 GW, αναδεικνύοντας την ισχυρή ανάπτυξη της αγοράς και τη στήριξη της πολιτικής. Οι τεχνολογικές καινοτομίες διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της φωτοβολταϊκής βιομηχανίας.
Διαβάστε ακόμη
