Μέσα στη φετινή χρονιά αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις για σημαντικές επενδύσεις στην αποθήκευση και μεταφορά διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην Ελλάδα από εταιρείες όπως ο ΔΕΣΦΑ και η Energean. Στην Ευρώπη ήδη καταστρώνονται σενάρια για το πώς θα εξελιχθεί το δίκτυο μεταφοράς CO2 μέχρι το 2050. Πριν από λίγες ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κυκλοφόρησε έκθεση, σύμφωνα με την οποία το 2050 οι αγωγοί μεταφοράς CO2 στην ΕΕ μπορούν να φτάνουν μέχρι και τα 19.000 χιλιόμετρα και θα απαιτήσουν επενδύσεις μεταξύ 9,3 και 23,1 δισ. ευρώ. Η μελέτη εξετάζει οκτώ διαφορετικά σενάρια και επισημαίνει πως η έκταση και το κόστος του δικτύου μπορεί να μειωθεί αν αναπτυχθούν δυνατότητες αποθήκευσης σε περιοχές που σήμερα δεν διαθέτουν, όπως η Νότια και Ανατολική Ευρώπη, ώστε να μη μεταφέρεται το CO2 σε μεγάλες αποστάσεις. Επιπλέον, η δυσάρεστη εμπειρία από τις ΗΠΑ δείχνει πως οι τοπικές κοινότητες αντιστέκονται στη διέλευση μεγάλων τέτοιων αγωγών.
Η μελέτη εντοπίζει 100 – 120 πιθανούς πόλους δέσμευσης διοξειδίου και περίπου 100 χώρους αποθήκευσης σε ολόκληρη την Ευρώπη (και στην Ελλάδα). Με βάση ένα συγκεκριμένο μοντέλο και οκτώ σενάρια αναπτύσσει το πιθανό δίκτυο μεταφοράς CO2 του αύριο. Η Ελλάδα σε κάποια από τα σενάρια είναι χώρα με μεγάλες υποδομές αποθήκευσης (σε Πρίνο και Δυτική Μακεδονία) και σε κάποια άλλα (π.χ. επειδή υπάρχουν αντιδράσεις) θεωρείται μόνο χώρα μεταφοράς προς τον Βορρά. Ένα από τα σενάρια προβλέπει πως λόγω αντιδράσεων μπορεί σχεδόν όλες οι υποδομές αποθήκευσης να είναι υπεράκτιες και να βρίσκονται στη Βόρεια Θάλασσα.
Η Ευρώπη σήμερα δεν διαθέτει δυναμικότητα αποθήκευσης CO2 και γι’ αυτό το λόγο βρίσκονται σε αρχικό στάδιο αρκετά επενδυτικά σχέδια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στην Ε.Ε. πρέπει να δεσμεύονται, να μεταφέρονται και να αποθηκεύονται περίπου 50 εκατ. τόνοι CO2 το 2030 και περισσότεροι από 350 εκατ. τόνοι το 2050. Η μελέτη επισημαίνει πως η ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών, από τους αγωγούς μέχρι τα πλοία, δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Όπως επισημαίνει και πρόσφατο ρεπορτάζ του Bloomberg έπειτα από σχεδόν μισό αιώνα εμπορικής εφαρμογής τεχνολογιών δέσμευσης του διοξειδίου και περισσότερα από 83 δισ. ευρώ επενδύσεις από κυβερνήσεις και επιχειρήσεις, σήμερα λειτουργούν περίπου 40 τέτοιες εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας που δεσμεύουν μόλις 45 εκατομμύρια τόνους CO2 το χρόνο, δηλαδή περίπου το 0,1% των παγκόσμιων εκπομπών! Τα τελευταία 15 χρόνια δεκάδες επενδύσεις έμειναν στα χαρτιά λόγω του υψηλού κόστους.
Οι ελληνικές επενδύσεις
Το ελληνικό οικοσύστημα του CO2 επικεντρώνεται σήμερα στην Energean που προωθεί σχέδιο για μονάδα αποθήκευσης διοξειδίου στον Πρίνο, τον ΔΕΣΦΑ που σχεδιάζει αγωγούς και χώρους αποθήκευσης, στα διυλιστήρια (Motor Oil και Helleniq Energy) και σε βιομηχανίες όπως η ΤΙΤΑΝ και η Ηρακλής που θέλουν να δεσμεύουν και να αποθηκεύουν CO2. Το σχέδιο της Energean, συνολικού ύψους περί το 1 δισ. ευρώ, προβλέπει πως η μονάδα αποθήκευσης θα έχει, σε τελικό στάδιο, δυναμικότητα 2,5 με 3 εκατ. τόνους CO2 ετησίως. Η επένδυση έχει ενταχθεί στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCIs) της Κομισιόν ενώ έχει εγκριθεί στήριξη 150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πρόσθετα κεφάλαια στήριξης έχει εξασφαλίσει ο ΔΕΣΦΑ (περί τα 75 εκατ.) για την ανάπτυξη του δικτύου αγωγών που θα μεταφέρει το CO2 σε μονάδα υγροποίησης (πιθανώς στη Ρεβυθούσα) προκειμένου στη συνέχεια να μεταφερθεί με πλοία στην υπόγεια αποθήκη του Πρίνου.
Ο τελικός σχεδιασμός του ΔΕΣΦΑ αναμένεται μέχρι το καλοκαίρι προκειμένου να προσδιοριστεί και το τελικό κόστος του σχεδίου για το έργο «Apollo CO2» που προωθεί και εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο «Prinos CCS». Το σχέδιο του ΔΕΣΦΑ προβλέπει την κατασκευή αγωγών που θα μεταφέρουν το διοξείδιο από τις μονάδες δέσμευσης που θα εγκαταστήσουν οι τσιμεντοβιομηχανίες ΤΙΤΑΝ (στη μονάδα στο Καμάρι Βοιωτίας) και Ηρακλής (στο Μηλάκι Ευβοίας) σε μονάδα υγροποίησης. Οι αγωγοί θα επεκτείνονται και σε άλλες εγκαταστάσεις όπως τα διυλιστήρια, κ.α. Στη συνέχεια το CO2 θα μεταφέρεται στον Πρίνο.
Προ ημερών η Motor Oil ξεκίνησε το έργο IRIS για τη χρήση τεχνολογιών δέσμευσης CO2 στο διυλιστήριο του ομίλου στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας. Το έργο έχει στόχο τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου κατά 25% και την παραγωγή 56.000 τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου το χρόνο. Τμήμα του ανανεώσιμου υδρογόνου θα χρησιμοποιείται για παραγωγή συνθετικής μεθανόλης με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα. Η επένδυση φτάνει τα 212 εκατ. ευρώ και λαμβάνει στήριξη 126,8 εκατ. από το Ταμείο Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με πρόβλεψη ολοκλήρωσης το 2028. Τμήμα των ποσοτήτων CO2 θα μεταφέρονται σε μονάδα αποθήκευσης όπως π.χ. ο Πρίνος. Το έργο IRIS εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο Blue Med του ομίλου Motor Oil για τη μείωση εκπομπών στο διυλιστήριο και παράλληλα την ανάπτυξη εγχώριας αλυσίδας αξίας στο ανανεώσιμο υδρογόνο.
