H κατάργηση του net metering και ο τρόπος που θα γίνονται οι περικοπές και θα δίνονται αποζημιώσεις συγκέντρωσαν πληθώρα σχολίων στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Ενέργειας που ήταν σε διαβούλευση μέχρι τις 15 Απριλίου 2024.

Ειδικά ο ΑΔΜΗΕ από την πλευρά του δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα των αποζημιώσεων που μπορεί να εγείρουν οι ΑΠΕ που περικόπτονται και τονίζει ότι το νομοσχέδιο έτσι όπως αντιμετωπίζει το θέμα δημιουργεί ανασφάλεια δικαίου στην αγορά. Ειδικότερα, στην ενότητα δ’ ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (άρθρα 95-122), σχολίασαν πολλοί φορείς των ΑΠΕ και του κλάδου Ενέργειας μεταξύ των οποίων οι ΑΔΜΗΕ, EΛETAEN, Green Tank, WWF, ΕΣΗΑΠΕ, ΠΟΣΠΗΕΦ.

Περικοπές και αποζημιώσεις

Όπως αναφέρει ο ΑΔΜΗΕ από τις διατάξεις του σχεδίου νόμου, προκύπτει μεγάλη ασάφεια ως προς το πλαίσιο αποζημιώσεων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας λόγω περικοπών, καθότι δεν προσδιορίζεται ούτε το πλαίσιο και οι διαδικασίες εφαρμογής περιορισμών στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας που προηγούνται χρονικά, ούτε το πλαίσιο των αποζημιώσεων και οι πόροι από τους οποίους αυτές θα καλύπτονται.

Ο ΑΔΜΗΕ οφείλει να επιβάλλει τους αναγκαίους για την ασφαλή λειτουργία του ΕΣΜΗΕ περιορισμούς, ανεξαρτήτως ορίου, στη βάση ρητών σχετικών προβλέψεων του ρυθμιστικού πλαισίου. Για το λόγο αυτό, ο ΑΔΜΗΕ δεν είναι υπόχρεος καταβολής οποιασδήποτε αποζημίωσης από ίδιους πόρους, διότι οι περικοπές που επιβάλλει δεν αποσκοπούν στην κάλυψη δικών του αναγκών, αλλά στην ομαλή λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος και την αδιάλειπτη τροφοδοσία του κοινωνικού συνόλου με ηλεκτρική ενέργεια. Με το παρόν νομοσχέδιο, από το οποίο απουσιάζει οποιαδήποτε πρόβλεψη για δημιουργία μηχανισμού αποζημιώσεων, γεννάται ανασφάλεια δικαίου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και δημιουργείται η εσφαλμένη εντύπωση περί ενδεχόμενης ευθύνης του Διαχειριστή.

Για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του ζητήματος των περικοπών και ενδεχομένως τυχόν αποζημιώσεων, θα πρέπει προηγουμένως να επιλυθεί μια σειρά προβλημάτων που υφίστανται σήμερα και επιγραμματικά, μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

  • (α) αρχικά, θα πρέπει να προσδιοριστεί, μεταξύ των επιμέρους επιλογών που δίνονται από το άρθρο 13 του Κανονισμού 2019/943, ο τρόπος με τον οποίο θα γίνεται η επιλογή των μονάδων που θα περικόπτονται.
  • (β) προς άρση οποιασδήποτε ασάφειας, πρέπει να προβλεφθεί ρητά ότι οποιαδήποτε όρια περικοπών εκάστοτε προβλέπονται, συνδέονται μόνο με το ζήτημα της αποζημίωσης.
  • (γ) προς άρση οποιασδήποτε ασάφειας, πρέπει να προβλεφθεί και ρητά ότι ο ΑΔΜΗΕ δεν είναι υπόχρεος καταβολής των αποζημιώσεων, σύμφωνα και με την αιτιολογική του σχεδίου νόμου στο άρθρο 112.
  • (δ) οι μονάδες ΑΠΕ παράγουν ηλεκτρική ενέργεια ακόμα και σε περιόδους που όφειλαν να μην παράγουν-διότι δεν έχουν επιλεγεί στο πλαίσιο της αγοράς επόμενης ημέρας- παραβιάζοντας κατά τον τρόπο αυτό τα σχετικά προγράμματα αγοράς. Συνεπώς, ο ΑΔΜΗΕ αναγκάζεται να περικόπτει αναλογικά παραγωγή κατά τον πραγματικό χρόνο, λόγω έλλειψης των κατάλληλων αλλότριων διαδικασιών και υποδομής. Κατά συνέπεια, δεν τίθεται ζήτημα αποζημίωσης για εκείνους που όφειλαν να μην παράγουν.
  • (ε) οι μονάδες ΑΠΕ που συνδέονται στο Δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν έχουν εγκαταστήσει τον κατάλληλο τεχνικό εξοπλισμό προκειμένου να ανταποκρίνονται στις εντολές περικοπών. Για το λόγο αυτό, οι περικοπές μπορούν να γίνονται στην παραγωγή ορισμένων μόνο σταθμών ΑΠΕ που έχουν τέτοιο εξοπλισμό. Συνεπώς, τη δεδομένη στιγμή, δεν μπορεί να υπολογιστεί το μέγεθος των περικοπών γιατί αυτό συνδέεται με μια σειρά παραγόντων που δεν εξαρτώνται από τον Διαχειριστή Συστήματος.
  • (στ) η πρόβλεψη ειδικών κατηγοριών σταθμών ΑΠΕ που υπόκεινται σε περικοπές μέχρι συγκεκριμένα όρια, αφενός δημιουργεί εσφαλμένη εντύπωση για τις αρμοδιότητες του ΑΔΜΗΕ, διότι υπαινίσσεται ότι περικοπές πάνω από τα συγκεκριμένα όρια δεν είναι επιτρεπτές αντίθετα δηλαδή με τις προβλέψεις του ευρωπαϊκού πλαισίου (π.χ. του Κανονισμού 943/2019), αφετέρου θα επιτείνει τις περικοπές που υφίστανται άλλες κατηγορίες σταθμών ΑΠΕ.
  • (ζ) οι περικοπές των λοιπών κατηγοριών ΑΠΕ επιτείνονται, έτι περαιτέρω, και από την ανεξέλεγκτη σύνδεση σταθμών ΑΠΕ χωρίς δυνατότητα ελέγχου στο επίπεδο του δικτύου διανομής.
  • (η) η αγορά επόμενης ημέρας δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες εφεδρείας του Συστήματος, οι οποίες μπορεί να ικανοποιηθούν προσώρας κατά βάση μόνο από τη συμβατική παραγωγή. Ως εκ τούτου, ο ΑΔΜΗΕ αναγκάζεται να περικόπτει παραγωγή ΑΠΕ προκειμένου να ικανοποιηθούν οι λειτουργικές ανάγκες του συστήματος (εφεδρείες κ.λπ.). Ο νόμος πρέπει να αποσαφηνίζει πλήρως αν και ποιοι δικαιούνται αποζημίωσης, η οποία προφανώς δεν πρέπει να καταβάλλεται από ίδιους πόρους του Διαχειριστή. Αντίθετα, θα πρέπει να προσδιοριστεί επακριβώς ο ειδικός λογαριασμός, οι υπόχρεοι εισροών, οι δικαιούχοι αποζημίωσης και ο διαχειριστής του.
  • (θ) Το άρθρο 13 του Κανονισμού 2019/943, το οποίο ρυθμίζει το ζήτημα της ανακατανομής, χρήζει εξειδίκευσης προκειμένου να προσδιοριστεί ποιες περικοπές συνιστούν ανακατανομή, ποιες περικοπές αποτελούν αντικείμενο αποζημίωσης και πώς προσδιορίζεται το ύψος της αποζημίωσης. Ακολούθως, θα πρέπει να προσδιοριστεί σαφώς ο μηχανισμός μέσω του οποίου θα προκύπτουν οι αναγκαίοι πόροι και τα υπόχρεα πρόσωπα.
  • (ι) Θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τις περικοπές που έχουν ήδη λάβει χώρα αφενός κατά το χρονικό διάστημα προ της θέσπισης του νόμου και αφετέρου κατά το χρονικό διάστημα μετά τη θέσπιση του νόμου και μέχρι την έναρξη ισχύος πλαισίου αποζημίωσης και Μηχανισμού Αντιστάθμισης Περικοπών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ.

Τα ανωτέρω ζητήματα θα έπρεπε να επιλυθούν στην ΟΔΕ του προτεινόμενου άρθρου 109, πλην όμως στις εξουσιοδοτικές διατάξεις του νομοσχεδίου προς την ΟΔΕ απουσιάζει οποιαδήποτε μνεία για μηχανισμό αποζημίωσης των περικοπών.

Ειδικά για το πλαίσιο των περικοπών λόγω του ενεργειακού ισοζυγίου, πρέπει κατά την άποψη του ΑΔΜΗΕ να ληφθούν υπόψη τα εξής:

  • (α) Στο μέλλον όπου η μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ στο Σύστημα θα συνοδεύεται από την ανάγκη η παραγωγή των ΑΠΕ να περιορίζεται κυρίως στην αγορά επόμενης ημέρας, ιδίως σε ώρες χαμηλής ζήτησης, είναι αναγκαίο να εξειδικευτούν οι διατάξεις του άρθρου 12 του Κανονισμού 943/2019 σχετικά με την προτεραιότητα κατανομής. Συγκεκριμένα, πρέπει να αποσαφηνιστεί ο τρόπος εφαρμογής της προτεραιότητας κατανομής στην αγορά επόμενης ημέρας, δηλαδή αν αυτή θα λαμβάνεται υπόψη μόνο σε περίπτωση ίδιας τιμής προσφοράς, ενώ κατά τα λοιπά η επιλογή των ΑΠΕ θα λαμβάνει χώρα βάσει των τιμολογούμενων προσφορών τους.
  • (β) Ήδη στο πλαίσιο της αγοράς επόμενης ημέρας, λαμβάνουν χώρα οι περικοπές παραγωγής ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ, σε επίπεδο ΦΟΣΕ, και προκύπτει ο πρώτος προγραμματισμός παραγωγής. Στη φάση αυτή, δεν προβλέπεται αποζημίωση από τον εν λόγω Κανονισμό, και ο νόμος, άμεσα ή με ειδική εξουσιοδότηση, θα πρέπει να καθορίσει αν με βάση τις συμβάσεις των παραγωγών ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ και το πλαίσιο διαχρονικά, θα πρέπει ή όχι να προβλεφθεί κάποια αποζημίωση (π.χ. των ‘παλιών’ ή και ‘μικρών’ υπό όρους και πέραν κάποιου ορίου ανοχής όπως αναφέρεται).
  • (γ) Στη Διαδικασία Ενοποιημένου Προγραμματισμού, όπου μπορεί να προκύψει περικοπή παραγωγής ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ, ο νόμος, άμεσα ή μέσω ειδικής εξουσιοδότησης, πρέπει να αποσαφηνίσει αν οι περικοπές θα πρέπει να διενεργούνται στο πλαίσιο αγοράς ή με μηχανισμό εκτός αγοράς για την συμμέτοχή των ΑΠΕ και την τυχόν αποζημίωση κάποιων με βάση το άρθρο 13 του εν λόγω Κανονισμού. Ωστόσο, η όποια περικοπτόμενη ενέργεια ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ θα πρέπει να λογίζεται ως περικοπή μόνο εφόσον οδηγεί σε περιορισμό έγχυσης επιπλέον αυτού που έχει προκύψει βάσει του προγραμματισμού της αγοράς επόμενης ημέρας. Ο νόμος θα πρέπει να παρέχει επαρκή εξουσιοδότηση για τον καθορισμό των κατηγοριών δικαιούχων και τον τρόπο υπολογισμού της περικοπτόμενης ενέργειας, καθώς και της μεθοδολογία υπολογισμού της αποζημίωσης, δεδομένου ότι τα στοιχεία αυτά χρήζουν περαιτέρω εξειδίκευσης με την ΥΑ.
  • (δ) Ο όποιος προγραμματισμός παραγωγής ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ σε επίπεδο ΦΟΣΕ, θα πρέπει να εξειδικεύεται σε επίπεδο σταθμού, γιατί στον πραγματικό χρόνο, οι περικοπές γίνονται σε επίπεδο σταθμού. Η διαδικασία αυτή προφανώς θα περιγραφεί στο κανονιστικό/ρυθμιστικό πλαίσιο, ωστόσο, μεταβατικά, ο νόμος πρέπει να προβλέψει διαδικασία ώστε να τηρείται ο προγραμματισμός της αγοράς επόμενης ημέρας (ή και της Διαδικασίας Ενοποιημένου Προγραμματισμού), μέχρι τη θεσμοθέτηση και την εφαρμογή όλων των διαδικασιών που αναφέρθηκαν ανωτέρω (πέρα από τη διαδικασία αντιστάθμισης μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ που πρέπει να επεκταθεί και στο μεταβατικό διάστημα για την αντικειμενική αδυναμία εφαρμογής του προγραμματισμού).
  • (ε) Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να θεμελιώνεται δικαίωμα αποζημίωσης για την περικοπή παραγωγής σταθμού (στην ανακατανομή μέσω της Διαδικασίας Ενοποιημένου Προγραμματισμού ή στον πραγματικό χρόνο) για ενέργεια που δεν έχει ενταχθεί στον προγραμματισμό που προηγείται. Ο νόμος πρέπει να προβλέψει ρητά την περίπτωση αυτή.

Επίσης ο ΑΔΜΗΕ τονίζει ότι πρέπει να διατυπωθεί ρητά πλέον και στο νόμο η βασική αρχή ότι ο ΑΔΜΗΕ δεν οφείλει οποιαδήποτε αποζημίωση για τις Εντολές Περιορισμού που έχει εκδώσει έως σήμερα καθότι όπως έχουμε αναφέρει και ανωτέρω ο ΑΔΜΗΕ προβαίνει στις όποιες ενέργειες χάριν της διατήρησης της ευστάθειας του Συστήματος, ώστε να δύναται να ασκήσει τις αρμοδιότητές του με ασφάλεια.

Προτείνεται να προστεθεί η εξής διατύπωση: «Μέχρι την έναρξη εφαρμογής του τυχόν μηχανισμού αποζημίωσης της Υπουργικής Απόφασης του άρθρου 10A, ο Διαχειριστής του ΕΣΜΗΕ δεν υποχρεούται να καταβάλλει στους Παραγωγούς από σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ ή των ομάδων Μονάδων ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ ή των Ιδιωτικών Δικτύων Μ.Τ. που λαμβάνουν Εντολή Περιορισμού Έγχυσης από τον Διαχειριστή του ΕΣΜΗΕ ή τον αρμόδιο Διαχειριστή Δικτύου οποιαδήποτε αποζημίωση για την ενέργεια που δεν εγχέεται λόγω εντολών που έχουν ήδη λάβει μέχρι την έκδοση του παρόντος νόμου ή εκδίδονται σύμφωνα με το παρόν άρθρο. Τυχόν αποζημιώσεις διευθετούνται στο πλαίσιο του Μηχανισμού Αντιστάθμισης Περικοπών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που προβλέπεται στην παράγραφο 5 του άρθρου 10Α του παρόντος νόμου.».

Ο ΕΣΗΑΠΕ σχετικά με τον περιορισμό της παραγωγής των σταθμών πρότεινε να «Καθορίζονται τρόποι και επίπεδα αποζημιώσεων σε κατηγορίες παραγωγών ΑΠΕ για τις περικοπές τους στην ανακατανομή, βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού Ηλεκτρικής Ενέργειας 943/2019 και του ειδικότερου Ελληνικού θεσμικού πλαισίου, καθώς και ο χρόνος έναρξης αυτών».

Επιπλέον, θεωρεί αναγκαίο να θεσπιστούν χρονικά σημεία ενημέρωσης των παραγωγών ΑΠΕ για την πορεία των εργασιών της Ομάδας Διοίκησης Έργου με τακτικές συναντήσεις με τους Συλλογικούς Φορείς ΑΠΕ και διάλογο.

Σημειώνει ότι το θέμα των περικοπών καθίσταται ύψιστης σημασίας αφενός για την αποδοτικότητα και βιωσιμότητα των έργων που λειτουργούν και αφετέρου για τις επενδυτικές αποφάσεις των νέων έργων.

Ειδικότερα για τον Μηχανισμό Αντιστάθμισης της παραγράφου 5, σημειώνει ότι ένας τέτοιος μηχανισμός είναι απαραίτητος όσο υπάρχουν έργα ΑΠΕ που είναι τεχνικά αδύνατο να ελεγχθούν και προτείνει την εξής φράση: «με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατόπιν πρότασης της Ομάδας Διοίκησης Έργου, θεσπίζεται Μηχανισμός Αντιστάθμισης Περικοπών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ».

Επίσης σχετικά με την εντολή Περιορισμού Έγχυσης σημειώνει ότι θεωρείται και η αποσύνδεση εγκαταστάσεων ή εξοπλισμού των Μονάδων ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ και τονίζει ότι μέτρο αυτό που έχει αρχίσει να εφαρμόζεται αυθαίρετα και απροειδοποίητα, προξενεί ήδη φθορά στους εξοπλισμούς και εγείρει ζητήματα ασφάλειας των εξοπλισμών και του προσωπικού.

Δεν θα πρέπει λοιπόν να υπάρχει ως δυνατότητα και θα πρέπει να απαγορευθεί η καταχρηστική εφαρμογή του. Αποσύνδεση μπορεί να εφαρμόζεται μόνο σε εξαιρετικά έκτακτες και σπάνιες περιπτώσεις, ως ύστατο μέτρο προστασίας της ασφάλειας του Συστήματος και υπό την προϋπόθεση ότι η ανάγκη της προήλθε λόγω ξαφνικής μεταβολής των συνθηκών που δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί.

Για το ίδιο θέμα σχετικά με τους περιορισμούς έγχυσης, ο ΠΟΣΠΗΕΦ αναφέρει ότι οι όποιες περικοπές απαιτούνται για την ευστάθεια του Δικτύου να πραγματοποιούνται από τον ΑΔΜΗΕ και όχι από το ΔΕΔΔΗΕ. Σημειώνει ότι ο ΔΕΔΔΗΕ δεν έχει τη δυνατότητα περιορισμού αλλά μόνο διακοπής λειτουργίας Φωτοβολταϊκών σταθμών στο Δίκτυο Διανομής. Η διαδικασία δε που ακολουθείται δημιουργεί πρόβλημα στον εξοπλισμό της λειτουργίας του Σταθμού ( Ισχυρές Υπερτάσεις) .

«Διαθέτουμε στοιχεία από τα Όργανα Ελέγχου των Υποσταθμών των Φωτοβολταϊκών Σταθμών που καταγράφουν Υπερτάσεις 25.600 V, όταν η ονομαστική τάση είναι 20.000 V και το άνω όριο 22.000 V.

Αυτό οδηγεί στο να μην μπορεί να επανέρχεται το πάρκο αυτόματα αλλά να απαιτείται επιτόπια παρέμβαση εξειδικευμένου τεχνικού. Πολλές φορές μάλιστα οι ακραίες αυτές υπερτάσεις οδηγούν σε καταστροφή των ασφαλιστικών μέσων που αν δεν αντικατασταθούν δεν επανέρχεται το Πάρκο.

Έτσι για μία πιθανή περικοπή 3 ωρών ο Σταθμός μπορεί αν μείνει εκτός Λειτουργίας για αρκετές μέρες.

Ταυτόχρονα προτείνουμε τη δημιουργία έκτακτου μηχανισμού στήριξης όσον υφίστανται περικοπές περισσότερες από όσο θα έπρεπε λόγω του της εφαρμογής της παραπάνω πρότασης, με τη συμμετοχή όλων των τεχνολογιών αλλά και με πόρους όπως οι ρύποι κ.λπ.», αναφέρει.

Επίσης, ο ΠΟΣΠΗΕΦ τονίζει, αναφορικά με την προθεσμία που εισάγει το άρθρο 110 παρ. 6 (6 μήνες για την εγκατάσταση εξοπλισμού περιορισμού ισχύος), σημειώνει ότι αυτή θα πρέπει να ξεκινά τουλάχιστον από την ημερομηνία που ο ΔΕΔΔΗΕ θα εγκαταστήσει τον Εξοπλισμό ή τουλάχιστον που θα δημοσιοποιήσει τις τεχνικές προδιαγραφές του εξοπλισμού που θα πρέπει να συνδεθεί με την υποδομή του ΔΕΔΔΗΕ που σήμερα δεν υπάρχει ή δε μας είναι γνωστό.

Δεν είναι καθόλου παράξενο για τα ελληνικά δεδομένα, ο ΔΕΔΔΗΕ να μην εγκαταστήσει στους επόμενους 6 μήνες την υποδομή του ή να μην ενημερώσει του ιδιοκτήτες Φ/Β Σταθμών για τις προδιαγραφές του εξοπλισμού που απαιτείται.

Συνεπώς, θα πρέπει να ξεκινά η μέτρηση του 6μήνου από τη στιγμή που ο ιδιοκτήτης του Φ/Β σταθμού ενημερωθεί από το ΔΕΔΔΗΕ για τις τεχνικές προδιαγραφές του εξοπλισμού που θα πρέπει να προμηθευτεί ο ιδιοκτήτης του Φ/Β Σταθμού.

To Green tank σημειώνει ότι παρέχονται κατά βάση οι εξουσιοδοτικές διατάξεις για την έκδοση Υπουργικής Απόφασης με την οποία θα καθοριστεί το πλαίσιο περιορισμών παραγωγής σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, κατόπιν εισήγησης της Ομάδας Διοίκησης Έργου.

Ωστόσο, 1) το κρίσιμο ζήτημα του πλαισίου των περικοπών μετατίθεται σε μεταγενέστερο χρόνο αφού στην ουσία όλα θα ρυθμιστούν στην ΥΑ, καθορίζεται μόνο το αντικείμενο της εξουσιοδότησης, και 2) το νομοθετικό κείμενο περιλαμβάνει απλώς τον καθ’ ύλην προσδιορισμό του αντικειμένου της εξουσιοδότησης, χωρίς να θέτει την ουσιαστική ρύθμιση του, έστω και σε γενικό, ορισμένο πλαίσιο σύμφωνα προς το οποίο θα ενεργήσει η Διοίκηση προκειμένου να ρυθμίσει τα μερικότερα θέματα. Μάλιστα, δεν προβλέπεται καμία προθεσμία για την έκδοση της ΥΑ, παρά μόνον ότι η Ομάδα Διοίκησης Έργου πρέπει να εισηγηθεί εντός 9 μηνών, με δυνατότητα παράτασης της προθεσμίας αυτής, χωρίς όμως χρονικό περιορισμό ως προς την πιθανή παράταση (παρ. 2 αρ. 10Α).

Προβλέπεται η δυνητική θέσπιση ενός μηχανισμού αντιστάθμισης περικοπών, υπό τον οποίο τα έργα ΑΠΕ που δεν θα υφίστανται περικοπές λόγω τεχνικών δυσκολιών (κατά βάση τα μικρότερα έργα ΑΠΕ) θα αποζημιώνουν άλλα που υπόκεινται σε πρόσθετους περιορισμούς.

Βέβαια, αυτός ο μηχανισμός θα τεθεί σε εφαρμογή μόνο μετά την έκδοση της ΥΑ του προτεινόμενου άρθρου 10Α, οπότε μέχρι τότε παραμένει ασαφές το πλαίσιο του επιμερισμού των περικοπών.

Πάντως, πέραν αυτού του μηχανισμού αντιστάθμισης των πρόσθετων περικοπών, δεν προβλέπεται κανενός είδους αποζημίωση για το μέρος των περικοπών που θα εφαρμοστούν.

Σε σχέση με το μόνιμο και το μεταβατικό πλαίσιο επιβολής περιορισμών παραγωγής (άρθρα 109, 110, 112), η ΕΛΕΤΑΕΝ σημειώνει:

Οι ρυθμίσεις για τις περικοπές δεν μπορεί να λειτουργούν ανεξάρτητα από τις υποχρεώσεις και τους κανόνες που απορρέουν από τον Κανονισμό (Ε.Ε.) 2019/943. Για διασαφήνιση αυτού, προτείνεται ιδίως στο άρθρο 110 (για το μεταβατικό πλαίσιο) να τεθεί ρητά ότι τα σε αυτό προβλεπόμενα τίθενται με την επιφύλαξη του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2019/943, ο οποίος προφανώς υπερτερεί κάθε άλλης διάταξης.

Η προθεσμία για τον καθορισμό του μόνιμου πλαισίου (άρθρο 109) πρέπει να συντομευθεί. Προκειμένου να βοηθήσουμε την επίπονη αυτή εργασία, ζητούμε η σχετική ομάδα εργασίας που έχει θεσπίσει το ΥΠΕΝ να διευρυνθεί με 3 τουλάχιστον εκπροσώπους των φορέων Α.Π.Ε. και τους αναπληρωτές τους.

Πρέπει να διαγραφεί η αναφορά σε συνολική αποσύνδεση των σταθμών ως μέτρο περιορισμού παραγωγής. Η αποσύνδεση είναι ένα επαχθές μέτρο που καταπονεί τους εξοπλισμούς και μπορεί να εγείρει θέματα ασφάλειας εξοπλισμού και προσωπικού και για αυτό μπορεί να εφαρμόζεται μόνο σε έσχατη ανάγκη όταν, σπανίως, εμφανίζονται έκτακτες καταστάσεις ασφάλειας του Συστήματος που οφείλονται σε ξαφνική αλλαγή συνθηκών η οποία δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί.

Δεδομένης της κατασκευής του άρθρου 10 του ν. 4951/2022 (για την οποία έχουμε ήδη εκφράσει την άποψή μας), διαφωνούμε με την κατάργηση του ορίου 5% για τους περιορισμούς τύπου 2.γ και 2.δ που επιχειρείται μέσω της παρ. 4 του άρθρου 112 του σχεδίου.

Net metering

Για το Green Tank, στα θετικά σημεία της ρύθμισης αναφέρει ότι περιλαμβάνεται, επίσης, η πρόβλεψη για συμμετοχή στο πρόγραμμα φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και οργανισμών που ήδη εκτελούν έργα ενεργειακού συμψηφισμού. Δίχως να αποκλείονται μπορούν να καλύψουν έως 30% των καταναλώσεών τους από το Πρόγραμμα.

Προβληματισμό, όμως, σημειώνει ότι προκαλεί η συνέπεια του Προγράμματος Απόλλων στον θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων, καθώς επιλέχθηκε η δημιουργία μιας Ενεργειακής Κοινότητας Πολιτών (ΕΚΠ) ανά Περιφέρεια για την εφαρμογή του.

Κι αυτό, διότι, πρόκειται για ένα κεντρικά καθοδηγούμενο σχήμα, με την πολιτεία να αναλαμβάνει την υλοποίησή του, ενώ οι τοπικές αρχές και η τοπική κοινωνία δεν έχουν κάποιο αποφασιστικό ρόλο σε αυτό. Επίσης, πρόκειται για ένα κλειστό σχήμα σε αντίθεση με τις ενεργειακές κοινότητες, που προβλέπεται να είναι ανοιχτές για την είσοδο νέων μελών. Εδώ, η ενεργειακή κοινότητα, επιλέχθηκε σαν μια οποιαδήποτε εταιρική μορφή, δίχως να συνυπολογίζονται οι αρχές και ο ρόλος του συνεργατισμού. Οπότε δεν αποτελεί καλή πρακτική αξιοποίησης του εργαλείου των ενεργειακών κοινοτήτων, ιδίως όσον αφορά στη συμμετοχή, τη συναπόφαση και τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων, που προϋποθέτουν οι ενεργειακές κοινότητες. Μάλιστα, Η ΕΚΠ δεν εμπλέκεται ούτε καν στη διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας (συμψηφισμό και επιμερισμό), καθώς αυτό προβλέπεται να υλοποιείται από υπεύθυνο που ορίζουν οι κάτοχοι των σταθμών.

Επιπλέον, ενώ πρόκειται για το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειακού συμψηφισμού μέχρι σήμερα, οργανώνεται με τρόπο που δεν περιλαμβάνει τους πολίτες (πλην των ευάλωτων) και την τοπική επιχειρηματικότητα. Με δεδομένο τον περιορισμένο διαθέσιμο ηλεκτρικό χώρο, είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς πώς θα συνδεθούν και πώς θα χρηματοδοτηθούν έργα αυτοπαραγωγής από πολίτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο μέλλον.

Ο όμιλος Hanergy, υπενθυμίζει ότι οι κοινοτικές οδηγίες υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν το δικαίωμα των πολίτων και των επιχειρήσεων στην αυτοκατανάλωση και να εξασφαλίσουν τη πρόσβαση αυτών στο ηλεκτρικό δίκτυο. Και επισημαίνει ότι η χώρα δεν μπορεί να μείνει ούτε ημέρα χωρίς λειτουργικό θεσμικό πλαίσιο αυτοκατανάλωσης. Όπως αναφέρει το νομοσχέδιο περιορίζει την εφαρμογή του ενεργειακού συμψηφισμού (net-metering) σε λίγες μόνο κατηγορίες καταναλωτών, αποκλείοντας την πλειονότητα αυτών (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) και προκρίνει την εφαρμογή ενός σχήματος ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού με πώληση της περίσσειας ενέργειας (net-billing).

Ο Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών δεν διαφωνεί με τη σταδιακή μετάβαση από το σχήμα net-meteringσε ένα σχήμα net-billing. Εκείνο που ενοχλεί είναι ο «ξαφνικός θάνατος» (του θεσμικού εργαλείου αλλά και του σχετικού προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη»), την ώρα μάλιστα που ακόμη δεν έχει προετοιμαστεί η διάδοχη κατάσταση. Γι’ αυτό και εμμένουμε στη συνέχιση του net-metering έως ότου ολοκληρωθεί το πλαίσιο λειτουργίας του net-billing το οποίο είναι σήμερα ατελές. Και αυτό είναι ευθύνη του ΥΠΕΝ. Και τονίζει:

«Εδώ και ένα έτος αναμένουμε την εφαρμοστική υπουργική απόφαση για την εκκίνηση του net-billing. Το υπουργείο βιάστηκε να κηρύξει το πρόωρο τέλος του προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη» (μεσούσης της σύντομης δημόσιας διαβούλευσης η οποία καθίσταται πλέον προσχηματική), αλλά δεν έδειξε την ίδια σπουδή για μια απαραίτητη υπουργική απόφαση που προβλέπεται από το άρθρο 64 του ν.5037/2023 (Μάρτιος 2023).

Όπως προβλέπει η νομοθεσία, αυτή η υπουργική απόφαση θα πρέπει να θέσει τις προϋποθέσεις, τους περιορισμούς, τις χρεώσεις, το χρονικό διάστημα, εντός του οποίου υπολογίζεται ο συμψηφισμός, τον τύπο, το περιεχόμενο και τη διαδικασία κατάρτισης των συμβάσεων συμψηφισμού, τις τεχνικές προδιαγραφές και τους όρους λειτουργίας και χρήσης των συστημάτων αποθήκευσης, καθώς και κάθε ειδικότερο θέμα ή άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του νόμου. Επιπλέον, σε ότι αφορά τις τιμές αποζημίωσης που σήμερα προβλέπει ο ν. 5037/2023 για την πώληση της περίσσειας ενέργειας, αυτές φωτογραφίζουν μεγαλύτερα εμπορικά συστήματα και όχι τα οικιακά (τα οποία σήμερα επιβαρύνονται και με 24% ΦΠΑ).

Το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη» ήταν το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη της αγοράς της οικιακής αποθήκευσης ενέργειας και στη χώρα μας. Με αφορμή το συγκεκριμένο πρόγραμμα, πολλές εταιρίες του κλάδου προσέλαβαν κόσμο, ανέπτυξαν νέα προϊόντα και συνεργασίες, ξόδεψαν χρήματα στην προμήθεια του σχετικού εξοπλισμού.

Ποιο είναι λοιπόν το επόμενο βήμα; Θα υπάρξει εκ νέου επιδότηση των μπαταριών σε συστήματα net-billing; Κι αν ναι, υπάρχει σχετικό εγκεκριμένο σχήμα και φυσικά τα ανάλογα κονδύλια;»

Για το ίδιο θέμα το WWF αναφέρει ότι συγκεκριμένη διάταξη εισάγει το πλαίσιο ενός ευνοϊκού προγράμματος για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) και τις τοπικές κοινότητες, καθώς δίνεται η δυνατότητα σε ευάλωτα νοικοκυριά, Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού, Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων και Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης να καλύψουν το σύνολο ή μέρος των ενεργειακών τους αναγκών από ΑΠΕ. Με την ρύθμιση δρομολογούνται 13 ΕΚΠ σε επίπεδο περιφέρειας, μια ευκαιρία που δεν θα πρέπει να χαθεί από τις περιφέρειες και η οποία ακολουθεί την πρόταση της Greenpeace (2018) για κοινωνική ηλιακή πολιτική.

Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι το πρόγραμμα στοχεύει και στην καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, η αποκλειστική πρόβλεψη μόνο των δικαιούχων του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου Α’ (Κ.Ο.Τ. Α’) ως δυνητικών ωφελούμενων του προγράμματος, περιορίζει σημαντικά τις περιπτώσεις ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών και ευπαθών ομάδων και, συνεπώς, το εύρος υποστήριξης και οφέλους του προγράμματος «Απόλλων». Ειδικότερα, τονίζει ότι υφίστανται ενεργειακά ευάλωτα νοικοκυριά τα οποία δεν επωφελούνται από το Κ.Ο.Τ. Α’, αλλά χρήζουν υποστήριξης μέσω του προγράμματος, όπως τα ενεργειακά ευάλωτα νοικοκυριά με μεγάλη ενεργειακή κατανάλωση λόγω χρήσης μηχανημάτων ιατρικής υποστήριξης στην οικία τους. Αντίστοιχα, οι πολύτεκνες οικογένειες ως δικαιούχοι του Κ.Ο.Τ. Γ’ θα πρέπει να συμπεριληφθούν στους ωφελούμενους του προγράμματος, δεδομένης της σημαντικής οικονομικής επιβάρυνσης των συγκεκριμένων νοικοκυριών τα τελευταία χρόνια.

Προκειμένου, λοιπόν, το πρόγραμμα «Απόλλων» να συμβάλλει ουσιαστικά στην καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, κρίνεται απαραίτητη είτε η αναφορά περισσότερων κατηγοριών ευπαθών ομάδων και ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών στη διάταξη του άρθρου 14Δ παρ. 2 είτε η με οποιοδήποτε εύφορο τρόπο παροχή ευελιξίας στους Δήμους και τα αρμόδια Κέντρα Κοινότητας να εντάξουν και περιπτώσεις ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών που δεν πληρούν το κριτήριο του Κ.Ο.Τ. Α’ αλλά χρήζουν υποστήριξης σύμφωνα με τις επιτόπιες επισκέψεις των κοινωνικών λειτουργών του Δήμου.