Πολλά δισεκατομμύρια δολάρια αναμένεται να κατευθυνθούν σε παγκόσμιες ενεργειακές επενδύσεις το 2024. Τα δίκτυα, η αποθήκευση και οι Ανανεώσιμες Πηγές, αντλίες θερμότητας αναμένεται να μονοπωλήσουν το επενδυτικό ενδιαφέρον, αφού αναμένεται να εισρεύσουν προς καθαρές τεχνολογίες περίπου 2 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), World Energy Investment. Η ζυγαριά δείχνει πράσινο αφού το υπόλοιπο ποσό επενδυτικών δαπανών -λίγο πάνω από 1 τρισ. δολάρια- πρόκειται να διατεθεί στον άνθρακα, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Δημιουργείται ένα νέο status quo, αφού για κάθε δολάριο που διατίθεται σήμερα για ορυκτά καύσιμα, σχεδόν δύο δολάρια επενδύονται σε καθαρή ενέργεια. Ωστόσο, ο δρόμος προς το καθαρό μηδέν περνά από δύσκολα μονοπάτια. Η έκθεση επισημαίνει αυτές τις αποκλίσεις και τα εμπόδια που παρουσιάζονται στην πορεία για την οικοδόμηση ενός πιο ασφαλούς, βιώσιμου και δίκαιου ενεργειακού συστήματος.

Παρά τις χρηματοδοτικές πιέσεις, οι παγκόσμιες επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια πρόκειται να φτάσουν σχεδόν το διπλάσιο από το ποσό που θα διατεθεί στα ορυκτά καύσιμα το 2024, βοηθούμενο από τη βελτίωση των αλυσίδων εφοδιασμού και το χαμηλότερο κόστος για καθαρές τεχνολογίες. Οι επενδυτικές δαπάνες στα δίκτυα – τα οποία αναδύονται σε καταλύτη για την πράσινη μετάβαση πρόκειται να φτάσουν τα 400 δισ. δολάρια το 2024, έχοντας κολλήσει σε περίπου 300 δισ. δολάρια ετησίως μεταξύ 2015 και 2021. Η αναδιαμόρφωση του ενεργειακού μείγματος στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση χρειάζεται κατά κόρον τις ΑΠΕ. Ανασταλτικός παράγοντας είναι το πρόβλημα της στοχαστικότητας, της συνάρτησης δηλαδή της παραγωγής τους με τις καιρικές συνθήκες. Η ενέργεια που δεν καταναλώνεται όταν υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγή αποθηκεύεται και διοχετεύεται στο σύστημα όταν δεν φυσάει ή δεν έχει ήλιο. Αυτή η ανάγκη είναι που ανέδειξε τη σημασία της αποθήκευσης. Οι επενδύσεις στην αποθήκευση μπαταριών επίσης απογειώνονται και πρόκειται να φτάσουν τα 54 δισ. δολάρια 2024. Ωστόσο, αυτές οι δαπάνες παραμένουν επίσης ιδιαίτερα γεωγραφικά συγκεντρωμένες.

Την κούρσα του μετασχηματισμού αναμένεται να οδηγήσει η Κίνα. Η εν λόγω χώρα βλέπει ισχυρή εγχώρια ζήτηση για φωτοβολταϊκά, μπαταρίες λιθίου και ηλεκτρικά οχήματα, ενώ πρόκειται να δαπανήσει έχει το μεγαλύτερο μερίδιο των επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια φέτος, φθάνοντας τα 675 δισ. δολάρια. Ακολουθούν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, με επενδύσεις καθαρής ενέργειας 370 δισεκατομμυρίων δολαρίων και 315 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αντίστοιχα. Αυτές οι τρεις μεγάλες οικονομίες από μόνες τους καλύπτουν περισσότερα από τα 2/3 των παγκόσμιων επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια.

Ειδικότερα, το 2023, οι επενδύσεις σε ΑΠΕ στην Ευρώπη ανήλθαν σε σχεδόν 110 δισεκατομμύρια δολάρια, αύξηση άνω του 6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Παρά το γεγονός ότι το κόστος κεφαλαίου για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει σημειώσει μια μικρή αύξηση λόγω πιέσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα και πληθωριστικών πιέσεων, οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παραμένουν πολύ ανταγωνιστικές από πλευράς κόστους. Η Δανία και η Γερμανία παραμένουν στην πρώτη γραμμή του τομέα της αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη. Η Ισπανία ηγήθηκε της αύξησης της υιοθέτησης της φωτοβολταϊκών και είδε τις τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας να πέφτουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα κατά τις περιόδους υψηλής ηλιακής παραγωγής – φέρνοντας ορισμένα οφέλη για τους καταναλωτές, αλλά και ένα προειδοποιητικό σημάδι για ορισμένα έσοδα επενδυτών και τις προοπτικές για μελλοντικές επενδύσεις.

Ο ενεργειακός πραγματισμός και το διαφοροποιημένο ενεργειακό μείγμα της ΕΕ

Μια καλή ισορροπία επενδύσεων και ένα διαφοροποιημένο ενεργειακό μείγμα είναι αυτό που σύμφωνα με την έκθεση θα διαφοροποιήσει την ΕΕ. Οι επενδύσεις σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 20% το 2023, φτάνοντας σχεδόν τα 65 δισεκατομμύρια δολάρια, «μια πολύ θετική εξέλιξη» που αντικατοπτρίζει την ανάγκη για περισσότερη διασύνδεση δικτύου, ειδικά για τη διευκόλυνση των ροών ενέργειας προς τις αγορές της κεντρικής Ευρώπης. Εν τω μεταξύ, υπήρξε επίσης συνεχιζόμενη αύξηση των επενδύσεων σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, οι οποίες έφθασαν τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2023. Οι επενδύσεις σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) έφθασαν σχεδόν τα 7 δισεκατομμύρια, ενώ η Ευρώπη πρόσθεσε περισσότερα από 50 bcm/έτος επιπλέον εισαγωγικής ικανότητας LNG για να απομακρυνθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο, κυρίως μέσω πλωτών μονάδων αποθήκευσης και αεριοποίησης (FSRUs). Η Ολλανδία, η Ιταλία, η Φινλανδία, η Ελλάδα και η Γερμανία έχουν αποκτήσει ή μισθώσει FSRUs.

Σημειώνεται πως οι παγκόσμιες επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο αναμένεται να αυξηθούν κατά 7% το 2024 για να φτάσουν τα 570 δισ. δολάρια, μετά από παρόμοια αύξηση το 2023. Αυτό ευθυγραμμίζεται σε γενικές γραμμές με τα επίπεδα ζήτησης που συνεπάγονται το 2030 οι σημερινές ρυθμίσεις πολιτικής, σύμφωνα με την έκθεση, ωστόσο είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι προβλέπεται στα σενάρια για εθνικούς ή παγκόσμιους στόχους για το κλίμα. Συγκεκριμένα, οι επενδύσεις καθαρής ενέργειας από εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου αντιπροσώπευαν μόνο το 4% των συνολικών κεφαλαιουχικών δαπανών του κλάδου το 2023.

Τα φωτοβολταϊκά προσελκύουν τεράστια επίπεδα δαπανών

Οι παγκόσμιες επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά υπερβαίνουν τις δαπάνες για όλες τις άλλες τεχνολογίες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας συνδυαστικά. Το 2024, οι επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά πρόκειται να αυξηθούν στα 500 δισεκατομμύρια δολάρια την ώρα που οι τιμές των μονάδων μειώνονται. Η ηλιακή ενέργεια παραμένει κεντρική για τον μετασχηματισμό του ενεργειακού μείγματος. Το 2023, κάθε δολάριο που επενδύθηκε σε αιολική και φωτοβολταϊκή ενέργεια απέφερε 2,5 φορές περισσότερη παραγωγή ενέργειας από ό,τι ένα δολάριο που δαπανήθηκε για τις ίδιες τεχνολογίες μια δεκαετία πριν. Το 2023, τα φωτοβολταϊκά προσέλκυσαν δαπάνες ρεκόρ ύψους 480 δισεκατομμυρίων δολαρίων – περισσότερα από όλες τις άλλες τεχνολογίες παραγωγής μαζί. Οι πιέσεις στις τιμές φωτοβολταϊκού και αιολικού εξοπλισμού έχουν μειωθεί και το κόστος κεφαλαίου «έπεσε» το 2023, φθάνοντας σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ. Η μεταποίηση αυτή σε καθαρές τεχνολογίες προσέλκυσε σχεδόν 200 δισ. δολάρια σε επενδύσεις πέρυσι – άλμα 70% σε σχέση με το 2022 – με τα εργοστάσια κατασκευής φωτοβολταϊκών και μπαταριών να πρωτοστατούν. Οι επενδύσεις στην κατασκευή φωτοβολταϊκών υπερδιπλασιάστηκαν σε περίπου 80 δισ. δολάρια, ενώ οι επενδύσεις στην κατασκευή μπαταριών ανήλθαν σε 110 δισ. δολάρια ΗΠΑ. Αμφότερες οι δύο τεχνολογίες αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 90% των συνολικών δαπανών για την κατασκευή καθαρών τεχνολογιών το 2023.

Η μετάβαση έχει προκλήσεις

Παρά το γεγονός ότι οι δαπάνες για καθαρή ενέργεια σπάνε ρεκόρ, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ανισορροπίες και ελλείψεις στις επενδύσεις σε ενέργεια σε πολλά μέρη του κόσμου. Η έκθεση επισημαίνει αυτές τις αποκλίσεις και τα εμπόδια που παρουσιάζονται στην πορεία για την οικοδόμηση ενός πιο ασφαλούς, βιώσιμου και δίκαιου ενεργειακού συστήματος. Το υψηλό κόστος κεφαλαίου, η έλλειψη υποστηρικτικών πολιτικών και ο περιορισμένος δανεισμός έχουν οδηγήσει σε μία μετάβαση δύο ταχυτήτων. Η εποχή του φθηνού δανεισμού τελειώνει και το υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης εμποδίζει ορισμένους τύπους επενδύσεων, ιδίως σε κεφαλαιουχικές τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Επίσης, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες επιβραδύνουν την αύξηση της δυναμικότητας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως στις προηγμένες οικονομίες.

Στο τραπέζι τίθενται και ζητήματα κερδοφορίας. Η πτώση των τιμών χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της αυξημένης διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των χαμηλότερων τιμών του φυσικού αερίου δημιουργεί αβεβαιότητα για τα έσοδα των εταιρειών ΑΠΕ και τις μελλοντικές επενδυτικές προοπτικές. Παράλληλα, παρατηρείται άνιση κατανομή των επενδύσεων σε συστήματα αποθήκευσης μπαταριών. Οι δαπάνες για την αποθήκευση μπαταριών συγκεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στην Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, με περιορισμένες επενδύσεις σε άλλες αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Αυτό οφείλεται στην απουσία σαφών ρυθμιστικών πλαισίων και στο υψηλό κόστος κεφαλαίου σε αυτές τις περιοχές.

Και ενώ μιλάμε για πράσινη ενέργεια, οι επενδύσεις στην προμήθεια άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται, ιδίως στην Κίνα, την Ινδία και την Ινδονησία, λόγω των ανησυχιών για την ενεργειακή ασφάλεια και της ισχυρής ζήτησης. Αυτή η τάση έρχεται σε αντίθεση με την παγκόσμια ώθηση για καθαρότερες πηγές ενέργειας και θέτει προκλήσεις για την επίτευξη των κλιματικών στόχων. Μεθάνιο και κρίσιμες πρώτες ύλες δημιουργούν επίσης προβληματισμό. Οι εκπομπές μεθανίου από τον ενεργειακό τομέα παραμένουν κοντά σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, θέτοντας σημαντική πρόκληση για την επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών. Ενώ υπάρχουν πολιτικές και δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών μεθανίου, η πλήρης εφαρμογή τους απαιτεί σημαντικές επενδύσεις και βελτιωμένη διαφάνεια των εκπομπών. Αντίστοιχα, η γεωγραφική συγκέντρωση της παραγωγής και της επεξεργασίας κρίσιμων ορυκτών παραμένει ανησυχητική, με πιθανούς κινδύνους για την στενότητα της αγοράς, την αστάθεια των τιμών και τις γεωπολιτικές εντάσεις που επηρεάζουν τις αλυσίδες εφοδιασμού. Τέλος, η έκθεση αναφέρει πως πρέπει να εξετάσουμε την αργή πρόοδο που καταγράφουν οι επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης. Ενώ οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση και την ηλεκτροδότηση σε κτίρια και τη βιομηχανία έχουν επιδείξει ανθεκτικότητα, η πρόοδος είναι αργή, ιδίως όσον αφορά τις ανακαινίσεις κτιρίων. Τα υψηλά επιτόκια, η σταδιακή κατάργηση των κρατικών κινήτρων και η οικονομική επιβράδυνση εμποδίζουν τις επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα.

Οι συνολικές ενεργειακές επενδύσεις αναμένεται να ξεπεράσουν τα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια για πρώτη φορά το 2024, ανέφερε ο IEA στην ετήσια έκθεσή του για τις παγκόσμιες επενδύσεις στην ενέργεια.

Διαβάστε ακόμη